Po uchyleniu wyroku na "Krwawego Tulipana". Ekspert: Państwo drwi z pokrzywdzonych z pomocą sędziów

Popełniono zbrodnię, sprawca musi ponieść karę. Kara powinna być wymierzona możliwie szybko, wtedy pełni nie tylko funkcję represyjną, ale również prewencyjną. Kara ma odstraszać potencjalnych sprawców, którzy muszę wiedzieć, że kara ich nie ominie.
Sędzia. Ilustracja poglądowa Po uchyleniu wyroku na
Sędzia. Ilustracja poglądowa / Screen YT Magazyn Śledczy Anity Gargas

Decyzją szczecińskiego sądu apelacyjnego państwo drwi z pokrzywdzonych, za pomocą swoich funkcjonariuszy- sędziów, którzy chyba zapomnieli rotę ślubowania. Sędzia ma orzekać na podstawie przepisów prawa kierując się zasadami uczciwości i godności. Przepis art.107 prawa o ustroju sądów powszechnych stanowi, że kwestionowanie statusu sędziów jest deliktem dyscyplinarnym. Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 28 stycznia 2020 r. sygn. akt Kpt 1/20 (M.P.2020.103), uznał za niedopuszczalne stosowanie art. 439 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30) w rozumieniu przyjętym w uchwale składu połączonych Izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/2020. Oznacza, to że fakt powołania sędziego po 2018 r. nie może stanowić bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Warto w tym miejscu przytoczyć cytat z wyroku Trybunału Konstytucyjnego P 10/19: „W świetle powyższego, nietrudno wyobrazić sobie skutki przyjęcia konstytucyjności zakwestionowanych w niniejszym pytaniu norm prawnych dla porządku i obrotu prawnego. Efektem mógłby być paraliż, a nawet całkowita dekompozycja, wymiaru sprawiedliwości.”

Priorytetem karnego postępowania odwoławczego jest wydanie orzeczenia merytorycznego. Ustawodawca wprowadził tą zmianę właśnie po to, aby nie dochodziło do pochopnego uchylenia wyroku, jak to miało miejsce przed nowelizacją procedury karnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego  jest utrwalone, że aktualnie obowiązujące przepisy procedury karnej (art. 437 § 1 i 2 k.p.k.) ustanawiają regułę, zgodnie z którą sąd odwoławczy po rozpoznaniu sprawy wydaje orzeczenie merytoryczne (utrzymujące w mocy zaskarżone orzeczenie lub zmieniające zaskarżone orzeczenie), a nie kasatoryjne. Możliwość wydania przez sąd odwoławczy wyroku uchylającego stanowi wyjątek, uzasadniony bądź procesowymi ograniczeniami swobody orzekania sądu odwoławczego, bądź zaistnieniem takich rażących uchybień w procedowaniu sądu pierwszej instancji, które dyskwalifikują postępowanie przed sądem a quo jako podstawę rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego. (Postanowienie Sądu Najwyższego  z dnia 13 grudnia 2024  r. lex nr 3790336).

 

Uchylenie wyroku na "Krwawego Tulipana"

Przypomnijmy, sąd odwoławczy uchylił wyrok w sprawie seryjnego mordercy w części skazującej na dożywocie, z uwagi na zakwestionowanie statusu jednego z sędziów rozpoznających sprawę. Sąd nakazał ponowne rozpoznanie sprawy stwierdzając, że sędzia sprawozdawca straciła (po kilkunastu latach orzekania)  przymiot niezawisłości realizując ustawowe prawo wyborcze tj. popierając konkretnego sędziego, który ubiegał o członkostwo w Krajowej Radzie Sądownictwa. Absurd- nie tylko, takie stanowisko naruszyło prawo obywatela -sędziego, który na mocy ustawy czyli w zgodzie z przepisami prawa realizuje swoje uprawnienie. Na tę okoliczność jako zagrożenie  dla systemu demokratycznego państwa prawnego zwrócił uwagę w wypowiedzi publicznej specjalista z zakresu praw człowieka dr Michał Skwarzyński.

