Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności

Październik to miesiąc, w którym nasze myśli częściej niż zwykle kierują się w stronę błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki. Stąd też uważniej przyglądamy się jego historii i dziedzictwu, szukamy świadków wydarzeń, pamiątek i publikacji poświęconych patronowi Solidarności i duszpasterzowi ludzi pracy. Jednym z ostatnich wydawnictw poświęconym tej postaci jest przygotowany przez Zin Zin Press komiks „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”.
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” / fot. Zin Zin Press

Do naszych rąk trafił niedawno dodruk zeszłorocznego, drugiego wydania komiksu. Pierwsze, czarno-białe, ukazało się w 2005 roku. Dwa lata później kolorowa wersja pojawiła się jako dodatek do „Małego Gościa Niedzielnego”, by w 2023 roku stać się kanwą samodzielnego, zeszytu. Sam komiks liczy 21 stron.

Komiksowa stara szkoła

Autorem scenariusza jest Maciej Jasiński, wszechstronny komiksowy scenarzysta, a za stronę graficzną odpowiada znany z wielu zeszytów historycznych, często wydawanych przez IPN, Krzysztof Wyrzykowski. Co ciekawe, w kresce tego ostatniego fani gatunku rozpoznają surowy styl, charakterystyczny dla polskiego undergroundu komiksowego lat 90. (z niego wywodzi się przecież samo wydawnictwo, które później skupiło się na treściach edukacyjnych), który bardzo pasuje do tematyki zeszytu. Twórcy skupiają się na ostatnich miesiącach życia ks. Jerzego. Mamy tu więc nieudaną, według samej SB, przesadzoną prowokację z podrzuceniem kapłanowi ulotek, farby i materiałów wybuchowych, mamy okruchy jego codzienności i ostatnią podróż, wyprawę do Bydgoszczy i porwanie przez funkcjonariuszy SB. To ostatnie, wraz ze śmiercią ks. Popiełuszki, ukazane jest w formie skondensowanej, po komiksowemu symbolicznej. Tak naprawdę zawarte jest na trzech planszach. Pierwszej, poprzedzającej główny akt terroru, gdy Piotrowski z kompanami beznamiętnie sprawdzają, czy mają wszystko, co potrzebne do zbrodni: sznur, taśmę klejąca, kajdanki, fałszywe mundury drogówki, wreszcie – kamienie. Drugiej, pokazującej zatrzymanie auta i męczeństwo księdza. (tu jednak unikamy pójścia w zbytnią dosłowność, co jest i plusem, i minusem, jak mogło to wyglądać, pokazuje nam na przykład filmowy „Raport Pileckiego”, epatujący realistycznymi scenami męczeństwa bohatera). Wreszcie trzeciej, gdy oczekujący na wiadomość o bezpiecznym powrocie ks. Jerzego kapłani zamiast spodziewanego dzwonka telefonu, słyszą specjalny komunikat KW MO w Toruniu nadawany przez Telewizję Polską. W tle tych wydarzeń widzimy natomiast sprawnie oddaną za pomocą prostych środków szarzyznę PRL – smutne ulice i bloki, kolejki przed sklepami, ale też ciekawie zarysowane relacje międzyludzkie. Te rozpinają się między życzliwością i szacunkiem, jakie towarzyszą księdzu, jego współpracownikom i kapłanom, których spotyka, a bardzo sprawnie pokazaną nieufnością i inwigilacją (bardzo charakterystycznie jest tu ukazane już w trzecim kadrze czujne spojrzenie sąsiada przez wizjer na klatkę schodową, po której przemieszczają się tajniacy).

