Anatomia niemieckiej kampanii dezinformacyjnej dotyczącej rzekomej polskiej odpowiedzialności za Holokaust

29.11.2025 16:33

Autor artykułu wskazuje, że spór wokół książki Grzegorza Rossolińskiego-Liebe wpisuje się w szerszy, systemowy proces niemieckiego rewizjonizmu historycznego. Według tej interpretacji instytucje naukowe, medialne i polityczne w Niemczech stopniowo przesuwają akcenty w debacie o Holokauście, rozmywając odpowiedzialność sprawców i przenosząc ją na inne narody.

Brama KL Auschwitz. Wykuta przez polskich więźniów / Wikipedia CC BY-SA 3,0 pl PerSona77

Co musisz wiedzieć:

Według autora artykułu niemiecki rewizjonizm historyczny ma charakter systemowy – obejmuje środowiska akademickie, media publiczne i instytucje finansowane z budżetu RFN.
Książka Rossolińskiego-Liebe przedstawiana jest jako przykład narracji, która – zdaniem krytyków – zaciera granicę między sprawcą a ofiarą, przenosząc część winy za Holokaust na Polaków.
IPN oraz krytycy publikacji wskazują na liczne manipulacje, m.in. ignorowanie realiów niemieckiego terroru i faktycznej struktury okupacyjnej.
Wypowiedź ambasadora USA Toma Rose’a autor tekstu interpretuje jako przełomowe zatrzymanie tej narracji i jednoznaczne odrzucenie prób obciążania Polski winą za Holokaust.
Media społecznościowe, w tym X, stają się ważnym polem walki informacyjnej: z jednej strony wzmacniają narracje rewizjonistyczne, z drugiej – umożliwiają ich demaskowanie.

Niemiecka kampania dezinformacyjna dotycząca polskiej odpowiedzialności za Holokaust stanowi wyrafinowany mechanizm socjotechniczny, którego korzenie sięgają lat 50. XX wieku. Efekty widzimy dzisiaj.

Według prof. Grzegorza Kucharczyka, termin „polskie obozy koncentracyjne" stworzyli pod koniec lat pięćdziesiątych funkcjonariusze wywiadu RFN, którzy w czasie wojny pracowali dla III Rzeszy – byli to ludzie, którzy po kapitulacji Niemiec znaleźli się w strefach okupowanych przez aliantów zachodnich. Ten kłamliwy termin powstał w ramach wysiłku semantycznego opartego na zasadzie Goebbelsa, że kłamstwa ciągle powtarzane stają się prawdą.

Książka Grzegorza Rossolińskiego-Liebe: przełomowy moment kampanii

Publikacja „Polscy burmistrzowie i Holokaust” autorstwa niemieckiego historyka Grzegorza Rossolińskiego-Liebe stanowi kulminację wieloletniej kampanii zmierzającej do przerzucenia odpowiedzialności za Zagładę. Książka ta, finansowana przez niemieckie instytucje, wzbudziła ostrą krytykę Instytutu Pamięci Narodowej, który zidentyfikował szereg manipulacji historycznych.

Główne manipulacje zidentyfikowane przez IPN

Rossoliński-Liebe wprost wyraża ubolewanie, że w dotychczasowych badaniach historycznych marginalizowana była rola polskich burmistrzów. Nie dodaje jednak, że administracja lokalna była niemiecką administracją w stworzonym przez Niemców państwie „przybocznym” Rzeszy – Generalnym Gubernatorstwie, a etnicznych Polaków zatrudniano w niej jedynie jako urzędników zmuszonych do bezwzględnego posłuszeństwa.

Najbardziej rażącym elementem jest niemal całkowite zatarcie różnicy między sprawcą a ofiarą systemu. Niemiecka administracja – twórca i wykonawca Zagłady – znika w formach bezosobowych: „zadecydowano”, „postanowiono”, „nakazano”. Autor przekonuje, że „obiekty” uważane dotychczas za przeciwieństwa w badaniach, np. okupanci i okupowani, są ze sobą połączone, przestając widzieć różnice między nimi, a tym samym ogranicza odpowiedzialność Niemców za ich działanie.
Rossoliński-Liebe stwierdza wręcz, że burmistrzowie byli często bardziej odpowiedzialni za Holokaust niż Niemcy, których nazywa „niemieckimi odpowiednikami” polskich urzędników. Przypisuje burmistrzom sprawczość i posiadanie pola do „własnych projektów politycznych”, ignorując fakt, że w relacjach polsko-niemieckich w GG istniała wyłącznie podległość Polaków wobec Niemców.
Rażącym przykładem manipulacji faktograficznej jest sprawa Karola Roschildta, burmistrza Piaseczna. Według sugestii Rossolińskiego-Liebe protestował on przeciwko wywożeniu przedmiotów z getta, ponieważ chciał zachować je dla siebie, podczas gdy dokumenty wskazują na zupełnie inne motywy.

