KAZIMIERZ SABBAT - PRZEDOSTATNI PREZYDENT II RP

KAZIMIERZ SABBAT - PRZEDOSTATNI PREZYDENT II RP

Prezydentowi Rzeczpospolitej Polskiej, Kazimierzowi Sabbatowi urzędującemu w Londynie zabrakło kilkunastu miesięcy, aby to on na Zamku Królewskim w Warszawie przekazał insygnia państwowe II RP pierwszemu prezydentowi III RP Lechowi Wałęsie. Przedwcześnie zmarł 19 lipca 1989 roku, półtora miesiąca po częściowo wolnych wyborach do Sejmu RP. Prawie doczekał wolnej Polski, o którą walczył. Za dwa miesiące minie setna rocznica urodzin tego przedstawiciela pokolenia, które o niepodległą ojczyznę walczyło w praktyce całe życie.

Polskie harcerstwo - szkoła patriotyzmu

Był synem Ignacego Piotra Sabbata, organisty i Franciszki z domu Wiącek. Ojciec w chwili narodzin Kazia miał lat 37, a mama 33. Dziecko zostało ochrzczone 5 grudnia 1913 roku, ojcem chrzestnym został miejscowy kowal Ignacy Gawroński i jego małżonka Marianna. Jako kilkulatek wyjechał z rodzicami z Bielin (świętokrzyskie), gdzie przyszedł na świat i szkołę kończył w Tursku Wielkim, a gimnazjum w Mielcu. Tam właśnie wstąpił do Pierwszej Mieleckiej Drużyny Harcerskiej imienia Tadeusza Kościuszki. Trzy lata później brał udział w Zlocie Narodowym ZHP w Poznaniu. Jako 17-latek został drużynowym, a jego „kościuszkowska” drużyna została uznana za jedną z najlepszych w Krakowskiej Chorągwi ZHP.

Napisałem tyle o harcerzu Kazimierzu Sabbacie, bo właśnie Związek Harcerstwa Polskiego zdeterminował jego drogę życiową, podobnie, jak jego następcy na fotelu prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, zresztą tak jak wielu żołnierzy, działaczy samorządowych, urzędników i polityków z tego wyjątkowego pokolenia wolnej po 123 latach zaborów Polski.

Kazimierza Sabbata, dystyngowanego pana, który nie musiał podnosić głosu, aby czuć było do niego respekt, poznałem w „Polskim Londynie”. Miałem zaszczyt odwiedzać go zarówno na 43, Eaton Place w centrum Londynu, gdzie mieściła się siedziba prezydenta RP i Rządu na Uchodźstwie, jak i w jego domu prywatnym. Poznałem jego małżonkę i jedną z jego córek urodzoną w Londynie – jak ja - będącą wszak polską patriotką, lekarkę Jolantę Sabbat.

Przesiąknięty polskością

Prezydent Kazimierz Sabbat był człowiekiem bardzo chłonnym, żywo interesującym się tym, co dzieje się w kraju okupowanym przez Związek Sowiecki i komunistów. Potrafił uważnie słuchać mnie, raptem 25-latka – co prawda jednego z liderów podziemnego NZS, ale wtedy jednak przecież osobę nieznaną szerszej opinii. Jego pytania skierowane do mnie świadczyły o świetnej znajomości polskich realiów – a przecież był to człowiek, który nigdy po wojnie w Polsce nie był! I nie zdążył już do niej dojechać. Dla takich jak on, niezłomnych, instytucje państwa polskiego na obczyźnie: polityczne, społeczne, kulturalne i harcerstwo były, mówiąc słowami polskiego papieża Jana Pawła II wypowiedzianymi zresztą w obecności Kazimierza Sabbata w 1982 roku w Londynie na Stadionie Crystal Palace: „Polską poza Polską”. Gdy Ojciec Święty przemawiał do parudziesięciu tysięcy rodaków w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii I Irlandii Północnej, w morzu biało-czerwonych flag i transparentów „Solidarności” Kazimierz Sabbat był wtedy jeszcze premierem Rządu RP w Londynie (a jednocześnie ministrem spraw zagranicznych). Pełnił tę funkcję przez 10 lat od 1976 roku, aby przekazać ją profesorowi Edwardowi Szepanikowi, gdy sam po Edwardzie Raczyńskim, byłym ministrze spraw zagranicznych II RP w okresie wojny, a wcześniej ambasadorze Rzeczpospolitej w Londynie, przejął godność Głowy Państwa. Funkcję symboliczną bez realnej władzy, ale jakże ważną i jakże historyczną. Dodajmy, że jako prezydent, a wcześniej jako premier nie pobierał ani funta wynagrodzenia.
Był piłsudczykiem. Już jako harcerz i student prawa Uniwersytetu Warszawskiego (a przez rok również Szkoły Nauk Politycznych) był członkiem Kręgu Starszoharcerskiego Studentów Uniwersytetu Warszawskiego - któremu bliżej było do Piłsudskiego niż Dmowskiego - a następnie został jego szefem. Taki też charakter miała powołana rok przed II wojną „Kuźnica”, czyli Zrzeszenie Akademickich Kręgów Starszoharcerskich. To tam poznał późniejszego „ojca” legendarnych „Szarych Szeregów” Aleksandra Kamińskiego.

