Mateusz Kosiński: Na pewno latach prac na Łączce i nie tylko na Łączce, stawiał pan sobie jakąś granicę, którą mógłby Pan uznać za sukces? Czy po latach prac czuje pan, że jakiś cel został osiągnięty?

Prof. Krzysztof Szwagrzyk: Zaskoczę pana, ale nie. Nigdy nie było tak, że taki cel został osiągnięty. Przez cały czas chodził o to żeby te działania rozpocząć mając świadomość ile ofiar przyniosły Polsce wydarzenia XX wieku, okupacja niemiecka, sowiecka, działania banderowców, komunistów. Mieliśmy pełną świadomość, że to są prace liczone na bardzo wiele lat. Taki dzień jak dzisiaj, kiedy ujawniamy imiona i nazwiska naszych bohaterów to oczywiście jest powód do satysfakcji, powód do powiedzenia sobie „tak, spełniamy swój obowiązek”, ale to zdecydowanie nie jest uczucie, że praca została zakończona. Jesteśmy tak naprawdę na początku tej drogi. Przed nami jeszcze dziesiątki lat pracy. O takiej bowiem liczbie Polaków, których szczątki leżą gdzieś w Polsce, ale także na dawnych Kresach.

Ważne jest, że w takie dni jak dzisiaj w Pałacu Prezydenckim możemy ogłosić kolejne imiona i nazwiska. Ważne jest także to, że mamy wreszcie profesjonalny zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji liczący już w tej chwili ponad czterdzieści osób, a będzie ich znacznie więcej.

Jeszcze niedawno to było kilka osób.

Jeszcze niedawno było dokładnie cztery osoby. Dokładnie tak. To jest najlepszy dowód na to jaką mamy dziś rzeczywistość. Będzie ich znacznie więcej i ja jestem spokojny o przyszłość tych działań. Mogę sobie wyobrazić, że nie będzie mnie, nie będzie części pracowników, ale nie mogę sobie wyobrazić jakiejkolwiek siły, która byłaby w stanie powiedzieć Polakom „tych działań więcej nie trzeba realizować, kończymy je, zamykamy ten rozdział”. To po prostu niemożliwe i to mnie bardzo cieszy.

Po poprzedniej ekipie rządzącej pozostał na Łączce „Panteon”, z którego nikt zainteresowany losem Żołnierzy Wyklętych nie jest zadowolony. Czy jest jakaś szansa, że ulegnie on zmianie?

Zrobimy wszystko żeby tak się stało. W mojej ocenie, a nie jestem w niej odosobniony, ta betonowa konstrukcja, którą postawiono na Łączce, w żaden sposób nie oddaje honoru naszym Bohaterom, nie jest Ich godna. To betonowa konstrukcja zbudowana wbrew naszej polskiej, chrześcijańskiej tradycji, bardziej przypomina przechowalnię niż miejsce pochówku. Jeszcze wiosną tego roku, o tym mogę zapewnić, Instytut Pamięci Narodowej ogłosi konkurs na budowę Panteonu Żołnierzy Wyklętych.

A jak wyglądają kwestie poszukiwań naszych Bohaterów za naszymi granicami, głównie wschodnimi? Wiem, że były pewne problemy ze stroną ukraińską?

Pracujemy bez problemów na terenie Litwy, bez problemów, nawet z dużą życzliwością, ze strony białoruskiej, na terenie Białorusi. Nie pracujemy i na razie nie ma żadnych perspektyw żeby to się zmieniło, na terenie państwa ukraińskiego, które zabroniło prowadzenia zarówno prac poszukiwawczych jak i ekshumacyjnych. Ta sytuacja, która istnieje w relacjach ze stroną ukraińską budzi nasz największy niepokój. Trzeba jednak wierzyć, że to się kiedyś zmieni. Na dziś możemy działać wszędzie gdzie chcemy, jedynym państwem, które odmawia nam prowadzenia prac poszukiwawczych i identyfikacyjnych, jest państwo ukraińskie „zaprzyjaźnione z Polską”.

Nie może zabraknąć pytania o Rotmistrza Pileckiego.

Przyjdzie taki czas. Jestem dobrej myśli. Wierzyłem i wierzę w to, że badania genetyczne w końcu to potwierdzą.

Prace na Łączce będą jeszcze trwały?

