Ludwik Pęzioł: „Jaszczur” i przemysł radykalizmu

Jeśli istnieje coś takiego jak prawicowa kontrkultura, to właśnie Wojciech „Jaszczur” Olszański mógłby uchodzić za jej guru. Spośród wielu politycznych ekscentryków w historii III RP to właśnie on zaszedł najdalej – przynajmniej w kilku konkurencjach: rozrywkowości, politycznej niepoprawności i eklektyzmie ideologicznym.
 Ludwik Pęzioł: „Jaszczur” i przemysł radykalizmu
/ fot. Krzysztof Karnkowski

Co musisz wiedzieć:

  • W świecie neoliberalnym ideologiczny radykalizm stał się towarem jak każdy inny, a jego efektowna ekspozycja może przynieść zysk – twierdzi autor.
  • W środowiskach narodowych popularne były głosy, że Olszański to „rozbijacz” podstawiony, by skompromitować antysystemową prawicę od środka.
  • Olszański, jak ujął to jeden z jego byłych współpracowników: „gra swoją rolę życia”.

Dla osób podchodzących do polityki z dystansem duet „Jaszczur & Ludwiczek” pozostaje – mimo skandalizującej retoryki – raczej egzotyką, ciekawostką, źródłem internetowych żartów. Olszański nie tworzy realnej siły politycznej, a ruch, który zgromadził wokół siebie, nie ma większego wpływu na rzeczywistość. A jednak jego historia mówi wiele o mechanizmach kapitalizacji uwagi, internetowych strukturach wspólnototwórczych i naturze postpolityki.

Jaszczurcza mitologia

„Kanoniczna” wersja początków kariery Wojciecha Olszańskiego na polskiej scenie antysystemowej wygląda następująco. W 2016 roku niezależny dziennikarz Jan Bodakowski – znany z prowadzenia wideorelacji i ulicznych wywiadów – udał się na protest Komitetu Obrony Demokracji przed Kancelarią Premiera. W pewnym momencie podszedł do niego mężczyzna w wojskowym uniformie, zgłaszając chęć wypowiedzenia się do kamery. Ku zaskoczeniu reportera, nagranie z zupełnie nieznanym człowiekiem przedstawiającym się jako Aleksander Jabłonowski zyskało w internecie ogromny rozgłos. Sam Bodakowski przyznaje dziś, że trudno mu uwierzyć w pełną spontaniczność tego spotkania – i sugeruje, że nad wszystkim unosił się zapach służb specjalnych. Sukces był po prostu zbyt nagły i zbyt spektakularny. Jednak internet wielokrotnie udowadniał, że i bez tajemniczych interwencji potrafi w ciągu kilku godzin uczynić z anonimowej jednostki celebrytę, męża opatrznościowego czy symbol społecznego buntu. Wersję, „jak było”, niech każdy dobierze sobie podług własnego poziomu podejrzliwości.

„Jaszczur” wzbudził w prawicowym środowisku silne emocje niemal natychmiast po pierwszym wywiadzie. Dość szybko bowiem zdemaskowano jego prawdziwą tożsamość. Aleksander Jabłonowski (jak się przedstawiał Bodakowskiemu) okazał się być aktorem i reżyserem Wojciechem Olszańskim. Dalej było tylko gorzej. Olszański powoływał się na nieżyjących „wychowawców” ze Związku Jaszczurczego, a jego światopogląd – będący osobliwym połączeniem endokomunizmu (apologia PRL-u, generała Iwana Sierowa, organizacji PAX, „moczarowski” antysemityzm i prorosyjski kurs) z ezoteryczną słowiańszczyzną i teoriami spiskowymi – prowokował do działania oddolnych „fact-checkerów”, którzy skrupulatnie weryfikowali kolejne opowieści „Jaszczura”, m.in. dotyczące jego pochodzenia czy źródeł utrzymania.

