Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności

Październik to miesiąc, w którym nasze myśli częściej niż zwykle kierują się w stronę błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki. Stąd też uważniej przyglądamy się jego historii i dziedzictwu, szukamy świadków wydarzeń, pamiątek i publikacji poświęconych patronowi Solidarności i duszpasterzowi ludzi pracy. Jednym z ostatnich wydawnictw poświęconym tej postaci jest przygotowany przez Zin Zin Press komiks „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”.
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” / fot. Zin Zin Press

Do naszych rąk trafił niedawno dodruk zeszłorocznego, drugiego wydania komiksu. Pierwsze, czarno-białe, ukazało się w 2005 roku. Dwa lata później kolorowa wersja pojawiła się jako dodatek do „Małego Gościa Niedzielnego”, by w 2023 roku stać się kanwą samodzielnego, zeszytu. Sam komiks liczy 21 stron.

Komiksowa stara szkoła

Autorem scenariusza jest Maciej Jasiński, wszechstronny komiksowy scenarzysta, a za stronę graficzną odpowiada znany z wielu zeszytów historycznych, często wydawanych przez IPN, Krzysztof Wyrzykowski. Co ciekawe, w kresce tego ostatniego fani gatunku rozpoznają surowy styl, charakterystyczny dla polskiego undergroundu komiksowego lat 90. (z niego wywodzi się przecież samo wydawnictwo, które później skupiło się na treściach edukacyjnych), który bardzo pasuje do tematyki zeszytu. Twórcy skupiają się na ostatnich miesiącach życia ks. Jerzego. Mamy tu więc nieudaną, według samej SB, przesadzoną prowokację z podrzuceniem kapłanowi ulotek, farby i materiałów wybuchowych, mamy okruchy jego codzienności i ostatnią podróż, wyprawę do Bydgoszczy i porwanie przez funkcjonariuszy SB. To ostatnie, wraz ze śmiercią ks. Popiełuszki, ukazane jest w formie skondensowanej, po komiksowemu symbolicznej. Tak naprawdę zawarte jest na trzech planszach. Pierwszej, poprzedzającej główny akt terroru, gdy Piotrowski z kompanami beznamiętnie sprawdzają, czy mają wszystko, co potrzebne do zbrodni: sznur, taśmę klejąca, kajdanki, fałszywe mundury drogówki, wreszcie – kamienie. Drugiej, pokazującej zatrzymanie auta i męczeństwo księdza. (tu jednak unikamy pójścia w zbytnią dosłowność, co jest i plusem, i minusem, jak mogło to wyglądać, pokazuje nam na przykład filmowy „Raport Pileckiego”, epatujący realistycznymi scenami męczeństwa bohatera). Wreszcie trzeciej, gdy oczekujący na wiadomość o bezpiecznym powrocie ks. Jerzego kapłani zamiast spodziewanego dzwonka telefonu, słyszą specjalny komunikat KW MO w Toruniu nadawany przez Telewizję Polską. W tle tych wydarzeń widzimy natomiast sprawnie oddaną za pomocą prostych środków szarzyznę PRL – smutne ulice i bloki, kolejki przed sklepami, ale też ciekawie zarysowane relacje międzyludzkie. Te rozpinają się między życzliwością i szacunkiem, jakie towarzyszą księdzu, jego współpracownikom i kapłanom, których spotyka, a bardzo sprawnie pokazaną nieufnością i inwigilacją (bardzo charakterystycznie jest tu ukazane już w trzecim kadrze czujne spojrzenie sąsiada przez wizjer na klatkę schodową, po której przemieszczają się tajniacy).