Wszystkie szczątki zostały już odnalezione i odkryte. Teraz jest czas badań genetycznych. Proszę pamiętać, że w trakcie działań, które realizowaliśmy na Łączce od kwietnia do lipca, o czym mówiliśmy wielokrotnie, znaleźliśmy tylko cztery szczątki ludzkie. We wszystkich pozostałych miejscach odnaleźliśmy ponad osiem tysięcy elementów szczątków ludzkich. To wynik działań niszczących z lat osiemdziesiątych, działań koparek, które przygotowywały miejsca pod pochówki osób zasłużonych dla władzy ludowej. Ten fakt spowodował, że odnajdywaliśmy tam wyłącznie pojedyncze kości, a nie całe szkielety. Rodzi to problem natury badawczej, jak identyfikować ludzi w oparciu o tak zniszczony materiał genetyczny. 

Na konferencji pokazaliśmy, że można jednak uzyskać taki wynik i wierzę, że w przyszłości tak będzie w przypadku pana Rotmistrza Witolda Pileckiego.

-------------------------

Biogramy odnalezionych i zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów

 

Edward Bukowski pseud. „Mruk”, „Gruby”, „Cichy”
Urodził się 4 maja 1923 r. w miejscowości Biadaczka w powiecie lubartowskim. W okresie okupacji  służył w Oddziale Specjalnym Batalionów Chłopskich Jana Flisiaka „Chłopickiego” podporządkowanym od sierpnia 1944 r. AK. Po wojnie kontynuował działalność konspiracyjną w strukturach Zrzeszenia WiN walcząc m.in. oddziale kpt. Stanisława Łukasika „Rysia”, wchodzącym w skład zgrupowania dowodzonego przez mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”. 10 czerwca 1951 r. został otoczony we wsi Lipniak w powiecie lubelskim. Ciężko rannego w czasie walki poddano brutalnemu śledztwu. Został skazany na karę śmierci, którą wykonano 12 stycznia 1954 r.  na Zamku w Lublinie. Szczątki Edwarda Bukowskiego odnaleziono w październiku 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie.

Ignacy Długołęcki  pseud. „Jerzy”
Urodził się 30 lipca 1928 r. w miejscowości Stara Wieś w powiecie ostrołęckim. W sierpniu 1947 r. wstąpił do oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Brał udział w akcjach zbrojnych na posterunki MO oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom UB. W lipcu 1948 r. w trakcie starcia z oddziałem wojska w okolicy wsi Jaciążek został postrzelony i aresztowany. Skazano go na karę śmierci, którą wykonano 5 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Szczątki Ignacego Długołęckiego zostały odnalezione w sierpniu 2012 r. w wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Zofia Ginter pseud. „Baśka”
Urodziła się 14 grudnia 1907 r. w Białymstoku. W okresie okupacji niemieckiej zaangażowała się w działalność konspiracyjną jako telegrafistka oraz łączniczka Obszaru AK Białystok. Została zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. we własnym mieszkaniu, które było jednym z lokali konspiracyjnych. Trafiła do więzienia w Białymstoku. Rozstrzelano ją 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, w odwecie za działania polskiego podziemia. Szczątki Zofii Ginter zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Zygmunt Góralski pseud. „Chmura”
Urodził się 10 kwietnia 1930 r. w Żninie.  Od kwietnia 1949 r. był strażnikiem w więzieniu w Wągrowcu. Jednocześnie w maju 1950 r. przystąpił do organizacji antykomunistycznej - Pierwszy Pluton Szturmowy AK Ziemi Wielkopolskiej, działającej na terenie Wągrowca i Chodzieży. W czerwcu 1950 roku umożliwił ucieczkę z więzienia dwóm osadzonym m.in. za nielegalne posiadanie broni. Wspólnie zbiegli do lasu w okolicy Żnina, jednakże nie udało im się przyłączyć do oddziału partyzanckiego. Zygmunt Góralski został aresztowany 19 maja 1952 r. i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 30 marca 1953 r. w więzieniu w Poznaniu. Szczątki Zygmunta Góralskiego zostały odnalezione w lipcu 2017 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Miłostowo w Poznaniu.