Nic dziwnego, że po wielu latach działalności społecznej w ZHP na Obczyźnie zaczął działać w Niezależnej Grupie Społecznej (NGS), czyli formacji centrowej, jednak wyraźnie nawiązującej do dziedzictwa Józefa Piłsudskiego. Nie była to formalnie partia polityczna, choć to ona była w dużej mierze „grupą trzymającą władzę” w „Polskim Londynie”, decydując o podziale stanowisk zarówno w Radzie Narodowej - czyli emigracyjnym parlamencie skupiającym polskich działaczy nie tylko w Wielkiej Brytanie, ale mającym swoje oddziały w Niemczech Zachodnich i Kanadzie - ale też kluczowe stanowiska, zwłaszcza od drugiej połowy lat 1980-tych: prezydenta, premiera i ministra do spraw kraju (był nim Ryszard Kaczorowski, o którym pisałem w GPC z dnia 28 listopada 2022 w artykule: „Wyrok śmierci uratował mu życie. Prezydenci RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski – wspomnienie osobiste”). Niezależną Grupę Społeczną Kazimierza Sabbata można by porównać, przy zachowaniu wszelkich proporcji ,do przedwojennego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Rządu (BBWR).

„Na własnym” - niezależność finansowa podstawą działalności politycznej

Co bardzo ważne był człowiekiem niezależnym finansowo, miał własną firmę (zakład produkcyjny), co powodowało, że nie tylko mógł utrzymać rodzinę: żonę i czwórkę dzieci, ale także miał środki finansowe, ale też czas na działalność patriotyczną: harcerską a potem stricte polityczną. Owa niezależność finansowa była też ważna w kontekście luksusu niezależności od gospodarzy, czyli Brytyjczyków, co zapewniało autonomię w jego i jego środowiska działalności politycznej.

Był człowiekiem wyważonym, nie wyrażającym pośpiesznie sądów o rzeczach i ludziach, umiejącym słuchać, ale też potrafiącym konkludować dyskusję. Harcerstwo dało mu świetną szkołę działalności publicznej, ale też z całą pewnością przez pierwszych 22 lat po zakończeniu II wojny światowej, było dla niego swoistym „ersatzem” działalności stricte politycznej. Zakończył służbę harcerską w 1967 roku, mając już 54 lata.
Ożenił się z córką legendarnego dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty, uczestniczącej w walkach m.in. pod Monte Casino - generałem Nikodemem Sulikiem, Anną (zmarła w wieku 91 lat w roku 2015). Osobiście żałuję, że decyzją jego rodziny szczątki przedostatniego prezydenta RP na Obczyźnie nie zostały pochowane w Świątyni Opatrzności Bożej na warszawskim Wilanowie, tak jak stało się to z doczesnymi szczątkami prezydentów: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zalewskiego, Stanisława Ostrowskiego. Spoczął tam również jego następca śp. prezydent, harcmistrz Ryszard Kaczorowski . Trzeba jednak te decyzję uszanować.
Kazimierz Aleksander Sabbat dobrze zasłużył się Rzeczpospolitej.