Istotne znaczenie ma również fakt,  że w sprawie tzw. „Krwawego Tulipana” szczeciński sąd apelacyjny okazał się być niekonsekwentny.

Z informacji publicznie dostępnych wynika, że wyrok został utrzymany w części uniewinniającej. To jak to się ma do treści art.439 §1 kpk, zgodnie z którym niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczeni. Przepis ma brzmienie kategoryczne i nie pozostawia uznania dla sądu w zakresie tej konkretnej przesłanki.

Skoro zatem sąd odwoławczy stwierdził, że sąd był nienależycie obsadzony to na mocy wskazanego przepisu powinien orzeczenie uchylić w całości. Kolokwialnie nie można w jednej sprawie być trochę sądem, a trochę nim nie być. Nie da się racjonalnie  wyjaśnić decyzji sądu.

 

Może jest jakaś nadzieja, że zbrodniarza wkrótce spotka kara?

Moim zdaniem „światełko w tunelu niesprawiedliwości” pojawia się gdy analizujemy instytucję  przewidzianą w art. 539 a kpk tj. skargi  na wyrok uchylający sądu odwoławczego. Ten środek prawny  został wprowadzony do kodeksu postępowania karnego w wyniku nowelizacji z 2016 r. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizacyjnej wskazano na potrzebę stworzenia instytucjonalnego mechanizmu zabezpieczającego reformatoryjność orzekania (por. uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, VIII kadencja, druk sejm. nr 207). Skarga ma zatem nie tylko służyć eliminowaniu bezzasadnych uchyleń wyroków sądów pierwszej instancji, lecz także wywołać „efekt mrożenia”, polegający na skłonieniu sędziów sądów odwoławczych do większej powściągliwości w wydawaniu wyroków kasatoryjnych. Przedmiotem kontroli w tym postępowaniu jest tylko stwierdzenie, czy uchylając wyrok sądu pierwszej instancji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, sąd odwoławczy kierował się podstawami wydania wyroku kasatoryjnego wskazanymi w art. 539a § 3 k.p.k. oraz czy takie rozstrzygnięcie było w konkretnej sprawie konieczne ( Dariusz Świecki komentarz do kpk opubl. lex)

Termin na wniesienie skargi wynosi 7 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem, uprawnione są strony (w tym oskarżyciel posiłkowy), a właściwym do jego rozpoznania jest Sąd Najwyższy.

Jako obywatele mamy prawo oczekiwać od Prokuratury, której zadaniem jest stanie na straży  praworządności, że skorzysta z wspominanego środka prawnego. Trzeba bowiem pamiętać, że sprawiedliwość która przychodzi zbyt późno jest niesprawiedliwością!

[Autorka - Kamila Borszowska-Moszowska, zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wykładowca KSSiP i Akademii Nauk Stosowanych im. Angelusa Silesiusa]


 

POLECANE
Rutte: Chiny mogą zmusić Rosję do ataku na NATO z ostatniej chwili
Rutte: Chiny mogą zmusić Rosję do ataku na NATO

Gdyby Chiny wystąpiły przeciw Tajwanowi, to jest bardzo prawdopodobne, że zmuszą Rosję, by zaatakowała NATO — stwierdził we wtorek sekretarz generalny Sojuszu Mark Rutte. Według niego strategia ta miałaby odciągnąć uwagę NATO od Indo-Pacyfiku.

Donald Trump: Rosyjska gospodarka wkrótce się zapadnie z ostatniej chwili
Donald Trump: Rosyjska gospodarka wkrótce się zapadnie

Prezydent USA Donald Trump powiedział we wtorek, że nie wie, dlaczego Władimir Putin kontynuuje wojnę przeciwko Ukrainie. Ocenił, że rosyjska gospodarka się wkrótce zapadnie. Potwierdził też, że będzie rozmawiał z ukraińskim prezydentem Wołodymyrem Zełenskim o sprzedaży rakiet Tomahawk.