Wszystko to – w połączeniu z jego aktorską przeszłością – sprawiało wrażenie, że mamy do czynienia z pomysłowo wykreowaną postacią i starannie zbudowaną mitologią. W środowiskach narodowych pojawiły się głosy, że Olszański to „rozbijacz” podstawiony, by skompromitować antysystemową prawicę od środka. Jego działalność uznawano za obciążającą, zwłaszcza w kontekście jego publicznej identyfikacji z ruchem nacjonalistycznym, który przez lata starał się zrzucić z siebie wizerunek antyinteligenckiego wulgarnego i przemocowego. A taki właśnie wizerunek Olszański eksponował ochoczo i konsekwentnie. Narodowcy byli świadomi, że opinia publiczna nie rozróżnia poszczególnch organizacji narodowych, i Olszański „pracuje” również na ich konto. Stąd – odcięły się od niego takie środowiska jak np. Ruch Narodowy, ONR czy Stowarzyszenie Marsz Niepodległości. Zdawałoby się, że bez ich medialnego tlenu reflektor skierowany na Olszańskiego zgaśnie raz na zawsze. A jednak...

Przemysł radykalizmu

W świecie neoliberalnym ideologiczny radykalizm stał się towarem jak każdy inny. Wiadomo, że jego efektowna ekspozycja może przynieść zysk – łatwiej niż treści umiarkowane przyciąga uwagę publiczności, którą następnie da się spieniężyć na wiele sposobów: poprzez zrzutki, reklamy, płatne spotkania czy subskrypcje. Nic więc dziwnego, że w stronę Olszańskiego zwrócili się tacy youtube’owi gracze jak Eugeniusz Sendecki, Rafał Mossakowski czy Damian Bieńko. Zapraszali „Jaszczura” do swoich internetowych programów właśnie ze względu na jego medialne walory. Olszański miał wszystko to, co wówczas liczyło się na scenie antysystemowej: oryginalność, charyzmę, bezwzględną pewność siebie i umiejętność gry aktorskiej. Jedynym „merytorycznym” wymogiem była antymainstreamowość – niezależnie od tego, czy wyrażała się w prorosyjskości, czy w dostrzeganiu smug chemicznych (chemtrails) układających się w kształt gwiazdy Dawida. Jak to się mówi w slangu użytkowników narkotyków – „byle klepało”, a klepało tym mocniej, im bardziej szło pod prąd dominujących narracji.

W środowisku nie brakowało opinii, że wspomniani „mecenasi” traktowali Olszańskiego z pewnym cynizmem. Zapewniali mu platformę i zaplecze techniczne, ale zarabiali na jego popularności, niekoniecznie dzieląc się zyskiem po partnersku. Według relacji samego Bieńki (później skłóconego z „Jaszczurem”), Olszański chętnie realizował jego sugestie dotyczące treści, a Sendecki miał traktować go jak cyrkową „małpkę”. Sam „Jaszczur” znosił to przez pewien czas – być może nie do końca świadomy, jak bardzo jest wykorzystywany. W końcu jednak zerwał te współprace i trafił na słynnego „Ludwiczka”, czyli Marcina Osadowskiego – wcześniej związanego m.in. z Januszem Korwin-Mikkem i świetnie wprawionego w kunszcie internetowej „zadymy”.

Współpraca z Osadowskim wyniosła Olszańskiego na nowy poziom. Do tradycyjnego „walenia w system” słowem i demonstracjami dołączono performance oraz umiejętne zabiegi społecznościotwórcze. Symbolem tej strategii stały się widowiskowe akty – jak palenie statutów kaliskich czy tworzenie tzw. list śmierci parlamentarzystów wspierających politykę covidową. Ruch Kamratów zyskał rozpoznawalne hasła, stylizowane stroje, rytuały, imprezy integracyjne, a nawet „męczenników” – przedstawianych jako ofiary „sanitaryzmu”.

Szybko okazało się, że Kamraci trafiają nie tyle do ludzi już zagospodarowanych przez inne ruchy antysystemowe, ile do zupełnie nowych segmentów „rynku radykalizmu”. I nie chodzi tylko o „doły społeczne”, do których Olszański chętnie się odwołuje, przekonując o swoim gminnym rodowodzie. W jego przekazie odnaleźli się także przedstawiciele inteligencji z wyraźnym psychicznym odchyleniem, osoby znudzone poprawnością, poszukujące czegoś „offowego” i ostentacyjnie wykraczającego poza normę. Plus – oczywiście – ludzie przyciągani groteskową formą, traktujący „Jaszczura” jako przedniego dostarczyciela rozrywki.