CZYTAJ TAKŻE: Hanna Dobrowolska z Ruchu Ochrony Szkoły: Edukacja włączająca to ideologia

Lekcja historii

Na zawartość zeszytu poza samym komiksem składają się również dodatki. Pierwszy z nich to artykuł szefa wydawnictwa Witolda Tkaczyka, w pogłębiony sposób wprowadzający czytelników w historię, którą przed chwilą poznali w fabularyzowanym wydaniu. Tkaczyk opisuje więc skrótowo historię solidarnościowego zrywu, smutę stanu wojennego, wreszcie działalność ks. Jerzego Popiełuszki i zaciskającą się wokół niego esbecką pętlę. Warto docenić, że pomimo skondensowanej formy tekstu autor znalazł miejsce, by wspomnieć i o kontrowersjach, i o wątpliwościach, które towarzyszyły PRL-owskiemu śledztwu i które rzutują na znaną do dziś oficjalną wersję zdarzeń. Czytelnicy mają też okazję zapoznać się z myślą samego kapłana, ponieważ do zeszytu dołączono treść kazania z września 1984 roku po czterdziestu latach niepokojąco aktualnego. Popiełuszko odwołuje się w nim bowiem do prób rugowania wiary i tradycji z przestrzeni publicznej, w tym ze szkół. Mottem całej publikacji są słowa Jana Pawła II zwracającego uwagę na fakt, że świadectwo ks. Popiełuszki w 1990 roku (z którego pochodzi cytat) ważniejsze jest nawet niż sześć lat wcześniej. Co możemy dodać, gdy w roku 2024 wracają problemy, przed którymi ostrzegali nas obaj, a brak wielu punktów odniesienia, do których w kazaniu podczas Mszy za Ojczyznę ks. Popiełuszko mógł się jeszcze odwołać? Ostatnia część publikacji to scenariusz lekcji poświęconej niezłomnemu kapłanowi. Miejmy nadzieję, że pomimo trwającego właśnie procesu wykorzeniania polskiej szkoły z polskości i chrześcijaństwa, znajdą się jeszcze nauczyciele, którzy z niego skorzystają.

Obecny, nieobecny

W Polsce pojawiło się wiele publikacji na temat zabójstwa księdza Jerzego (m.in. Krzysztofa Kąkolewskiego czy Wojciecha Sumlińskiego, czy prób stworzenia jego portretu ludzkiego i duchowego; liczne są dzieła sztuki sakralnej, w tym utwory muzyczne oparte na przesłaniu patrona Solidarności. Dla kultury masowej ks. Popiełuszko pozostaje chyba wciąż zbyt słabo odkryty. W pierwszych latach z przyczyn oczywistych, cenzuralnych, później już bardziej przez odwrócenie się świata twórców od sacrum – artyści wyszli z kościołów, które wcześniej dawały im schronienie. W III RP powstał film „Popiełuszko. Wolność jest w nas” Rafała Wieczyńskiego, kilka utworów poświęcili mu konserwatywnie zorientowani raperzy, o czym więcej piszę w oddzielnej publikacji. Popkultura kieruje się swoimi zasadami, swoimi modami, które czasem mogą niespodziewanie posłużyć dobrej sprawie i przywrócić jakiś obszar naszej historii masowej świadomości. Tak na początku XXI wieku stało się z Powstaniem Warszawskim, a kilka lat później z Żołnierzami Wyklętymi. W ostatnim czasie pojawiło się kilka filmów dotyczących prześladowań i oporu Kościoła w PRL. Pamiętający jeszcze księdza Jerzego mają przed sobą wielkie zadanie, by ten wielki kapłan, kapelan ludzi pracy i jeden z duchowych filarów Solidarności, pozostał w pamięci głębszej i szerszej niż patriotyczno-kościelne enklawy. Omawiany w tym tekście komiks może być w tym dziele cenną pomocą.

Przypis:
„Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”, scen. Maciej Jasiński, rys. Krzysztof Wyrzykowski, Zin Zin Press, Poznań 2023.