Jak Trump ograł Putina na Bliskim Wschodzie tylko u nas
Jak Trump ograł Putina na Bliskim Wschodzie

Bliski Wschód zmienia się na oczach świata. Po miesiącach wojny Izraela z Hamasem to nie Rosja, lecz Stany Zjednoczone – pod przywództwem Donalda Trumpa – stały się architektem pokoju. Dla Putina to największa geopolityczna porażka od lat.

Awaria sieci komórkowej w Małopolsce. Służby szukają przyczyn z ostatniej chwili
Awaria sieci komórkowej w Małopolsce. Służby szukają przyczyn

We wtorek w gminach Szczawnica i Krościenko nad Dunajcem (powiat nowotarski, Małopolska) doszło do poważnej awarii sieci komórkowej. Mieszkańcy i turyści mają trudności z wykonywaniem połączeń. Numer alarmowy 112 działa bez zakłóceń.

Wizz Air wydał komunikat dla podróżnych z Poznania z ostatniej chwili
Wizz Air wydał komunikat dla podróżnych z Poznania

W 2026 roku z Portu Lotniczego Poznań-Ławica będzie można polecieć do dwóch nowych europejskich miast. Linia Wizz Air uruchomi loty do Podgoricy w Czarnogórze oraz do Bazylei na pograniczu Szwajcarii, Francji i Niemiec. Nowe kierunki to kolejny krok w rozwoju siatki połączeń z Poznania.

Jest nowy sondaż partyjny. Spodoba się Grzegorzowi Braunowi z ostatniej chwili
Jest nowy sondaż partyjny. Spodoba się Grzegorzowi Braunowi

Gdyby wybory parlamentarne odbyły się w najbliższą niedzielę, partia Donalda Tuska mogłaby jednak stracić władzę, bo jej dwaj koalicjanci - Polska 2050 i PSL - znaleźliby się pod progiem wyborczym - wynika z sondażu United Surveys dla Wirtualnej Polski. Stałoby się tak mimo nieznacznego prowadzenia Koalicji Obywatelskiej w sondażu. Większość miałaby za to koalicja PiS i Konfederacji. 

Porozumienie w Strefie Gazy pod znakiem zapytania. Przejście graniczne zamknięte z ostatniej chwili
Porozumienie w Strefie Gazy pod znakiem zapytania. Przejście graniczne zamknięte

Hamas w poniedziałek miał przekazać Izraelowi zwłoki 28 zabitych zakładników, ale wydał tylko cztery ciała. Z powodu niedotrzymania terminu Izrael nie otworzy, jak wcześniej planowano, przejścia granicznego w Rafah i ograniczy pomoc humanitarną – przekazał portal Times of Israel.

Nominat Bodnara zmasakrował w SN zarzut o niezdolności do orzekania sędziów powołanych po 2017 r. tylko u nas
Nominat Bodnara zmasakrował w SN zarzut o niezdolności do orzekania sędziów powołanych po 2017 r.

Mec. Bartosz Lewandowski przypomniał mało znane i niewygodne postanowienie Sądu Najwyższego. Zgodnie z nim – jak pisze prawnik – „zasiadanie w składzie sądu przez sędziego powołanego po 2017 r. absolutnie nie oznacza, że istnieje podstawa do uchylenia wyroku i stwierdzenia istnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej”. To wyjątkowo niewygodne postanowienie dla obecnej władzy, zwłaszcza że wydane w składzie z sędzią, który zawdzięcza awans b. ministrowi sprawiedliwości Adamowi Bodnarowi.