System „polskich” autorów wspierających niemiecką narrację

Prof. Bogdan Musiał w tygodniku „wSieci” opisał mechanizm kreowania polityki historycznej przez Niemcy przy wykorzystaniu polskich historyków. Triada kontrowersyjnych nazwisk wygląda tak:

Jan Tomasz Gross – nazywany w niemieckich mediach „amerykańsko-polskim historykiem", wielokrotnie gościł w czołowych niemieckich mediach, powtarzając tezy o tym, że Polacy w czasie II wojny światowej zabili więcej Żydów niż Niemców.
Marcin Zaremba – w wywiadzie dla niemieckiej stacji MDR powtórzył tezy Grossa, uzasadniając je liczbami. Stwierdził, że między październikiem 1939 a latem 1944 zabitych zostało około 1300 Niemców, podczas gdy wydanych lub zamordowanych przez Polaków zostało ponad 10 tysięcy Żydów.
Włodzimierz Borodziej – według prof. Musiała, profesor Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego zdominował dyskurs i badania na temat stosunków Polski z zachodnim sąsiadem. Wiele wskazuje na to, że zawdzięcza swoją pozycję zakulisowemu wsparciu różnych instytucji. Po upadku komunizmu Niemcy nadal forsują jego kandydaturę na różne stanowiska.

Terror niemiecki w Generalnym Gubernatorstwie

Aby zrozumieć manipulacyjny charakter narracji Rossolińskiego-Liebe, konieczne jest przypomnienie rzeczywistych warunków okupacji. W Generalnym Gubernatorstwie na czele którego stał Hans Frank, terror prowadzony był na masową skalę. Gubernator Frank 3 października 1939 roku stwierdził, że „Polska ma być traktowana jak kolonia, a Polacy staną się niewolnikami Wielkiej Rzeszy Niemieckiej”.

· Polacy pozbawieni byli jakiejkolwiek autonomii – urzędnicy byli zmuszeni do bezwzględnego posłuszeństwa;
· Za najmniejszą pomoc Żydom groziła śmierć całej rodziny ratującego;
· Rozporządzenie gubernatora Franka z października 1941 r. mówiło wprost: „Żydzi, którzy bez upoważnienia opuszczają wyznaczoną im dzielnicę, podlegają karze śmierci”.
· Rozkaz komendanta policji Herberta Böttchera nakazywał, że w przypadku odkrycia ukrywanych Żydów wszystkie zamieszkujące tam osoby – także dzieci – mają zostać uśmiercone, a zabudowania spalone;

Reakcja na wypowiedź ambasadora USA Toma Rose'a

Wypowiedź ambasadora USA Toma Rose'a z listopada 2025 roku stanowi przełomowy moment w konfrontacji z niemiecką kampanią dezinformacyjną. Rose, sam będący Żydem, użył niezwykle mocnych sformułowań:

Kluczowe tezy wypowiedzi ambasadora:

„Zbyt długo ten naród obciążany był moralną skazą, która nigdy nie była jego – oszczerstwem, że Polska w jakikolwiek sposób ponosi odpowiedzialność za zbrodnie popełnione przez innych”.

„Przekonanie, że Polska współdzieli winę za barbarzyńskie czyny dokonane przeciwko niej jest groteskowym fałszowaniem historii i w gruncie rzeczy formą 'oszczerstwa krwi' („blood libel”) wymierzonym w Polskę i Polaków”.

Rose świadomie użył terminu historycznie związanego z antysemickimi oskarżeniami Żydów o mordy rytualne, odwracając go przeciwko tym, którzy oskarżają Polskę. To językowe działanie ma głębokie znaczenie – porównuje fałszywe oskarżenia Polski o współudział w Holokauście do średniowiecznych mitów o mordach rytualnych, które przez wieki były narzędziem prześladowań.