•    Tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (19.12.2022)


 

POLECANE
Samuel Pereira: Niemcy będą naciskać. Asertywność wobec Berlina jest koniecznością z ostatniej chwili
Samuel Pereira: Niemcy będą naciskać. Asertywność wobec Berlina jest koniecznością

Asertywność wobec Berlina nie jest kwestią stylu czy dyplomatycznego temperamentu. Jest absolutną koniecznością. Zwłaszcza teraz, gdy Polska stanęła przed historyczną szansą wykorzystania własnych zasobów energetycznych na Bałtyku.

Ukraina negocjowała z Rosją. Rozmowy trwały zaledwie 40 minut z ostatniej chwili
Ukraina negocjowała z Rosją. Rozmowy trwały zaledwie 40 minut

W​​​​​​​ Stambule po niespełna godzinie zakończyła się w środę wieczorem trzecia runda negocjacji pokojowych z udziałem delegacji Ukrainy i Rosji - poinformował ukraiński nadawca Suspilne.

Niemcy w kłopocie. Kawa znika z półek sklepów z ostatniej chwili
Niemcy w kłopocie. Kawa znika z półek sklepów

Niemieckie supermarkety chowają kawę przed klientami z powodu rosnącej liczby kradzieży. Straty niemieckich handlowców sięgają 200 mln euro rocznie.

Poseł PO: Zadaniem nowego ministra MSWiA jest zrobienie porządku z obrońcami granic z ostatniej chwili
Poseł PO: Zadaniem nowego ministra MSWiA jest zrobienie porządku z obrońcami granic

Nowy szef MSWiA Marcin Kierwiński zrobi "porządek" z obrońcami granic? – To nie są obrońcy granic, to są ludzie, którzy podkopują fundamenty państwa polskiego – twierdzi poseł PO Artur Łącki.

Przymusowe doprowadzenie Zbigniewa Ziobry. Jest decyzja komisji z ostatniej chwili
Przymusowe doprowadzenie Zbigniewa Ziobry. Jest decyzja komisji

Komisja regulaminowa, spraw poselskich i immunitetowych przyjęła wniosek tzw. komisji śledczej ds. Pegasusa o wyrażenie zgody przez Sejm na zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie Zbigniewa Ziobry przed komisję.

Rekonstrukcja rządu. Kancelaria Prezydenta podała datę zaprzysiężenia z ostatniej chwili
Rekonstrukcja rządu. Kancelaria Prezydenta podała datę zaprzysiężenia

W czwartek o godz. 15.30 w Pałacu Prezydenckim odbędzie się uroczystość, w trakcie której prezydent Andrzej Duda dokona zmian w składzie Rady Ministrów – przekazała PAP rzecznik KPRP Diana Głownia. W środę nowych ministrów przedstawił premier Donald Tusk.

PGE wydała pilny komunikat z ostatniej chwili
PGE wydała pilny komunikat

PGE Energia Ciepła z Grupy PGE kontynuuje prace w celu uruchomienia nowego źródła ciepła dla miasta na terenie krakowskiej elektrociepłowni – informuje PGE.

Niemiecki rząd ws. nowo odkrytych polskich złóż ropy i gazu na Bałtyku: To biznes bez przyszłości z ostatniej chwili
Niemiecki rząd ws. nowo odkrytych polskich złóż ropy i gazu na Bałtyku: To biznes bez przyszłości

Niemiecki rząd odpowiadał w środę na pytania związane z odkryciem niedaleko Świnoujścia złóż ropy i gazu. Dziennikarze pytali o "liczne protesty przeciwko eksploatacji złóż". W tej sprawie wypowiadali się rzecznicy resortów gospodarki i środowiska. Przedstawiciele rządu uspokajali jednocześnie dziennikarzy, że wydobycie paliw kopalnianych będzie z roku na rok coraz mniej opłacalne, gdyż warunki będą dyktowały przepisy UE, a nie podaż.

Kobieta spadła ze ścianki wspinaczkowej w Warszawie. Nie udało się jej uratować z ostatniej chwili
Kobieta spadła ze ścianki wspinaczkowej w Warszawie. Nie udało się jej uratować

72-letnia kobieta poniosła śmierć po upadku z wysokości około 10 metrów podczas wspinaczki. Do tragicznego wypadku doszło w środę przy ul. Palisadowej w Warszawie.