Stanisława Gwoździej pseud. „Sława”
Urodziła się 24 czerwca 1916 r. w Białymstoku. Po ukończeniu Państwowego Żeńskiego Gimnazjum im. Anny Jabłonowskiej pracowała jako urzędniczka. Jej narzeczony por. Franciszek Majewski zginął w Katyniu. „Sława” zaangażowała się w działalność konspiracyjną pełniąc funkcję łączniczki. Została zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. i osadzona w więzieniu w Białymstoku, gdzie 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, została rozstrzelana w odwecie za działania polskiego podziemia. Szczątki Stanisławy Gwoździej zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Bronisław Klimczak pseud. „Sokół”
Urodził się 28 sierpnia 1913 r. w Rędzinach w powiecie częstochowskim. Do wybuchu wojny służył w wojsku. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r., a od listopada 1939 r. prowadził działalność konspiracyjną w Polskim Związku Wojskowym. Aresztowany przez Gestapo, był więźniem obozów koncentracyjnych w Majdanku, Gross-Rosen oraz w Litomierzycach w Czechach. W maju 1945 r. powrócił do Polski i zamieszkał w Słupsku. Od września do grudnia 1945 pełnił funkcję komendanta I posterunku MO. Został aresztowany w listopadzie 1949 r. pod zarzutem współpracy z wywiadem francuskim i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 12 grudnia 1950 r. w więzieniu w Kielcach. Szczątki Bronisława Klimczaka zostały odnalezione w listopadzie 2016 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu „Piaski” w Kielcach.

Jan Kmiołek pseud. „Wir”, „Fala”, „Mazurek”
Urodził się 23 lutego 1919 r. w m. Rząśnik w pow. wyszkowskim. Jesienią 1941 r. wstąpił do ZWZ-AK w obwodzie Pułtusk. Po zakończeniu okupacji niemieckiej kontynuował działalność konspiracyjną w Obwodzie Ostrów Mazowiecka Zrzeszenia WiN, a od 1948 r. w XV Okręgu NZW. Brał udział m.in. w akcji na więzienie w Pułtusku w listopadzie 1946 r. w wyniku której uwolniono ponad 70 więźniów. W lipcu 1949 r. rozpoczął samodzielne dowodzenie oddziałem operującym na terenie północnego Mazowsza. W latach 1947 – 1951 oddział Jana Kmiołka przeprowadził ok. 100 akcji zbrojnych. Został aresztowany 27 sierpnia 1951 r. w Katowicach i skazany na 28-krotną karę śmierci, którą wykonano 7 sierpnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Jana Kmiołka zostały odnalezione w maju 2017 r. podczas prac prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Stefan Komar
Urodził się w 15 lipca 1904 r. w Radomiu. Podoficer Korpusu Ochrony Pogranicza. Pełnił służbę w jednostkach wchodzących w skład Brygady KOP „Wołyń”. W 1939 r. dowodził strażnicą „Pohost” kompanii granicznej KOP „Dołhinów”. Po agresji sowieckiej we wrześniu 1939 r. strażnica została zaatakowana przez 14. Oddział Ochrony Pogranicza NKWD. Żołnierze strażnicy podjęli walkę, w wyniku której poległ m.in. jej dowódca. Szczątki Stefana Komara zostały odnalezione w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN wspólnie z żołnierzami samodzielnego specjalistycznego batalionu Sił Zbrojnych Białorusi w miejscowości Pohost na terenie Białorusi we wrześniu 2017 r.

Franciszek Konior pseud. „Rekin”
Urodził się 30 marca 1926 r. w miejscowości Cięcina w powiecie żywieckim. W latach 1945 – 1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Szczątki Franciszka Koniora ostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim.