Ambasador podkreślił, że takie oskarżenia „zatruwały przez lata relacje między Żydami i Polakami, między Izraelem a Polską, a także między Stanami Zjednoczonymi i Polską”, zmuszając „do rozmów dla Polaków głęboko obraźliwych”.

Kampania dezinformacyjna po wypowiedzi Rose'a

Po wystąpieniu ambasadora Rose'a narastają próby kontynuowania kampanii rewizjonistycznej. Charakterystyczne są:

Odwołania wydarzeń promocyjnych książki Rossolińskiego-Liebe: W Niemczech i Austrii odwoływano spotkania promocyjne książki, przy czym autor przyznawał, że podobne ograniczenia spotkał już w Polsce, gdzie odmawiano organizacji spotkań w muzeach i instytucjach.
Rola niemieckich instytucji: Niemieckie telewizje publiczne, jak ZDF, systematycznie używały określenia „polskie obozy zagłady”, co doprowadziło do procesu sądowego wygranego przez polskiego więźnia Auschwitz Karola Tenderę. Mimo to praktyka ta kontynuowana jest w innych formach.
Nowy etap rewizjonizmu: Jak zauważa Jakob Schergaut, historyk z Uniwersytetu w Jenie, rewizjonizm w Niemczech ewoluował od „klasycznego negowania Holokaustu” do pośredniego krytykowania kultury pamięci jako takiej. Postępująca erozja wiedzy historycznej w Niemczech skutkuje powstaniem luk, w których łatwo zasiać fałszywe narracje.

Przypadek AfD i Stefana Scheila

Przykładem nasilającego się rewizjonizmu są działania polityków Alternatywy dla Niemiec (AfD). Stefan Scheil, historyk związany z AfD, próbował uderzyć w Polskę, publikując fałszywą narrację o „polskim imperializmie” przed wojną. Użył znaczka z polskiej poczty podziemnej z 1942 roku, przedstawiającego w propagandowy sposób przyszłe granice Polski, aby „udowodnić” polskie ambicje kolonialne w 1939 roku – całkowicie ignorując kontekst historyczny.

Inny polityk AfD, Dominik Kaufner twierdzi, że „pierwsza faza ludobójstwa rozpoczęła się w 1918 roku” (cytując Stefana Scheila) sugerując, że Polska prowadziła politykę eksterminacji Niemców. Tego rodzaju tezy znajdą poklask wśród zwolenników AfD, mimo że krytycy określają Scheila jako pseudohistoryka.

Potomek generała Stahela i nowy etap rewizjonizmu

Symptomatyczne były działania w 2014 r. Christopha Brosziesa, profesora Uniwersytetu Goethego, potomka niemieckiego generała Reinera Stahela, który domagał się, aby Muzeum Powstania Warszawskiego przestało nazywać hitlerowskiego komendanta Warszawy zbrodniarzem wojennym – mimo że Stahel jest odpowiedzialny m.in. za wydanie rozkazu rozstrzelania 600 więźniów przy ul. Rakowieckiej oraz używanie cywilów jako żywych tarcz. Jak pisała „Niedziela", działania te „są symptomatyczne i wyznaczają nowy etap niemieckiego rewizjonizmu historycznego”.

Mechanizmy niemieckiej polityki historycznej

Niemcy do uprawiania rewizjonizmu stosują wyrafinowaną socjotechnikę. Na przestrzeni ostatnich lat powstało wiele filmów przedstawiających Niemców bardziej jako ofiary wojny niż agresorów – o alianckich nalotach bombowych, o „dobrych" esesmanach, o Hitlerze jako „postaci tragicznej”. Dowodem na to jest m.in. trzyczęściowy serial „Nasze matki, nasi ojcowie”, który TVP1 wyemitowała w czerwcu 2013 r. Film wywołał dyskusję w Polsce i Niemczech, dotyczącą sposobu przedstawienia w serialu Polaków oraz problemu odpowiedzialności Niemców za zbrodnie II wojny światowej. Po emisji filmu w publicznej telewizji ZDF w marcu w niemieckich mediach rozpoczęła się burzliwa debata o odpowiedzialności „zwykłych Niemców” za zbrodnie II wojny.