CZYTAJ TAKŻE: Nasi społecznicy roku - Konrad Wernicki poleca nowy numer „Tygodnika Solidarność”


 

POLECANE
XVI (56) Koncert Niepodległości „ŻYWIĄ Y BRONIĄ”. Rok XVI, edycja 56  Muzeum Powstania Warszawskiego 11 listopada 2024, godz. 20.00 Wiadomości
XVI (56) Koncert Niepodległości „ŻYWIĄ Y BRONIĄ”. Rok XVI, edycja 56 Muzeum Powstania Warszawskiego 11 listopada 2024, godz. 20.00

Koncert Niepodległości powstał w 2009 roku z inicjatywy polsko-kanadyjskiej wokalistki i kompozytorki Oli Turkiewicz oraz scenarzysty, reżysera i producenta Jacka „Wiejskiego” Górskiego. Projekt, zainicjowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, obejmuje 56 edycji w Polsce i za granicą, ponad 200 oryginalnych kompozycji i aranżacji oraz blisko 30 odrębnych scenariuszy.

Donald Trump Junior: Będę bardzo mocno zaangażowany z ostatniej chwili
Donald Trump Junior: "Będę bardzo mocno zaangażowany"

Najstarszy syn Donalda Trumpa, Donald Junior, powiedział, że do administracji przyszłego prezydenta USA, zamierza wybrać lojalistów, którzy "nie sądzą, że wiedzą więcej" niż jego ojciec - podaje w sobotę portal Yahoo News, cytując wywiad Juniora dla Fox News.

Trump obiecał, że zakaże transowania dzieci. Jak zamierza tego dokonać z ostatniej chwili
Trump obiecał, że zakaże transowania dzieci. Jak zamierza tego dokonać

Trump obiecał, że transowanie dzieci stanie się w USA nielegalne. Ale jak dokładnie ma on zamiar swoje obietnice spełnić?

Tylko w ostatnim kwartale zniknęło w Polsce ponad 500 stad świń z ostatniej chwili
Tylko w ostatnim kwartale zniknęło w Polsce ponad 500 stad świń

Od lipca do września ubyło w Polsce 529 stad świń. Objętych likwidacją są nie tylko małe gospodarstwa, ale również te większe.

Zaginął nurek. Trwa akcja poszukiwawcza z ostatniej chwili
Zaginął nurek. Trwa akcja poszukiwawcza

W sobotę zaginął 42-letni nurek, który zszedł do wraku ORP Ślązak na dnie Zatoki Puckiej. Trwa akcja poszukiwawcza służb ratowniczych.

Mężczyzna wszedł na pomnik smoleński. Nowe informacje z ostatniej chwili
Mężczyzna wszedł na pomnik smoleński. Nowe informacje

Mężczyzna, który wtargnął na pomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej w Warszawie został obezwładniony i jest w rękach policji, zagrożenie minęło, a nikomu nic się nie stało - powiedział PAP podkom. Jacek Wiśniewski.

Austria bez rosyjskiego gazu wpada w zależność od Niemiec tylko u nas
Austria bez rosyjskiego gazu wpada w zależność od Niemiec

Od 56 lat Austria sprowadza gaz ziemny gazociągami z Rosji. Gazociągi transportujące ten surowiec do Austrii przebiegają przez terytorium Ukrainy w drodze do Unii Europejskiej. Zależność Austrii do rosyjskiego gazu wynosiła ponad 90 procent.

Wszystkich nas nie spalicie. Protest przed ministerstwem z ostatniej chwili
"Wszystkich nas nie spalicie". Protest przed ministerstwem

W sobotę przed ministerstwem sprawiedliwości zorganizowano protest. Uczestnicy sprzeciwiają się umorzeniu śledztwa dotyczącego śmierci Jolanty Brzeskiej.

Kazachstan: Rozbił się wojskowy śmigłowiec z ostatniej chwili
Kazachstan: Rozbił się wojskowy śmigłowiec

Jedna osoba zginęła, a dwie zostały ranne w katastrofie wojskowego śmigłowca kazachstańskiej armii, który rozbił się w sobotę w obwodzie aktobskim w środkowo-zachodniej części Kazachstanu - poinformowało ministerstwo obrony w Astanie.