Co pod łuską?

Gdybym miał zaryzykować tezę, co tak naprawdę kryje się pod przedsięwzięciem pod tytułem Bracia Kamraci, powiedziałbym, że pierwotną motywacją były przede wszystkim cele komercyjne – pomysł na udany interes z pogranicza polityki i cyrku. Szybko jednak okazało się, że są ludzie gotowi traktować ten projekt na serio. Dlaczego? Bo podlegają silnemu mechanizmowi plemiennemu – potrzebie jednoczenia się w grupy, zwłaszcza wtedy gdy czują się atakowani ze wszystkich stron, a w życiu poza siecią są outsiderami. Trudno więc dziś twierdzić, że wszystko, co dzieje się na streamach czy spotkaniach Kamratów, to wyłącznie wyreżyserowany spektakl. Część emocji wydaje się autentyczna – i to właśnie więzi międzyludzkie stanowią oś tego ruchu, podczas gdy osobliwy, niemal postmodernistyczny konglomerat poglądów odgrywa rolę drugorzędną.

A sam Olszański? Cóż – jak ujął to jeden z jego byłych współpracowników, „gra swoją rolę życia”. I być może to właśnie ta rola daje mu poczucie spełnienia – coś, co dla mężczyzny w jego wieku bywa sprawą kluczową.


 

POLECANE
Ewakuacja pacjentów z OIOM. Woda wlewa się na oddział  z ostatniej chwili
Ewakuacja pacjentów z OIOM. Woda wlewa się na oddział 

Pacjenci Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej w Szpitalu Powiatowym w Giżycku ( woj. warmińsko-mazurskie) zostali ewakuowani. Powodem tej decyzji były obfite opady deszczu, które doprowadziły do zalania parteru, gdzie znajduje się oddział z chorymi podłączonymi do aparatury. Pacjenci zostali przewiezieni do innych szpitali w województwie warmińsko-mazurskim. 

Dziewięciu europejskich premierów ma dość kagańca ETPCz. Napisali list z ostatniej chwili
Dziewięciu europejskich premierów ma dość kagańca ETPCz. Napisali list

Dziewięciu premierów europejskich rządów napisało list otwarty do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka o „nową interpretację” Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. List zainicjowały premier Włoch Giorgia Melonii oraz Danii Mette Frederiksen. Widnieje pod nim także podpis polskiego premiera Donalda Tuska.

Krzysztof Bosak o oczekiwaniach wobec Ukrainy: Zakaz tego kultu z ostatniej chwili
Krzysztof Bosak o oczekiwaniach wobec Ukrainy: Zakaz tego kultu

Wierzymy, że pojednanie jest możliwe tylko na prawdzie, której obecnie brakuje - mówił wicemarszałek Sejmu, lider Konfederacji Krzysztof Bosak w związku z przypadającą w piątek 82. rocznicą kulminacji zbrodni wołyńskiej. Oczekujemy zgody na ekshumacje i zaprzestania kultu zbrodniarzy - dodał.

Poseł PiS o wypowiedzi Brauna ws. Auschwitz. Czy jest zdolność koalicyjna? z ostatniej chwili
Poseł PiS o wypowiedzi Brauna ws. Auschwitz. Czy jest "zdolność koalicyjna"?

– Wypowiedź Grzegorza Brauna negująca dokonywanie ludobójstwa w Auschwitz to jest absolutny skandal – ocenił w piątek poseł PiS, b. wiceszef MSZ Paweł Jabłoński. Pytany o to, czy w związku z tym Braun stracił zdolność koalicyjną, poseł PiS odpowiedział, że ''nie ma takiego tematu''.

Karol Nawrocki: 11 lipca symbolizuje apogeum okrucieństwa zbrodniarzy z UPA z ostatniej chwili
Karol Nawrocki: 11 lipca symbolizuje apogeum okrucieństwa zbrodniarzy z UPA

„11 lipca 1943 r. symbolizuje apogeum okrucieństwa zbrodniarzy z UPA” – ocenił prezydent elekt Karol Nawrocki w mijającą w piątek 82. rocznicę kulminacji zbrodni wołyńskiej. „Dla nas, Polaków, ten dzień to czas refleksji i modlitwy, wspomnienia bestialsko zamordowanych dzieci, kobiet i starców” – dodał.