Pojawia się mit „wyzwolenia" Niemiec. Koncepcja, że 8 maja 1945 Niemcy zostały „wyzwolone”, jest stałym elementem niemieckiej narracji powtarzanej od dekad. W przeprowadzanych sondażach większość Niemców jest przekonana, że ich kraj został wyzwolony od nazistowskiego reżimu. Jak zauważył prof. Bogdan Musiał: „Niemcy dziś nie wiedzą, że przegrali wojnę. Wierzą, że zostali wyzwoleni”.

Według badań z 2020 roku blisko 70 proc. Niemców uważa, że ich przodkowie nie byli oprawcami w czasach nazizmu. Prof. Andrzej Przyłębski, były ambasador RP w Niemczech, stwierdził, że „95 proc. Niemców nie zna skali zbrodni dokonywanych w Polsce”.

Rola niemieckich fundacji i instytucji

Fundacje polityczne działające w Polsce, takie jak Fundacja im. Róży Luksemburg (zbliżona do partii Die Linke), Fundacja Konrada Adenauera czy Friedricha Eberta, mają swoje przedstawicielstwa w Warszawie. Projekty są współfinansowane ze środków Federalnego Ministerstwa Rozwoju i Współpracy Niemiec. Choć oficjalnie działają w zakresie „edukacji politycznej”, ich wpływ na kształtowanie narracji historycznej budzi pytania o neutralność przekazu.

Stanowisko Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście

Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA) w swoim raporcie z 2021 roku uznał, że zniekształcanie pamięci o Holokauście jest podstępniejsze niż jego negowanie. Jednym z przykładów jest zacieranie odpowiedzialności nazistowskich Niemiec za utworzenie obozów koncentracyjnych. IHRA wymienia jako przykłady fałszowania pamięci: usprawiedliwianie lub trywializowanie znaczenia Holokaustu, pomniejszanie liczby ofiar, próby obwiniania Żydów za spowodowanie własnego ludobójstwa.

Ambasador Rose przypomniał fundamentalne fakty ignorowane w rewizjonistycznej narracji:

Polska stworzyła jedyną sponsorowaną przez rząd podziemną instytucję w całej okupowanej Europie poświęconą wyłącznie ratowaniu Żydów – Żegotę, która uratowała tysiące, być może dziesiątki tysięcy ludzi;
Polska była jedynym miejscem w okupowanej przez Niemcy Europie, gdzie jakikolwiek rodzaj pomocy Żydom był karany egzekucją osoby ratującej i jej całej rodziny;
Tysiące Polaków zginęło ratując Żydów;
Żaden kraj poza Izraelem nie zrobił więcej dla upamiętnienia Holokaustu niż Polska – z pewnością nie Niemcy, które popełniły zbrodnie, ani Rosja, która je tłumiła;
Polska jest dziś najbezpieczniejszym krajem w Europie dla Żydów;

Perspektywy i wnioski

Kampania dezinformacyjna dotycząca polskiej odpowiedzialności za Holokaust stanowi element szerszej strategii przesunięcia odpowiedzialności moralnej i historycznej. Jak wskazuje recenzja IPN, próba przesunięcia odpowiedzialności za Holokaust może wpływać na zachodnią debatę o historii i kształtować błędne narracje o polskim współudziale.

Prof. Andrew Michta określił wypowiedź ambasadora Rose'a jako „przełomowy moment dla zachodniej polityki historycznej”. Podkreślił, że „to, czego brakuje, to opowiedzenie prawdy o tym, czym była okupacja niemiecka. Mord na obywatelach polskich, czy to byli Polacy, czy to byli Żydzi, jest rzeczą, która nie powinna być używana do jakichkolwiek manipulacji politycznych”.

Niemiecka narracja nacjonalistyczno-rewizjonistyczna, wykładana w książkach podpisanych nazwiskami „polskich” lub „amerykańsko-polskich" autorów, służy osiągnięciu kilku celów strategicznych: redukcji niemieckiej odpowiedzialności moralnej i potencjalnie finansowej, osłabieniu pozycji Polski w sporach o odszkodowania wojenne, relatywizacji niemieckich zbrodni poprzez ukazanie rzekomej „powszechności” kolaboracji. Jest to mechanizm opisany przez Międzynarodowy Sojusz na rzecz Pamięci o Holokauście jako bardziej niebezpieczny niż otwarty negacjonizm, ponieważ działa subtelniej i jest trudniejszy do zidentyfikowania.