Nie chcą polskich flag. Komunikat Pienińskiego Parku Narodowego z ostatniej chwili
Nie chcą polskich flag. Komunikat Pienińskiego Parku Narodowego

Zbliża się święto niepodległości. Z tego powodu władze Pienińskiego Parku Narodowego zamieściły komunikat do turystów.

REKLAMA

Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności

Październik to miesiąc, w którym nasze myśli częściej niż zwykle kierują się w stronę błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki. Stąd też uważniej przyglądamy się jego historii i dziedzictwu, szukamy świadków wydarzeń, pamiątek i publikacji poświęconych patronowi Solidarności i duszpasterzowi ludzi pracy. Jednym z ostatnich wydawnictw poświęconym tej postaci jest przygotowany przez Zin Zin Press komiks „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”.
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” / fot. Zin Zin Press

Do naszych rąk trafił niedawno dodruk zeszłorocznego, drugiego wydania komiksu. Pierwsze, czarno-białe, ukazało się w 2005 roku. Dwa lata później kolorowa wersja pojawiła się jako dodatek do „Małego Gościa Niedzielnego”, by w 2023 roku stać się kanwą samodzielnego, zeszytu. Sam komiks liczy 21 stron.

Komiksowa stara szkoła

Autorem scenariusza jest Maciej Jasiński, wszechstronny komiksowy scenarzysta, a za stronę graficzną odpowiada znany z wielu zeszytów historycznych, często wydawanych przez IPN, Krzysztof Wyrzykowski. Co ciekawe, w kresce tego ostatniego fani gatunku rozpoznają surowy styl, charakterystyczny dla polskiego undergroundu komiksowego lat 90. (z niego wywodzi się przecież samo wydawnictwo, które później skupiło się na treściach edukacyjnych), który bardzo pasuje do tematyki zeszytu. Twórcy skupiają się na ostatnich miesiącach życia ks. Jerzego. Mamy tu więc nieudaną, według samej SB, przesadzoną prowokację z podrzuceniem kapłanowi ulotek, farby i materiałów wybuchowych, mamy okruchy jego codzienności i ostatnią podróż, wyprawę do Bydgoszczy i porwanie przez funkcjonariuszy SB. To ostatnie, wraz ze śmiercią ks. Popiełuszki, ukazane jest w formie skondensowanej, po komiksowemu symbolicznej. Tak naprawdę zawarte jest na trzech planszach. Pierwszej, poprzedzającej główny akt terroru, gdy Piotrowski z kompanami beznamiętnie sprawdzają, czy mają wszystko, co potrzebne do zbrodni: sznur, taśmę klejąca, kajdanki, fałszywe mundury drogówki, wreszcie – kamienie. Drugiej, pokazującej zatrzymanie auta i męczeństwo księdza. (tu jednak unikamy pójścia w zbytnią dosłowność, co jest i plusem, i minusem, jak mogło to wyglądać, pokazuje nam na przykład filmowy „Raport Pileckiego”, epatujący realistycznymi scenami męczeństwa bohatera). Wreszcie trzeciej, gdy oczekujący na wiadomość o bezpiecznym powrocie ks. Jerzego kapłani zamiast spodziewanego dzwonka telefonu, słyszą specjalny komunikat KW MO w Toruniu nadawany przez Telewizję Polską. W tle tych wydarzeń widzimy natomiast sprawnie oddaną za pomocą prostych środków szarzyznę PRL – smutne ulice i bloki, kolejki przed sklepami, ale też ciekawie zarysowane relacje międzyludzkie. Te rozpinają się między życzliwością i szacunkiem, jakie towarzyszą księdzu, jego współpracownikom i kapłanom, których spotyka, a bardzo sprawnie pokazaną nieufnością i inwigilacją (bardzo charakterystycznie jest tu ukazane już w trzecim kadrze czujne spojrzenie sąsiada przez wizjer na klatkę schodową, po której przemieszczają się tajniacy).