Tadeusz Kowalczuk pseud. „Marek”
Urodził się 20 grudnia 1929 r. w Białymstoku. W 1951 r. wstąpił do podziemnej organizacji antykomunistycznej Krajowy Ośrodek - „Kraj” założonej w 1949 r. przez żołnierza AK Andrzeja Sobotę pseud. „Zenon Tomaszewski”. Należał do komórki katowickiej o krypt. „Kalina”.  W czerwcu 1952 r. został aresztowany w Zabrzu i skazany na karę śmierci, którą wykonano 13 maja 1953 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Tadeusza Kowalczuka zostały odnalezione w maju 2017 r. podczas prac prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Wanda Krawczyńska pseud. „Kajtek”
Urodziła się 29 sierpnia 1909 r. w Nowym Sączu. Pracowała jako urzędniczka poczty w Krakowie. W okresie okupacji była zaangażowana w działalność konspiracyjną w Białymstoku, wypełniając zadania łączniczki. Zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. w mieszkaniu Zofii Ginter przy ul. Augustowskiej, trafiła do więzienia w Białymstoku, gdzie 5 listopada 1942 r. została rozstrzelana w zbiorowej egzekucji
w odwecie za działania polskiego podziemia. Szczątki Wandy Krawczyńskiej zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Józef Maślanka pseud. „Borsuk” ur. 6 października 1921 r. w Ciścu w powiecie żywieckim
Karol Maślanka pseud. „Tygrys” ur. 22 października 1923 r. w Ciścu w powiecie żywieckim 
Obaj bracia byli w latach 1945 – 1946 żołnierzami zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Zostali zamordowani w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Zniszczone w wyniku eksplozji szczątki jednego z braci zostały odnalezione w marcu 2016 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim. Na podstawie badań genetycznych nie można jednakże określić, do którego z braci Maślanków należą zidentyfikowane szczątki.

Stanisław Michowski
Urodził się 5 listopada 1900 r. niedaleko Irkucka. W 1924 r. wstąpił do lotnictwa WP. Po wojnie obronnej przedostał się do Francji, gdzie w marcu 1940 r. objął funkcję dowódcy eskadry w I dywizjonie bombowym w Clermond-Ferrand. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 305 Dywizjonie Bombowym Ziemi Wielkopolskiej. Wykonał 26 lotów bojowych nad Niemcy, Francję i Włochy. W dowód uznania został odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy. W maju 1947 r. powrócił do kraju i rozpoczął służbę w Oddziale II Sztabu Generalnego WP. W 1948 r. awansowany do stopnia podpułkownika, w listopadzie 1951 r. aresztowany i fałszywie oskarżony o spisek w wojsku. Skazany na karę śmierci, którą wykonano 7 sierpnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Stanisława Michowskiego zostały odnalezione w maju 2017 r. podczas prac prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Stanisław Mierzwiński  pseud. „Michał”
Urodził się 5 stycznia 1922 r. w Warszawie. Po wojnie obronnej 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną w Narodowej Organizacji Wojskowej, a następnie AK. W czerwcu 1946 r. przedostał się do Berlina i wstąpił do dywizji gen. Maczka. Od września 1946 r. pełnił także funkcje w strukturach „rządu londyńskiego”. W listopadzie 1947 r. wraz z Janem Kaimem wrócił do kraju, by odbudować struktury Stronnictwa Narodowego. Aresztowany 10 grudnia w Poznaniu i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 18 lutego 1949 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Szczątki Stanisława Mierzwińskiego zostały odnalezione w sierpniu 2012 r. podczas prac prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Lech Karol Neyman pseud. „Butrym” „Domarat”, „Wacław Górnicki”
Urodził się 7 lutego 1908 r. w Poznaniu. W 1932 r. ukończył studia na Wydziale Prawno-Handlowym Uniwersytetu Poznańskiego. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. będąc kilkakrotnie ranny. W okresie okupacji zaangażował się działalność konspiracyjną obozu narodowego wstępując do Grupy „Szańca”. Po utworzeniu NSZ zajmował się m.in. tworzeniem struktur terenowych w Małopolsce, na Śląsku i Pomorzu. Był autorem wielu publikacji konspiracyjnych oraz redaktorem pisma wydawanego przez NSZ „Naród i Wojsko”. Został aresztowany wraz ze Stanisławem Kasznicą, ostatnim komendantem NSZ, 15 lutego 1947 r. i skazany na karę śmierci, którą wykonano 12 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Lecha Neymana zostały odnalezione w lipcu 2012 r. przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W 2009 r. został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 

Bolesław Ogrodnik
Urodził się 10 lutego 1906 r. w Białymstoku. Do wybuchu wojny pełnił służbę jako podoficer w 14. Dywizjonie Artylerii Konnej. Brał udział w Wojnie Obronnej we wrześniu 1939 r. Od sierpnia 1941 r. włączył się w działalność konspiracyjną. 4 listopada 1942 r. został zatrzymany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Białymstoku, gdzie następnego dnia rozstrzelano go w zbiorowej egzekucji w odwecie za działania polskiego podziemia. Szczątki Bolesława Ogrodnika zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku. 