Nazistowskie korzenie propagandy

Zrozumienie współczesnych manipulacji cyfrowych jest niemożliwe bez analizy ich pierwotnych źródeł w propagandzie nazistowskiej i komunistycznej. Te historyczne operacje informacyjne nie tylko ukształtowały międzynarodową percepcję Kampanii Wrześniowej w jej kluczowym momencie, ale przede wszystkim stworzyły fundamenty narracyjne, które są reaktywowane do dziś. Współczesne mity o polskim zacofaniu, bezcelowości oporu czy zdradzie sojuszników nie powstały w cyfrowej próżni – są echem starannie zaplanowanych kampanii, których celem było usprawiedliwienie agresji i osłabienie polskiej suwerenności.

Fundamentalnym celem nazistowskiej propagandy w 1939 roku było odwrócenie ról ofiary i agresora, aby usprawiedliwić inwazję na Polskę w oczach własnego społeczeństwa i opinii międzynarodowej. Propagandyści III Rzeszy przedstawiali Niemcy jako państwo zmuszone do samoobrony przed rzekomymi polskimi prowokacjami i terrorem.

W tym celu zastosowano klasyczną operację pod fałszywą flagą. Incydent gliwicki, czyli pozorowany atak na niemiecką radiostację przeprowadzony przez przebranych w polskie mundury agentów SS, posłużył jako bezpośredni pretekst do rozpoczęcia działań „retorsyjnych”. Zaplanowany charakter tej operacji został jednoznacznie potwierdzony w powojennych zeznaniach jej dowódcy, Alfreda Naujocksa, złożonych podczas procesów norymberskich. Ministerstwo Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy systematycznie budowało fałszywy obraz „polskich środków terroru” i rzekomych prześladowań mniejszości niemieckiej, przygotowując grunt pod agresję militarną.

Komunistyczne korzenie propagandy

W przeciwieństwie do propagandy nazistowskiej, której celem było usprawiedliwienie agresji, powojenna dezinformacja komunistyczna dążyła do minimalizowania znaczenia polskiego oporu, który był niezależny od wpływów Związku Radzieckiego. Aparat komunistyczny, dążąc do legitymizacji swojej władzy, osłabiał autorytet i dziedzictwo II Rzeczypospolitej oraz jej sił zbrojnych.

W tym celu propagowano tezy deprecjonujące kompetencje polskiego dowództwa, wyolbrzymiano chaos w szeregach armii i podkreślano rzekomą bezcelowość walki. Choć najbardziej rażące kłamstwa, jak kłamstwo katyńskie, nigdy nie zyskały szerokiej akceptacji społecznej, inne narracje skutecznie zakorzeniły się w powojennej świadomości. Utrwalanie obrazu klęski jako nieuniknionej i wynikającej z niekompetencji wpisywało się w szerszą strategię osłabiania polskiej tożsamości narodowej i umniejszania suwerennej zdolności państwa do obrony.

Od "tradycyjnych mediów" do socjalmediów

Dowody archiwalne wskazują na świadomą współpracę agencji Associated Press z reżimem nazistowskim. AP nie tylko wiedziała o nadchodzącej inwazji, ale również dostarczyła amerykańskiej publiczności proniemiecki przekaz. Ten historyczny precedens jest dziś instrumentalizowany przez dezinformatorów do systemowego podważania wiarygodności współczesnych mediów i organizacji fact-checkingowych. Argument, że kluczowe media historyczne były kontrolowane przez państwo agresora, służy delegitymizacji wszelkich obecnych prób prostowania fałszywych narracji historycznych, przedstawiając je jako równie niewiarygodne i systemowo kontrolowane.

Historyczne tezy propagandowe, pierwotnie tworzone przez aparaty totalitarnych państw, zostały przekształcone w trwałe i uproszczone mity, które są idealnie dopasowane do wirusowego charakteru mediów społecznościowych.

Erozja polskiej tożsamości

Ich współczesnym celem jest erozja polskiej tożsamości historycznej, podważanie zaufania do sojuszy i osłabienie pozycji geopolitycznej Polski. Mity te, dzięki swojej prostocie i ładunkowi emocjonalnemu, zyskują przewagę nad złożonymi faktami historycznymi, stając się skutecznym narzędziem w wojnie informacyjnej.

