Pascha – święto wolności. W tym roku obchodzone razem z Wielkanocą

20.04.2025 17:00

Wielkanoc w Kościele łacińskim przypada w tym samym czasie co żydowska Pascha – zbieżność ta zdarza się stosunkowo rzadko, ponieważ obie uroczystości są wyliczane według różnych kalendarzy. Pascha to odkrywanie, jak paschalna wieczerza staje się konkretnym doświadczeniem historii zbawienia poprzez zmysły wzroku, smaku i czucia – pisze s. Eliana Kuryło CB w komentarzu dla Centrum Heschela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Talerz sederowy Pascha – święto wolności. W tym roku obchodzone razem z Wielkanocą

Talerz sederowy / wikimedia.commons CC-BY 4.0/Khane Rokhl Barazani - Own work

Wyjście na wolność

S. Kuryło przypomina, że Pascha to „święto upamiętniające niewolę Izraelitów w Egipcie i ich ostateczne wyjście na wolność”. Jest „to historia, która ukształtowała żydowską świadomość i wartości. Jest ona do dziś bardzo istotna dla wszystkich ludzi. Warto zauważyć, że Pascha jest najstarszym, nieprzerwanie obchodzonym świętem żydowskim”.

Seder

W kontekście Paschy bardzo ważny jest seder (z hebr. „porządek” lub „kolejność”). S. Eliana Kuryło wyjaśnia, że seder jest „bogatą duchowo kolacją”. "Celem uroczystej kolacji jest ponowne przeżycie Wyjścia z Egiptu, ożywienie wspólnej pamięci o fundamentalnej żydowskiej historii oraz medytacja o wybawieniu z niewoli egipskiej", podkreśla s. Eliana. Podczas sederu spożywa się macę, czyli przaśny chleb, gorzkie zioła (maror), pietruszkę (karpas) zanurzoną w słonej wodzie i słodką pastę zwaną haroset”. Rytuały towarzyszące sederowi opisane są w Hagadzie – modlitewniku używanym tylko podczas Paschy.

Symbolika

Każda ze spożywanych potraw nawiązuje do historii wyzwolenia. Jak zaznacza s. Kuryło, na talerzu sederowym znajdują się „trzy kawałki macy umieszczane jeden na drugim, a następnie przykrywane. Reprezentują one trzy grupy Żydów: Kapłanów, Lewitów i Izraelitów”. Na talerzu sederowym można znaleźć również zeroa, „która nie jest spożywana podczas sederu. Bardziej znana jest jako kość podudzia, wraz z kawałkiem pieczonego mięsa. Reprezentuje baranka, który był ofiarą paschalną w przeddzień wyjścia z Egiptu”.

Żydzi podczas sederu spożywają Beitzah, czyli jajko ugotowane na twardo. Reprezentuje ono przedświąteczną ofiarę przynoszoną w czasach Świątyni. Maror i Hazeret to z kolei gorzkie zioła, symbolizujące gorycz niewolnictwa. "Najczęściej używa się świeżo startego chrzanu, sałaty lub endywii", dodaje s. Eliana. Haroset to pasta wykonana z mieszanki jabłek, gruszek, orzechów, daktyli i wina. "Jest symbolem zaprawy i cegieł wykonanych przez niewolników dla budowli faraona" wyjaśnia siostra. Żydzi spożywają też karpas - warzywo, zazwyczaj pietruszkę. „Symbolizuje ciężką pracę Żydów podczas niewoli w Egipcie”.

"Każdy element na talerzu ma swoje konkretne symboliczne znaczenie i pomaga opowiedzieć historię o odkupieniu z niewoli poprzez zmysły wzroku, smaku i czucia”, pisze s. Kuryło i podsumowuje: „Rabin Nachman często przypominał, że Wyjście z Egiptu ma miejsce w każdym człowieku, w każdej epoce, w każdym roku, a nawet każdego dnia. Doświadczanie posiłku sederowego czyni ten punkt bardzo realnym i pomaga pamiętać każdego dnia, ale szczególnie w czasie Paschy, że Bóg może nas wyprowadzić z każdego rodzaju niewoli ku wolności”.

Centrum Heschela KUL