CZYTAJ TAKŻE: Hanna Dobrowolska z Ruchu Ochrony Szkoły: Edukacja włączająca to ideologia

Lekcja historii

Na zawartość zeszytu poza samym komiksem składają się również dodatki. Pierwszy z nich to artykuł szefa wydawnictwa Witolda Tkaczyka, w pogłębiony sposób wprowadzający czytelników w historię, którą przed chwilą poznali w fabularyzowanym wydaniu. Tkaczyk opisuje więc skrótowo historię solidarnościowego zrywu, smutę stanu wojennego, wreszcie działalność ks. Jerzego Popiełuszki i zaciskającą się wokół niego esbecką pętlę. Warto docenić, że pomimo skondensowanej formy tekstu autor znalazł miejsce, by wspomnieć i o kontrowersjach, i o wątpliwościach, które towarzyszyły PRL-owskiemu śledztwu i które rzutują na znaną do dziś oficjalną wersję zdarzeń. Czytelnicy mają też okazję zapoznać się z myślą samego kapłana, ponieważ do zeszytu dołączono treść kazania z września 1984 roku po czterdziestu latach niepokojąco aktualnego. Popiełuszko odwołuje się w nim bowiem do prób rugowania wiary i tradycji z przestrzeni publicznej, w tym ze szkół. Mottem całej publikacji są słowa Jana Pawła II zwracającego uwagę na fakt, że świadectwo ks. Popiełuszki w 1990 roku (z którego pochodzi cytat) ważniejsze jest nawet niż sześć lat wcześniej. Co możemy dodać, gdy w roku 2024 wracają problemy, przed którymi ostrzegali nas obaj, a brak wielu punktów odniesienia, do których w kazaniu podczas Mszy za Ojczyznę ks. Popiełuszko mógł się jeszcze odwołać? Ostatnia część publikacji to scenariusz lekcji poświęconej niezłomnemu kapłanowi. Miejmy nadzieję, że pomimo trwającego właśnie procesu wykorzeniania polskiej szkoły z polskości i chrześcijaństwa, znajdą się jeszcze nauczyciele, którzy z niego skorzystają.

Obecny, nieobecny

W Polsce pojawiło się wiele publikacji na temat zabójstwa księdza Jerzego (m.in. Krzysztofa Kąkolewskiego czy Wojciecha Sumlińskiego, czy prób stworzenia jego portretu ludzkiego i duchowego; liczne są dzieła sztuki sakralnej, w tym utwory muzyczne oparte na przesłaniu patrona Solidarności. Dla kultury masowej ks. Popiełuszko pozostaje chyba wciąż zbyt słabo odkryty. W pierwszych latach z przyczyn oczywistych, cenzuralnych, później już bardziej przez odwrócenie się świata twórców od sacrum – artyści wyszli z kościołów, które wcześniej dawały im schronienie. W III RP powstał film „Popiełuszko. Wolność jest w nas” Rafała Wieczyńskiego, kilka utworów poświęcili mu konserwatywnie zorientowani raperzy, o czym więcej piszę w oddzielnej publikacji. Popkultura kieruje się swoimi zasadami, swoimi modami, które czasem mogą niespodziewanie posłużyć dobrej sprawie i przywrócić jakiś obszar naszej historii masowej świadomości. Tak na początku XXI wieku stało się z Powstaniem Warszawskim, a kilka lat później z Żołnierzami Wyklętymi. W ostatnim czasie pojawiło się kilka filmów dotyczących prześladowań i oporu Kościoła w PRL. Pamiętający jeszcze księdza Jerzego mają przed sobą wielkie zadanie, by ten wielki kapłan, kapelan ludzi pracy i jeden z duchowych filarów Solidarności, pozostał w pamięci głębszej i szerszej niż patriotyczno-kościelne enklawy. Omawiany w tym tekście komiks może być w tym dziele cenną pomocą.

Przypis:
„Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”, scen. Maciej Jasiński, rys. Krzysztof Wyrzykowski, Zin Zin Press, Poznań 2023.

CZYTAJ TAKŻE: Nasi społecznicy roku - Konrad Wernicki poleca nowy numer „Tygodnika Solidarność”


 

POLECANE
Nie żyje kibic reanimowany podczas meczu Polski z Finlandią z ostatniej chwili
Nie żyje kibic reanimowany podczas meczu Polski z Finlandią

Nie żyje kibic reanimowany we wtorek podczas meczu Finlandia – Polska. Informację potwierdza fińska federacja piłki nożnej.