Platforma X (dawniej Twitter) stanowi ekosystem informacyjny szczególnie podatny na dezinformację historyczną. Jej architektura, promująca szybkość, emocjonalne reakcje i uproszczone komunikaty, tworzy idealne warunki dla ewolucji i rozprzestrzeniania się historycznych mitów. Algorytmy platformy często wzmacniają treści kontrowersyjne i polaryzujące, co sprawia, że fałszywe, ale atrakcyjne narracje zyskują przewagę nad złożonymi i merytorycznymi analizami.

Akcja-reakcja

IPN na platformie X prowadzi aktywną kampanię przeciwstawną do narracji Rossolińskiego-Liebe. Konto @ipngovpl (założone w grudniu 2009, ponad 61 300 obserwujących) opublikowało wpis o recenzji książki niemieckiego historyka, który osiągnął znaczący zasięg: ponad 1200 pobrań recenzji książki w pierwszych dniach po publikacji.

Konta na X wspierające rewizjonistyczną narrację

Grzegorz Rossoliński-Liebe – brak weryfikowalnego oficjalnego konta (Mimo że autor książki jest aktywny w przestrzeni medialnej, nie posiada zweryfikowanego oficjalnego konta na X). Jego działalność promocyjna odbywa się głównie przez:

Instytucje niemieckie (Dom Polsko-Niemiecki w Berlinie)
Fundacje finansowane z budżetu RFN (Friedrich-Ebert-Stiftung)
Akademickie profile instytucjonalne

Krytyczne konta weryfikujące rewizjonistyczną narrację

Anonimowy Dyplomata @adyplomata

Na X od sierpnia 2025 r., ale ma już ugruntowaną pozycję. Konto funkcjonuje jako jedno ze źródeł równoległego, oddolnego komentowania sporów międzynarodowych z Polski, często w kontrze do działań lub bierności władz w Warszawie. Autor jako pierwszy 7 listopada ujawnił skandal wokół książki Rossolińskiego-Liebe, i przeprowadził kampanię ujawniającą przekłamania. Jego wpisy były później szeroko komentowane i repostowane. Omówił też szeroko recenzję IPN publikacji „Polscy burmistrzowie i Holokaust” na tysol.pl

Zygfryd Czaban @CDzwoni

„Founder and Honorary Fellow - Polski Instytut Studiów Teutońskich (PIST)” Polski Instytut Studiów Teutońskich (PIST) to inicjatywa stworzona przez Czabana, która – zgodnie z jego deklaracją – ma „twardo strzec myśli Dmowskiego i przekazywać ją następnym pokoleniom”. PIST koncentruje się na analizie relacji polsko-niemieckich z perspektywy krytycznej wobec Niemiec. Diament na X.

Anna Nowicka z LinkedIn w lutym 2024 opisała rolę Czabana w następujący sposób:

„Czaban jest na Twitterze takim guru od analizy relacji polsko-niemieckich. Jest rosnącym autorytetem na Twitterze. Jest też problemem w trwającej na Twitterze wojnie informacyjnej dla sił protuskowych.” Czaban monitoruje i nagłaśnia akcje niemieckich środowisk rewizjonistycznych, które chcą granic z 1914 roku, co oznaczałoby połowę dzisiejszego terytorium Polski.

Paweł Sokała (@PawelSokala)

Publicysta i dziennikarz publikujący analizę działań Rossolińskiego-Liebe. W kluczowym wpisie z 19 listopada 2025 ujawnił:

Finansowanie autora przez fundację Friedrich-Ebert-Stiftung (budżet RFN)
Promocję książki przez Dom Polsko-Niemiecki w Berlinie objęty patronatem ministra spraw zagranicznych RP Radosława Sikorskiego
Manipulacje historyczne dotyczące „ciągłości prawnej” między II RP a GG

Zbigniew Siedlewski (@ZbigSiedlewski)

Doskonały wpis z 24 listopada 2025 r. analizujący publikację książki Rossolińskiego-Liebe przez instytucje niemieckie. Identyfikuje mechanizmy dystrybucji narracji rewizjonistycznej.

Rosyjskie sieci dezinformacji na X

Jesienią 2024 roku zidentyfikowano siatkę polskojęzycznych botów składającą się z kilku tysięcy kont powiązanych z rosyjską agencją Social Design Agency (SDA) pracującą dla Kremla.