Kancelaria Prezydenta ujawnia budżet na 2026 rok. Mniej niż Kancelaria Premiera z ostatniej chwili
Kancelaria Prezydenta ujawnia budżet na 2026 rok. "Mniej niż Kancelaria Premiera"

Kancelaria Prezydenta RP opublikowała szczegóły planowanego budżetu na 2026 rok. Choć wydatki wzrosną o blisko 9 proc., administracja Karola Nawrockiego wciąż dysponować będzie mniejszymi środkami niż Kancelaria Premiera czy parlament. Kancelaria Prezydenta podkreśla: "Większe koszty to efekt inwestycji, remontów i intensywnej aktywności międzynarodowej".

Komunikat IMGW. Pogoda na Wszystkich Świętych zaskoczy Wiadomości
Komunikat IMGW. Pogoda na Wszystkich Świętych zaskoczy

Zimny wiatr, przelotne deszcze i możliwe przymrozki - aura 1 listopada może dać się we znaki wielu odwiedzającym cmentarze.

REKLAMA

Po uchyleniu wyroku na "Krwawego Tulipana". Ekspert: Państwo drwi z pokrzywdzonych z pomocą sędziów

Popełniono zbrodnię, sprawca musi ponieść karę. Kara powinna być wymierzona możliwie szybko, wtedy pełni nie tylko funkcję represyjną, ale również prewencyjną. Kara ma odstraszać potencjalnych sprawców, którzy muszę wiedzieć, że kara ich nie ominie.
Sędzia. Ilustracja poglądowa Po uchyleniu wyroku na
Sędzia. Ilustracja poglądowa / Screen YT Magazyn Śledczy Anity Gargas

Decyzją szczecińskiego sądu apelacyjnego państwo drwi z pokrzywdzonych, za pomocą swoich funkcjonariuszy- sędziów, którzy chyba zapomnieli rotę ślubowania. Sędzia ma orzekać na podstawie przepisów prawa kierując się zasadami uczciwości i godności. Przepis art.107 prawa o ustroju sądów powszechnych stanowi, że kwestionowanie statusu sędziów jest deliktem dyscyplinarnym. Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 28 stycznia 2020 r. sygn. akt Kpt 1/20 (M.P.2020.103), uznał za niedopuszczalne stosowanie art. 439 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30) w rozumieniu przyjętym w uchwale składu połączonych Izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/2020. Oznacza, to że fakt powołania sędziego po 2018 r. nie może stanowić bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Warto w tym miejscu przytoczyć cytat z wyroku Trybunału Konstytucyjnego P 10/19: „W świetle powyższego, nietrudno wyobrazić sobie skutki przyjęcia konstytucyjności zakwestionowanych w niniejszym pytaniu norm prawnych dla porządku i obrotu prawnego. Efektem mógłby być paraliż, a nawet całkowita dekompozycja, wymiaru sprawiedliwości.”

Priorytetem karnego postępowania odwoławczego jest wydanie orzeczenia merytorycznego. Ustawodawca wprowadził tą zmianę właśnie po to, aby nie dochodziło do pochopnego uchylenia wyroku, jak to miało miejsce przed nowelizacją procedury karnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego  jest utrwalone, że aktualnie obowiązujące przepisy procedury karnej (art. 437 § 1 i 2 k.p.k.) ustanawiają regułę, zgodnie z którą sąd odwoławczy po rozpoznaniu sprawy wydaje orzeczenie merytoryczne (utrzymujące w mocy zaskarżone orzeczenie lub zmieniające zaskarżone orzeczenie), a nie kasatoryjne. Możliwość wydania przez sąd odwoławczy wyroku uchylającego stanowi wyjątek, uzasadniony bądź procesowymi ograniczeniami swobody orzekania sądu odwoławczego, bądź zaistnieniem takich rażących uchybień w procedowaniu sądu pierwszej instancji, które dyskwalifikują postępowanie przed sądem a quo jako podstawę rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego. (Postanowienie Sądu Najwyższego  z dnia 13 grudnia 2024  r. lex nr 3790336).