Ważny komunikat dla mieszkańców Wrocławia z ostatniej chwili
Ważny komunikat dla mieszkańców Wrocławia

Mieszkańcy Wrocławia muszą przygotować się na poważne utrudnienia w rejonie mostu Grunwaldzkiego. Od soboty, 12 lipca, zmienia się organizacja ruchu — zarówno dla samochodów, jak i dla autobusów oraz tramwajów. Powodem jest awaria magistrali wodociągowej znajdującej się kilka metrów pod ziemią.

„Czas na ekshumacje i potępienie banderyzmu”. Dziś rocznica „krwawej niedzieli” na Wołyniu tylko u nas
„Czas na ekshumacje i potępienie banderyzmu”. Dziś rocznica „krwawej niedzieli” na Wołyniu

– Trzeba doprowadzić do penalizacji banderyzmu oraz kontynuować wywieranie nacisków na władze Ukrainy, żeby pozwoliły nam godnie pochować naszych rodaków. Na kłamstwie i przemilczeniu nigdy nie zbudujemy dobrych relacji – mówi w rozmowie z portalem Tysol.pl Paweł Zdziarski, prezes stowarzyszenia „Wspólnota i pamięć”, autor książek o ukraińskim ludobójstwie na Polakach na Wołyniu.

Trump zapowiada ważne oświadczenie ws. Rosji z ostatniej chwili
Trump zapowiada ważne oświadczenie ws. Rosji

Prezydent USA Donald Trump powiedział w czwartek, że zawarto umowę, na mocy której Stany Zjednoczone wysyłają Ukrainie uzbrojenie poprzez NATO, a Sojusz płaci za to uzbrojenie. Dodał, że w poniedziałek będzie miał „ważne oświadczenie” dotyczące Rosji.

11 lipca 1943 roku przyszli po nich Ukraińcy z widłami, siekierami i butelkami z benzyną tylko u nas
11 lipca 1943 roku przyszli po nich Ukraińcy z widłami, siekierami i butelkami z benzyną

Dzień 11 lipca 2025 roku jest obchodzony w Polsce jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP.

Pracował w żłobku, promował gender, okazał się pedofilem tylko u nas
Pracował w żłobku, promował gender, okazał się pedofilem

Kolejny aktywista gender okazał się pedofilem. Tym razem mężczyzna, którego zatrzymała już policja, zatrudnił się w żłobku, a dodatkowych ofiar szukał w internecie. Wśród rodziców budził zaufanie – podobno nikt nie podejrzewał go o tak straszne zbrodnie.

REKLAMA

Ludwik Pęzioł: „Jaszczur” i przemysł radykalizmu

Jeśli istnieje coś takiego jak prawicowa kontrkultura, to właśnie Wojciech „Jaszczur” Olszański mógłby uchodzić za jej guru. Spośród wielu politycznych ekscentryków w historii III RP to właśnie on zaszedł najdalej – przynajmniej w kilku konkurencjach: rozrywkowości, politycznej niepoprawności i eklektyzmie ideologicznym.
 Ludwik Pęzioł: „Jaszczur” i przemysł radykalizmu
/ fot. Krzysztof Karnkowski

Co musisz wiedzieć:

  • W świecie neoliberalnym ideologiczny radykalizm stał się towarem jak każdy inny, a jego efektowna ekspozycja może przynieść zysk – twierdzi autor.
  • W środowiskach narodowych popularne były głosy, że Olszański to „rozbijacz” podstawiony, by skompromitować antysystemową prawicę od środka.
  • Olszański, jak ujął to jeden z jego byłych współpracowników: „gra swoją rolę życia”.

Dla osób podchodzących do polityki z dystansem duet „Jaszczur & Ludwiczek” pozostaje – mimo skandalizującej retoryki – raczej egzotyką, ciekawostką, źródłem internetowych żartów. Olszański nie tworzy realnej siły politycznej, a ruch, który zgromadził wokół siebie, nie ma większego wpływu na rzeczywistość. A jednak jego historia mówi wiele o mechanizmach kapitalizacji uwagi, internetowych strukturach wspólnototwórczych i naturze postpolityki.