Samuel Pereira: Tik tak, tik tak... Dokąd ucieknie Donald Tusk? tylko u nas
Samuel Pereira: Tik tak, tik tak... Dokąd ucieknie Donald Tusk?

Dużo dziś słów padło w Sejmie. Rytuał skończył się kolejną pieczątką w notesie premiera.

Nowe wieści w sprawie Dawida Kubackiego z ostatniej chwili
Nowe wieści w sprawie Dawida Kubackiego

Dawid Kubacki po 6. miejscu w Memoriale Olimpijczyków zapowiada powrót do formy. Kadra ciężko trenuje w Szczyrku przed sezonem 2025/2026.

Sylwester Marciniak — Sędzia, który waży słowa i prawo tylko u nas
Sylwester Marciniak — Sędzia, który waży słowa i prawo

W świecie, w którym prawo coraz częściej staje się areną politycznych sporów, postać sędziego Sylwestra Marciniaka jawi się jako przykład klasycznej drogi sędziego służebnego wobec Rzeczypospolitej. Jego życiorys to opowieść o rzetelnym kształtowaniu się autorytetu prawniczego, który przez dekady służył polskiemu wymiarowi sprawiedliwości

2,5 tony śniętych ryb w rzece Elbląg i Zalewie Wiślanym. Sprawę badają służby z ostatniej chwili
2,5 tony śniętych ryb w rzece Elbląg i Zalewie Wiślanym. Sprawę badają służby

W ciągu ostatnich dni z rzek Elbląg, Nogat, jeziora Druzno i Zalewu Wiślanego wyłowiono ponad 2,5 tony śniętych ryb – alarmują lokalne media. Sprawę badają już odpowiednie służby.

IMGW wydał komunikat. Oto co nas czeka w najbliższym czasie Wiadomości
IMGW wydał komunikat. Oto co nas czeka w najbliższym czasie

Jak informuje IMGW, zachodnia i wschodnia Europa będą pod wpływem niżów z układami frontów. Od Skandynawii przez centrum po południe Europy rozciągać się będzie układ wysokiego ciśnienia. Polska znajdzie się pod wpływem klina wyżu z centrami w rejonie Morza Północnego i Morza Norweskiego. Z północnego zachodu napływać będzie dość chłodne powietrze polarne morskie.

''Der Spiegel'': Merz wymienia szefa niemieckiego wywiadu z ostatniej chwili
''Der Spiegel'': Merz wymienia szefa niemieckiego wywiadu

Martin Jäger ma objąć kierownictwo BND, zastępując Bruno Kahla. Decyzja kanclerza Fryderyka Merza zwiastuje większe zmiany w niemieckim wywiadzie – informuje niemiecki ''Der Spiegel''.

Nie żyje gwiazdor kultowych filmów i seriali z ostatniej chwili
Nie żyje gwiazdor kultowych filmów i seriali

Media obiegła smutna wiadomość. W wieku 86 lat zmarł amerykański aktor Chris Robinson, znany z ról w serialach "Moda na sukces", "Szpital ogólny" i "12 O'Clock High". O jego śmierci poinformował na Facebooku muzyk MJ Allen, z którym Robinson często współpracował.

Ryszard Kalisz opuszczał Zamek Królewski wśród okrzyków precz z komuną z ostatniej chwili
Ryszard Kalisz opuszczał Zamek Królewski wśród okrzyków "precz z komuną"

Gwizdy i okrzyki "precz z komuną" towarzyszyły członkowi PKW Ryszardowi Kaliszowi, który wychodził z Zamku Królewskiego, gdzie prezydent elekt Karol Nawrocki odebrał uchwałę PKW o wyborze na prezydenta RP.

Ekolodzy na posyłki Komisji Europejskiej tylko u nas
Ekolodzy na posyłki Komisji Europejskiej

Niemiecka gazeta die Welt opublikowana materiał o poufnych umowach między Komisją Europejską a wybranymi organizacjami z sektora pozarządowego (NGO). Umowy Brukseli z NGOSami nazywane są „partnerstwami strategicznymi”.