Monika Hübscher, badaczka z Uniwersytetu Duisburg-Essen zidentyfikowała strategiczne wykorzystywanie mediów społecznościowych przez AfD do reinterpretacji Holokaustu

Mechanizmy działania:

Celowe pomijanie żydowskich ofiar narodowego socjalizmu w postach na Facebooku i YouTube
Niewymienianie Holokaustu
Przedstawianie Niemców jako ofiar Hitlera i nazizmu
Jest to działanie antysemickie, ponieważ ma na celu relatywizację lub odwrócenie niemieckiej winy za Holokaust;

Słabości polskiej strategii

Kluczową słabością polskiej strategii w social mediach jest dychotomia między podejściem skoncentrowanym na treści a podejściem zorientowanym na format. Instytucje historyczne (IPN, MIIWŚ) dostarczają rzetelną, merytoryczną i złożoną wiedzę, która jest fundamentem odporności. Z drugiej strony, media społecznościowe takie jak X wymagają prostych, wirusowych i emocjonalnych formatów, aby skutecznie konkurować o uwagę odbiorcy. Złożone materiały historyczne, choć wartościowe, często przegrywają w starciu z dezinformacyjnymi memami. Tworzy to strategiczną lukę, w której prawdziwa, ale niedostosowana do medium narracja nie jest w stanie skutecznie zneutralizować fałszywego, ale atrakcyjnego przekazu.

Najbardziej szkodliwe i trudne do zwalczania są narracje bazujące na ziarnie prawdy, czego przykładem jest instrumentalizacja faktu o braku realnej pomocy ze strony zachodnich sojuszników w 1939 roku. Wykorzystywanie autentycznych urazów historycznych pozwala dezinformatorom skutecznie podważać zaufanie do obecnych sojuszy, takich jak NATO, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa.

Treści konkurencyjne

Instytucje historyczne (IPN, MIIWŚ) muszą wdrożyć strategię „treści konkurencyjnych”, produkując własne, w pełni rzetelne, ale wirusowe formaty (infografiki, krótkie wideo) zoptymalizowane pod algorytmy platformy X. Celem jest nie tylko prostowanie faktów, ale aktywne konkurowanie z dezinformacją o uwagę i zasięg w tym samym ekosystemie informacyjnym.

Sami @CDzwoni i @AnonimowyDyplmata nie wystarczą.

Podsumowanie

Według autora tekstu spór o książkę Rossolińskiego-Liebe to nie incydent, lecz element szerszej i trwającej od dekad strategii niemieckiej polityki historycznej, która ma prowadzić do rozmywania odpowiedzialności za zbrodnie II wojny światowej. W tym ujęciu rewizjonistyczna narracja zyskuje dziś nowe narzędzia — od instytucji akademickich po media publiczne i platformy społecznościowe — co czyni ją bardziej wpływową niż kiedykolwiek. Jednocześnie rośnie też opór: zarówno państwowych instytucji takich jak IPN, jak i niezależnych analityków oraz dyplomatów, którzy wskazują na konieczność konsekwentnej obrony prawdy historycznej.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Dlaczego książka Rossolińskiego-Liebe budzi kontrowersje? Bo – zdaniem krytyków – zaciera różnicę między niemieckim sprawcą a polską ofiarą, sugerując współodpowiedzialność polskich burmistrzów za Holokaust.

Na czym polega systemowość niemieckiej polityki rewizjonistycznej? Autor wskazuje na trwały ekosystem: media publiczne, fundacje finansowane przez RFN, część środowisk akademickich i narracje polityków, które razem promują korzystne dla Niemiec interpretacje historii.

Dlaczego głos ambasadora USA Toma Rose’a był przełomowy? Bo jednoznacznie odrzucił tezy o polskim współudziale w Zagładzie, nazywając je „groteskowym fałszowaniem historii” i współczesnym „oszczerstwem krwi”.

Jaką rolę odgrywają media społecznościowe? Platforma X wzmacnia szybkie rozprzestrzenianie dezinformacji, ale umożliwia też jej natychmiastowe prostowanie przez IPN i niezależnych analityków.

Co jest największym wyzwaniem dla Polski? Tworzenie treści konkurencyjnych – rzetelnych, ale atrakcyjnych i wirusowych – które mogą skutecznie przeciwstawiać się uproszczonym, emocjonalnym narracjom rewizjonistycznym.

Lista źródeł:

I dalej:

Autor: Tomasz Szymborski
Źródło: tysol.pl
Data: 29.11.2025 16:33
Tagi: Grzegorz Rossoliński-Liebe, Tom Rose, „Polscy burmistrzowie i Holokaust”, Jan Grabowski