Jaszczurcza mitologia

„Kanoniczna” wersja początków kariery Wojciecha Olszańskiego na polskiej scenie antysystemowej wygląda następująco. W 2016 roku niezależny dziennikarz Jan Bodakowski – znany z prowadzenia wideorelacji i ulicznych wywiadów – udał się na protest Komitetu Obrony Demokracji przed Kancelarią Premiera. W pewnym momencie podszedł do niego mężczyzna w wojskowym uniformie, zgłaszając chęć wypowiedzenia się do kamery. Ku zaskoczeniu reportera, nagranie z zupełnie nieznanym człowiekiem przedstawiającym się jako Aleksander Jabłonowski zyskało w internecie ogromny rozgłos. Sam Bodakowski przyznaje dziś, że trudno mu uwierzyć w pełną spontaniczność tego spotkania – i sugeruje, że nad wszystkim unosił się zapach służb specjalnych. Sukces był po prostu zbyt nagły i zbyt spektakularny. Jednak internet wielokrotnie udowadniał, że i bez tajemniczych interwencji potrafi w ciągu kilku godzin uczynić z anonimowej jednostki celebrytę, męża opatrznościowego czy symbol społecznego buntu. Wersję, „jak było”, niech każdy dobierze sobie podług własnego poziomu podejrzliwości.

„Jaszczur” wzbudził w prawicowym środowisku silne emocje niemal natychmiast po pierwszym wywiadzie. Dość szybko bowiem zdemaskowano jego prawdziwą tożsamość. Aleksander Jabłonowski (jak się przedstawiał Bodakowskiemu) okazał się być aktorem i reżyserem Wojciechem Olszańskim. Dalej było tylko gorzej. Olszański powoływał się na nieżyjących „wychowawców” ze Związku Jaszczurczego, a jego światopogląd – będący osobliwym połączeniem endokomunizmu (apologia PRL-u, generała Iwana Sierowa, organizacji PAX, „moczarowski” antysemityzm i prorosyjski kurs) z ezoteryczną słowiańszczyzną i teoriami spiskowymi – prowokował do działania oddolnych „fact-checkerów”, którzy skrupulatnie weryfikowali kolejne opowieści „Jaszczura”, m.in. dotyczące jego pochodzenia czy źródeł utrzymania.

Wszystko to – w połączeniu z jego aktorską przeszłością – sprawiało wrażenie, że mamy do czynienia z pomysłowo wykreowaną postacią i starannie zbudowaną mitologią. W środowiskach narodowych pojawiły się głosy, że Olszański to „rozbijacz” podstawiony, by skompromitować antysystemową prawicę od środka. Jego działalność uznawano za obciążającą, zwłaszcza w kontekście jego publicznej identyfikacji z ruchem nacjonalistycznym, który przez lata starał się zrzucić z siebie wizerunek antyinteligenckiego wulgarnego i przemocowego. A taki właśnie wizerunek Olszański eksponował ochoczo i konsekwentnie. Narodowcy byli świadomi, że opinia publiczna nie rozróżnia poszczególnch organizacji narodowych, i Olszański „pracuje” również na ich konto. Stąd – odcięły się od niego takie środowiska jak np. Ruch Narodowy, ONR czy Stowarzyszenie Marsz Niepodległości. Zdawałoby się, że bez ich medialnego tlenu reflektor skierowany na Olszańskiego zgaśnie raz na zawsze. A jednak...