REKLAMA

Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności

Październik to miesiąc, w którym nasze myśli częściej niż zwykle kierują się w stronę błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki. Stąd też uważniej przyglądamy się jego historii i dziedzictwu, szukamy świadków wydarzeń, pamiątek i publikacji poświęconych patronowi Solidarności i duszpasterzowi ludzi pracy. Jednym z ostatnich wydawnictw poświęconym tej postaci jest przygotowany przez Zin Zin Press komiks „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”.
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności
Fragment okładki komiksu „Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności” / fot. Zin Zin Press

Do naszych rąk trafił niedawno dodruk zeszłorocznego, drugiego wydania komiksu. Pierwsze, czarno-białe, ukazało się w 2005 roku. Dwa lata później kolorowa wersja pojawiła się jako dodatek do „Małego Gościa Niedzielnego”, by w 2023 roku stać się kanwą samodzielnego, zeszytu. Sam komiks liczy 21 stron.

Komiksowa stara szkoła

Autorem scenariusza jest Maciej Jasiński, wszechstronny komiksowy scenarzysta, a za stronę graficzną odpowiada znany z wielu zeszytów historycznych, często wydawanych przez IPN, Krzysztof Wyrzykowski. Co ciekawe, w kresce tego ostatniego fani gatunku rozpoznają surowy styl, charakterystyczny dla polskiego undergroundu komiksowego lat 90. (z niego wywodzi się przecież samo wydawnictwo, które później skupiło się na treściach edukacyjnych), który bardzo pasuje do tematyki zeszytu. Twórcy skupiają się na ostatnich miesiącach życia ks. Jerzego. Mamy tu więc nieudaną, według samej SB, przesadzoną prowokację z podrzuceniem kapłanowi ulotek, farby i materiałów wybuchowych, mamy okruchy jego codzienności i ostatnią podróż, wyprawę do Bydgoszczy i porwanie przez funkcjonariuszy SB. To ostatnie, wraz ze śmiercią ks. Popiełuszki, ukazane jest w formie skondensowanej, po komiksowemu symbolicznej. Tak naprawdę zawarte jest na trzech planszach. Pierwszej, poprzedzającej główny akt terroru, gdy Piotrowski z kompanami beznamiętnie sprawdzają, czy mają wszystko, co potrzebne do zbrodni: sznur, taśmę klejąca, kajdanki, fałszywe mundury drogówki, wreszcie – kamienie. Drugiej, pokazującej zatrzymanie auta i męczeństwo księdza. (tu jednak unikamy pójścia w zbytnią dosłowność, co jest i plusem, i minusem, jak mogło to wyglądać, pokazuje nam na przykład filmowy „Raport Pileckiego”, epatujący realistycznymi scenami męczeństwa bohatera). Wreszcie trzeciej, gdy oczekujący na wiadomość o bezpiecznym powrocie ks. Jerzego kapłani zamiast spodziewanego dzwonka telefonu, słyszą specjalny komunikat KW MO w Toruniu nadawany przez Telewizję Polską. W tle tych wydarzeń widzimy natomiast sprawnie oddaną za pomocą prostych środków szarzyznę PRL – smutne ulice i bloki, kolejki przed sklepami, ale też ciekawie zarysowane relacje międzyludzkie. Te rozpinają się między życzliwością i szacunkiem, jakie towarzyszą księdzu, jego współpracownikom i kapłanom, których spotyka, a bardzo sprawnie pokazaną nieufnością i inwigilacją (bardzo charakterystycznie jest tu ukazane już w trzecim kadrze czujne spojrzenie sąsiada przez wizjer na klatkę schodową, po której przemieszczają się tajniacy).