Michał Pajestka pseud. „Leszczyna”
Urodził się 11 sierpnia 1925 r. w miejscowości Cisiec w powiecie żywieckim. W latach 1945 – 1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flame pseud. „Bartek” działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r. Zniszczone na skutek eksplozji szczątki Michała Pajestki zostały odnalezione w marcu 2016 r. podczas prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa w woj. opolskim.

Lech Rajchel  pseud. „Wariat”
Urodził się 9 marca 1929 r. we Włocławku. Żołnierz Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Po ujawnieniu się służył w marynarce wojennej, następnie zatrudnił się na statku rybackim. We wrześniu 1951 r. podczas postoju w Kilonii nie powrócił na pokład i zgłosił się do ośrodka wywiadowczego polskich władz emigracyjnych w Barkhausen. W maju 1952 r. został przerzucony do Polski z misją wywiadowczą. Został aresztowany w czerwcu 1953 r. podczas ponownej próby przedostania się do Polski i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 4 marca 1954 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Szczątki Lecha Rajchela zostały odnalezione w październiku 2016 r. w trakcie prac prowadzonych przez IPN w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Franciszek Rotmański
Urodził się w 1898 r. w Krasnymstawie. Przed wojną był właścicielem zakładów produkujących artykuły chemiczne gospodarstwa domowego. Był także autorem „Księgi Adresowo-Handlowej miasta Białegostoku na lata 1932-33”. Na przełomie 1942 i 1943 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Białymstoku, gdzie zmarł wiosną 1943 r. na tyfus. Jego szczątki zostały ekshumowane we wrześniu 2015 r. w trakcie prac realizowanych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku. 

Stanisław Samiec pseud. „Pasek”
Urodził się 14 marca 1925 r. w Łykoszynie w pow. tomaszowskim. W okresie okupacji należał do AK. Był współpracownikiem oddziału AK-WiN Jana Leonowicza „Burty”, do którego dołączył jesienią 1946 r., zagrożony aresztowaniem. W czasie amnestii 1947 r. nie ujawnił się. Po śmierci „Burty” służył w oddziale Jana Turzynieckiego „Mogiłki”, dowodząc jednym z patroli. 30 września 1952 r. został otoczony ze swoim pododdziałem przez grupę operacyjną UB-KBW. Sparaliżowany w wyniku postrzału został przewieziony do siedziby PUBP w Tomaszowie Lubelskim, a następnie na oddział szpitalny więzienia na Zamku w Lublinie, gdzie leczony wyłącznie ambulatoryjnie zmarł w wyniku odniesionych ran 18 października 1952 r. Szczątki Stanisława Samca zostały odnalezione w listopadzie 2017 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie.

Franciszek Sinica
Urodził się 17 września 1902 r. na Łotwie. Przed wojną był urzędnikiem kolejowym oraz zaangażował się w działalność harcerską. W okresie okupacji należał do Harcerskiej Organizacji Niepodległościowo-Wojskowej, Szarych Szeregów oraz ZWZ-AK. 22 października 1942 r. został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu w Białymstoku, gdzie  5 listopada 1942 r. rozstrzelano go w zbiorowej egzekucji w odwecie za działania polskiego podziemia. Szczątki Franciszka Sinicy zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych realizowanych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku. 

Stefania Zarzycka
Urodziła się 3 lutego 1919 r. w Janówku Czernikowskim w powiecie opatowskim. Wraz z mężem należała do najbardziej zaufanych współpracowników Zdzisława Brońskiego „Uskoka”. W ich zabudowaniach wielokrotnie kwaterowali partyzanci, w tym m.in. mjr Hieronim Dekutowski pseud. „Zapora”. W nocy z 2 na 3 kwietnia 1949 r. gospodarstwo otoczyła grupa operacyjna UB-MO-KBW. Przebywający tam Zdzisław Broński „Uskok”, Stanisław Kuchciewicz „Wiktor” i Edward Taraszkiewicz „Żelazny” zdołali uciec, jednak gospodarzy aresztowano. Stefania była w ósmym miesiącu ciąży. Osadzona w więzieniu na Zamku w Lublinie przeszła ciężkie śledztwo. 29 maja 1949 r. na oddziale szpitalnym więzienia urodziła córkę Magdalenę i półtorej godziny po porodzie zmarła. Szczątki Stefanii Zarzyckiej zostały odnalezione w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w październiku 2017 r. na Cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie.

Źródło: Prezydent.pl