 

Uchylenie wyroku na "Krwawego Tulipana"

Przypomnijmy, sąd odwoławczy uchylił wyrok w sprawie seryjnego mordercy w części skazującej na dożywocie, z uwagi na zakwestionowanie statusu jednego z sędziów rozpoznających sprawę. Sąd nakazał ponowne rozpoznanie sprawy stwierdzając, że sędzia sprawozdawca straciła (po kilkunastu latach orzekania)  przymiot niezawisłości realizując ustawowe prawo wyborcze tj. popierając konkretnego sędziego, który ubiegał o członkostwo w Krajowej Radzie Sądownictwa. Absurd- nie tylko, takie stanowisko naruszyło prawo obywatela -sędziego, który na mocy ustawy czyli w zgodzie z przepisami prawa realizuje swoje uprawnienie. Na tę okoliczność jako zagrożenie  dla systemu demokratycznego państwa prawnego zwrócił uwagę w wypowiedzi publicznej specjalista z zakresu praw człowieka dr Michał Skwarzyński.

Istotne znaczenie ma również fakt,  że w sprawie tzw. „Krwawego Tulipana” szczeciński sąd apelacyjny okazał się być niekonsekwentny.

Z informacji publicznie dostępnych wynika, że wyrok został utrzymany w części uniewinniającej. To jak to się ma do treści art.439 §1 kpk, zgodnie z którym niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczeni. Przepis ma brzmienie kategoryczne i nie pozostawia uznania dla sądu w zakresie tej konkretnej przesłanki.

Skoro zatem sąd odwoławczy stwierdził, że sąd był nienależycie obsadzony to na mocy wskazanego przepisu powinien orzeczenie uchylić w całości. Kolokwialnie nie można w jednej sprawie być trochę sądem, a trochę nim nie być. Nie da się racjonalnie  wyjaśnić decyzji sądu.

 

Może jest jakaś nadzieja, że zbrodniarza wkrótce spotka kara?

Moim zdaniem „światełko w tunelu niesprawiedliwości” pojawia się gdy analizujemy instytucję  przewidzianą w art. 539 a kpk tj. skargi  na wyrok uchylający sądu odwoławczego. Ten środek prawny  został wprowadzony do kodeksu postępowania karnego w wyniku nowelizacji z 2016 r. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizacyjnej wskazano na potrzebę stworzenia instytucjonalnego mechanizmu zabezpieczającego reformatoryjność orzekania (por. uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, VIII kadencja, druk sejm. nr 207). Skarga ma zatem nie tylko służyć eliminowaniu bezzasadnych uchyleń wyroków sądów pierwszej instancji, lecz także wywołać „efekt mrożenia”, polegający na skłonieniu sędziów sądów odwoławczych do większej powściągliwości w wydawaniu wyroków kasatoryjnych. Przedmiotem kontroli w tym postępowaniu jest tylko stwierdzenie, czy uchylając wyrok sądu pierwszej instancji z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, sąd odwoławczy kierował się podstawami wydania wyroku kasatoryjnego wskazanymi w art. 539a § 3 k.p.k. oraz czy takie rozstrzygnięcie było w konkretnej sprawie konieczne ( Dariusz Świecki komentarz do kpk opubl. lex)

Termin na wniesienie skargi wynosi 7 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem, uprawnione są strony (w tym oskarżyciel posiłkowy), a właściwym do jego rozpoznania jest Sąd Najwyższy.

Jako obywatele mamy prawo oczekiwać od Prokuratury, której zadaniem jest stanie na straży  praworządności, że skorzysta z wspominanego środka prawnego. Trzeba bowiem pamiętać, że sprawiedliwość która przychodzi zbyt późno jest niesprawiedliwością!

[Autorka - Kamila Borszowska-Moszowska, zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wykładowca KSSiP i Akademii Nauk Stosowanych im. Angelusa Silesiusa]



 

Polecane
Emerytury
Stażowe