CZYTAJ TAKŻE: Hanna Dobrowolska z Ruchu Ochrony Szkoły: Edukacja włączająca to ideologia

Lekcja historii

Na zawartość zeszytu poza samym komiksem składają się również dodatki. Pierwszy z nich to artykuł szefa wydawnictwa Witolda Tkaczyka, w pogłębiony sposób wprowadzający czytelników w historię, którą przed chwilą poznali w fabularyzowanym wydaniu. Tkaczyk opisuje więc skrótowo historię solidarnościowego zrywu, smutę stanu wojennego, wreszcie działalność ks. Jerzego Popiełuszki i zaciskającą się wokół niego esbecką pętlę. Warto docenić, że pomimo skondensowanej formy tekstu autor znalazł miejsce, by wspomnieć i o kontrowersjach, i o wątpliwościach, które towarzyszyły PRL-owskiemu śledztwu i które rzutują na znaną do dziś oficjalną wersję zdarzeń. Czytelnicy mają też okazję zapoznać się z myślą samego kapłana, ponieważ do zeszytu dołączono treść kazania z września 1984 roku po czterdziestu latach niepokojąco aktualnego. Popiełuszko odwołuje się w nim bowiem do prób rugowania wiary i tradycji z przestrzeni publicznej, w tym ze szkół. Mottem całej publikacji są słowa Jana Pawła II zwracającego uwagę na fakt, że świadectwo ks. Popiełuszki w 1990 roku (z którego pochodzi cytat) ważniejsze jest nawet niż sześć lat wcześniej. Co możemy dodać, gdy w roku 2024 wracają problemy, przed którymi ostrzegali nas obaj, a brak wielu punktów odniesienia, do których w kazaniu podczas Mszy za Ojczyznę ks. Popiełuszko mógł się jeszcze odwołać? Ostatnia część publikacji to scenariusz lekcji poświęconej niezłomnemu kapłanowi. Miejmy nadzieję, że pomimo trwającego właśnie procesu wykorzeniania polskiej szkoły z polskości i chrześcijaństwa, znajdą się jeszcze nauczyciele, którzy z niego skorzystają.

Obecny, nieobecny

W Polsce pojawiło się wiele publikacji na temat zabójstwa księdza Jerzego (m.in. Krzysztofa Kąkolewskiego czy Wojciecha Sumlińskiego, czy prób stworzenia jego portretu ludzkiego i duchowego; liczne są dzieła sztuki sakralnej, w tym utwory muzyczne oparte na przesłaniu patrona Solidarności. Dla kultury masowej ks. Popiełuszko pozostaje chyba wciąż zbyt słabo odkryty. W pierwszych latach z przyczyn oczywistych, cenzuralnych, później już bardziej przez odwrócenie się świata twórców od sacrum – artyści wyszli z kościołów, które wcześniej dawały im schronienie. W III RP powstał film „Popiełuszko. Wolność jest w nas” Rafała Wieczyńskiego, kilka utworów poświęcili mu konserwatywnie zorientowani raperzy, o czym więcej piszę w oddzielnej publikacji. Popkultura kieruje się swoimi zasadami, swoimi modami, które czasem mogą niespodziewanie posłużyć dobrej sprawie i przywrócić jakiś obszar naszej historii masowej świadomości. Tak na początku XXI wieku stało się z Powstaniem Warszawskim, a kilka lat później z Żołnierzami Wyklętymi. W ostatnim czasie pojawiło się kilka filmów dotyczących prześladowań i oporu Kościoła w PRL. Pamiętający jeszcze księdza Jerzego mają przed sobą wielkie zadanie, by ten wielki kapłan, kapelan ludzi pracy i jeden z duchowych filarów Solidarności, pozostał w pamięci głębszej i szerszej niż patriotyczno-kościelne enklawy. Omawiany w tym tekście komiks może być w tym dziele cenną pomocą.

Przypis:
„Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”, scen. Maciej Jasiński, rys. Krzysztof Wyrzykowski, Zin Zin Press, Poznań 2023.

CZYTAJ TAKŻE: Nasi społecznicy roku - Konrad Wernicki poleca nowy numer „Tygodnika Solidarność”



 

Polecane
Emerytury
Stażowe