CZYTAJ TAKŻE: Hanna Dobrowolska z Ruchu Ochrony Szkoły: Edukacja włączająca to ideologia

Lekcja historii

Na zawartość zeszytu poza samym komiksem składają się również dodatki. Pierwszy z nich to artykuł szefa wydawnictwa Witolda Tkaczyka, w pogłębiony sposób wprowadzający czytelników w historię, którą przed chwilą poznali w fabularyzowanym wydaniu. Tkaczyk opisuje więc skrótowo historię solidarnościowego zrywu, smutę stanu wojennego, wreszcie działalność ks. Jerzego Popiełuszki i zaciskającą się wokół niego esbecką pętlę. Warto docenić, że pomimo skondensowanej formy tekstu autor znalazł miejsce, by wspomnieć i o kontrowersjach, i o wątpliwościach, które towarzyszyły PRL-owskiemu śledztwu i które rzutują na znaną do dziś oficjalną wersję zdarzeń. Czytelnicy mają też okazję zapoznać się z myślą samego kapłana, ponieważ do zeszytu dołączono treść kazania z września 1984 roku po czterdziestu latach niepokojąco aktualnego. Popiełuszko odwołuje się w nim bowiem do prób rugowania wiary i tradycji z przestrzeni publicznej, w tym ze szkół. Mottem całej publikacji są słowa Jana Pawła II zwracającego uwagę na fakt, że świadectwo ks. Popiełuszki w 1990 roku (z którego pochodzi cytat) ważniejsze jest nawet niż sześć lat wcześniej. Co możemy dodać, gdy w roku 2024 wracają problemy, przed którymi ostrzegali nas obaj, a brak wielu punktów odniesienia, do których w kazaniu podczas Mszy za Ojczyznę ks. Popiełuszko mógł się jeszcze odwołać? Ostatnia część publikacji to scenariusz lekcji poświęconej niezłomnemu kapłanowi. Miejmy nadzieję, że pomimo trwającego właśnie procesu wykorzeniania polskiej szkoły z polskości i chrześcijaństwa, znajdą się jeszcze nauczyciele, którzy z niego skorzystają.

Obecny, nieobecny

W Polsce pojawiło się wiele publikacji na temat zabójstwa księdza Jerzego (m.in. Krzysztofa Kąkolewskiego czy Wojciecha Sumlińskiego, czy prób stworzenia jego portretu ludzkiego i duchowego; liczne są dzieła sztuki sakralnej, w tym utwory muzyczne oparte na przesłaniu patrona Solidarności. Dla kultury masowej ks. Popiełuszko pozostaje chyba wciąż zbyt słabo odkryty. W pierwszych latach z przyczyn oczywistych, cenzuralnych, później już bardziej przez odwrócenie się świata twórców od sacrum – artyści wyszli z kościołów, które wcześniej dawały im schronienie. W III RP powstał film „Popiełuszko. Wolność jest w nas” Rafała Wieczyńskiego, kilka utworów poświęcili mu konserwatywnie zorientowani raperzy, o czym więcej piszę w oddzielnej publikacji. Popkultura kieruje się swoimi zasadami, swoimi modami, które czasem mogą niespodziewanie posłużyć dobrej sprawie i przywrócić jakiś obszar naszej historii masowej świadomości. Tak na początku XXI wieku stało się z Powstaniem Warszawskim, a kilka lat później z Żołnierzami Wyklętymi. W ostatnim czasie pojawiło się kilka filmów dotyczących prześladowań i oporu Kościoła w PRL. Pamiętający jeszcze księdza Jerzego mają przed sobą wielkie zadanie, by ten wielki kapłan, kapelan ludzi pracy i jeden z duchowych filarów Solidarności, pozostał w pamięci głębszej i szerszej niż patriotyczno-kościelne enklawy. Omawiany w tym tekście komiks może być w tym dziele cenną pomocą.

Przypis:
„Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności”, scen. Maciej Jasiński, rys. Krzysztof Wyrzykowski, Zin Zin Press, Poznań 2023.

CZYTAJ TAKŻE: Nasi społecznicy roku - Konrad Wernicki poleca nowy numer „Tygodnika Solidarność”



 

Polecane
Emerytury
Stażowe