Przemysł radykalizmu

W świecie neoliberalnym ideologiczny radykalizm stał się towarem jak każdy inny. Wiadomo, że jego efektowna ekspozycja może przynieść zysk – łatwiej niż treści umiarkowane przyciąga uwagę publiczności, którą następnie da się spieniężyć na wiele sposobów: poprzez zrzutki, reklamy, płatne spotkania czy subskrypcje. Nic więc dziwnego, że w stronę Olszańskiego zwrócili się tacy youtube’owi gracze jak Eugeniusz Sendecki, Rafał Mossakowski czy Damian Bieńko. Zapraszali „Jaszczura” do swoich internetowych programów właśnie ze względu na jego medialne walory. Olszański miał wszystko to, co wówczas liczyło się na scenie antysystemowej: oryginalność, charyzmę, bezwzględną pewność siebie i umiejętność gry aktorskiej. Jedynym „merytorycznym” wymogiem była antymainstreamowość – niezależnie od tego, czy wyrażała się w prorosyjskości, czy w dostrzeganiu smug chemicznych (chemtrails) układających się w kształt gwiazdy Dawida. Jak to się mówi w slangu użytkowników narkotyków – „byle klepało”, a klepało tym mocniej, im bardziej szło pod prąd dominujących narracji.

W środowisku nie brakowało opinii, że wspomniani „mecenasi” traktowali Olszańskiego z pewnym cynizmem. Zapewniali mu platformę i zaplecze techniczne, ale zarabiali na jego popularności, niekoniecznie dzieląc się zyskiem po partnersku. Według relacji samego Bieńki (później skłóconego z „Jaszczurem”), Olszański chętnie realizował jego sugestie dotyczące treści, a Sendecki miał traktować go jak cyrkową „małpkę”. Sam „Jaszczur” znosił to przez pewien czas – być może nie do końca świadomy, jak bardzo jest wykorzystywany. W końcu jednak zerwał te współprace i trafił na słynnego „Ludwiczka”, czyli Marcina Osadowskiego – wcześniej związanego m.in. z Januszem Korwin-Mikkem i świetnie wprawionego w kunszcie internetowej „zadymy”.

Współpraca z Osadowskim wyniosła Olszańskiego na nowy poziom. Do tradycyjnego „walenia w system” słowem i demonstracjami dołączono performance oraz umiejętne zabiegi społecznościotwórcze. Symbolem tej strategii stały się widowiskowe akty – jak palenie statutów kaliskich czy tworzenie tzw. list śmierci parlamentarzystów wspierających politykę covidową. Ruch Kamratów zyskał rozpoznawalne hasła, stylizowane stroje, rytuały, imprezy integracyjne, a nawet „męczenników” – przedstawianych jako ofiary „sanitaryzmu”.

Szybko okazało się, że Kamraci trafiają nie tyle do ludzi już zagospodarowanych przez inne ruchy antysystemowe, ile do zupełnie nowych segmentów „rynku radykalizmu”. I nie chodzi tylko o „doły społeczne”, do których Olszański chętnie się odwołuje, przekonując o swoim gminnym rodowodzie. W jego przekazie odnaleźli się także przedstawiciele inteligencji z wyraźnym psychicznym odchyleniem, osoby znudzone poprawnością, poszukujące czegoś „offowego” i ostentacyjnie wykraczającego poza normę. Plus – oczywiście – ludzie przyciągani groteskową formą, traktujący „Jaszczura” jako przedniego dostarczyciela rozrywki.

Co pod łuską?

Gdybym miał zaryzykować tezę, co tak naprawdę kryje się pod przedsięwzięciem pod tytułem Bracia Kamraci, powiedziałbym, że pierwotną motywacją były przede wszystkim cele komercyjne – pomysł na udany interes z pogranicza polityki i cyrku. Szybko jednak okazało się, że są ludzie gotowi traktować ten projekt na serio. Dlaczego? Bo podlegają silnemu mechanizmowi plemiennemu – potrzebie jednoczenia się w grupy, zwłaszcza wtedy gdy czują się atakowani ze wszystkich stron, a w życiu poza siecią są outsiderami. Trudno więc dziś twierdzić, że wszystko, co dzieje się na streamach czy spotkaniach Kamratów, to wyłącznie wyreżyserowany spektakl. Część emocji wydaje się autentyczna – i to właśnie więzi międzyludzkie stanowią oś tego ruchu, podczas gdy osobliwy, niemal postmodernistyczny konglomerat poglądów odgrywa rolę drugorzędną.

A sam Olszański? Cóż – jak ujął to jeden z jego byłych współpracowników, „gra swoją rolę życia”. I być może to właśnie ta rola daje mu poczucie spełnienia – coś, co dla mężczyzny w jego wieku bywa sprawą kluczową.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe