Watykan: Otwarta droga do beatyfikacji Rodziny Ulmów. Papież zatwierdził dekret
Ukrywanie Żydów
24 marca 1944 roku ok. godz. 5.00 rano w Markowej k. Łańcuta niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i jego cieżarną żonę Wiktorię. Razem z rodzicami zamordowano też sześcioro ich dzieci.
Ulmowie zaczęli ukrywać Żydów najprawdopodobniej w drugiej połowie 1942 r. Byli wśród nich: pochodzący z Łańcuta handlarz bydłem Saul Szall wraz z jego czterema dorosłymi synami oraz Gołda Goldman i Genia Goldman wraz z małą córką. Goldmanowie byli sąsiadami rodzinnego domu, znanego z życzliwości do Żydów Józefa Ulmy. Wcześniej innej rodzinie żydowskiej pomógł on wybudować kryjówkę. Ulmowie byli też świadkami, jak na sąsiedniej parceli, gdzie grzebano zwierzęta, Niemcy rozstrzelali w 1942 r. 34 Żydów z Markowej i okolic.
W liczącej ok. 4,5 tys. mieszkańców Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która ukrywała Żydów. Co najmniej 20 innych Żydów przeżyło okupację w pięciu chłopskich domach. Przed II wojną światową w Markowej mieszkało ok. 120 Żydów.
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W 2017 r. władze kościelne zdecydowały o jego wyodrębnieniu z procesu 88 męczenników II wojny światowej. Na etapie rzymskim postulatorem procesu jest ks. dr Witold Burda, reprezentujący archidiecezję przemyską. Chodzi o udowodnienie, iż rodzina Ulmów poniosła śmierć męczeńską za wiarę w Chrystusa. W roku 2021 komisja historyczna ówczesnej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych pozytywnie oceniła positio rodziny Ulmów, czyli dokument opisujący ich życie i dowody heroiczności cnót.
W 2004 r. odsłonięto w Markowej pomnik poświęcony rodzinie Ulmów. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
17 marca 2016 r. przy udziale prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski abp. Stanisława Gądeckiego w Markowej otwarto Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów.
tom, pra (KAI) / Watykan