Pilny komunikat inspektoratu sanitarnego dla mieszkańców i turystów Pomorza z ostatniej chwili
Pilny komunikat inspektoratu sanitarnego dla mieszkańców i turystów Pomorza

Cztery nadmorskie kąpieliska w województwie pomorskim zamknął w środę Główny Inspektorat Sanitarny. Powodem jest zakwit sinic.  Czerwona flaga zakazująca wejścia do wody powiewa także na kąpielisku w Trzebieży nad Zalewem Szczecińskim w województwie zachodniopomorskim.

REKLAMA

KAZIMIERZ SABBAT - PRZEDOSTATNI PREZYDENT II RP

KAZIMIERZ SABBAT - PRZEDOSTATNI PREZYDENT II RP

Prezydentowi Rzeczpospolitej Polskiej, Kazimierzowi Sabbatowi urzędującemu w Londynie zabrakło kilkunastu miesięcy, aby to on na Zamku Królewskim w Warszawie przekazał insygnia państwowe II RP pierwszemu prezydentowi III RP Lechowi Wałęsie. Przedwcześnie zmarł 19 lipca 1989 roku, półtora miesiąca po częściowo wolnych wyborach do Sejmu RP. Prawie doczekał wolnej Polski, o którą walczył. Za dwa miesiące minie setna rocznica urodzin tego przedstawiciela pokolenia, które o niepodległą ojczyznę walczyło w praktyce całe życie.

Polskie harcerstwo - szkoła patriotyzmu

Był synem Ignacego Piotra Sabbata, organisty i Franciszki z domu Wiącek. Ojciec w chwili narodzin Kazia miał lat 37, a mama 33. Dziecko zostało ochrzczone 5 grudnia 1913 roku, ojcem chrzestnym został miejscowy kowal Ignacy Gawroński i jego małżonka Marianna. Jako kilkulatek wyjechał z rodzicami z Bielin (świętokrzyskie), gdzie przyszedł na świat i szkołę kończył w Tursku Wielkim, a gimnazjum w Mielcu. Tam właśnie wstąpił do Pierwszej Mieleckiej Drużyny Harcerskiej imienia Tadeusza Kościuszki. Trzy lata później brał udział w Zlocie Narodowym ZHP w Poznaniu. Jako 17-latek został drużynowym, a jego „kościuszkowska” drużyna została uznana za jedną z najlepszych w Krakowskiej Chorągwi ZHP.

Napisałem tyle o harcerzu Kazimierzu Sabbacie, bo właśnie Związek Harcerstwa Polskiego zdeterminował jego drogę życiową, podobnie, jak jego następcy na fotelu prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, zresztą tak jak wielu żołnierzy, działaczy samorządowych, urzędników i polityków z tego wyjątkowego pokolenia wolnej po 123 latach zaborów Polski.

Kazimierza Sabbata, dystyngowanego pana, który nie musiał podnosić głosu, aby czuć było do niego respekt, poznałem w „Polskim Londynie”. Miałem zaszczyt odwiedzać go zarówno na 43, Eaton Place w centrum Londynu, gdzie mieściła się siedziba prezydenta RP i Rządu na Uchodźstwie, jak i w jego domu prywatnym. Poznałem jego małżonkę i jedną z jego córek urodzoną w Londynie – jak ja - będącą wszak polską patriotką, lekarkę Jolantę Sabbat.

Przesiąknięty polskością

Prezydent Kazimierz Sabbat był człowiekiem bardzo chłonnym, żywo interesującym się tym, co dzieje się w kraju okupowanym przez Związek Sowiecki i komunistów. Potrafił uważnie słuchać mnie, raptem 25-latka – co prawda jednego z liderów podziemnego NZS, ale wtedy jednak przecież osobę nieznaną szerszej opinii. Jego pytania skierowane do mnie świadczyły o świetnej znajomości polskich realiów – a przecież był to człowiek, który nigdy po wojnie w Polsce nie był! I nie zdążył już do niej dojechać. Dla takich jak on, niezłomnych, instytucje państwa polskiego na obczyźnie: polityczne, społeczne, kulturalne i harcerstwo były, mówiąc słowami polskiego papieża Jana Pawła II wypowiedzianymi zresztą w obecności Kazimierza Sabbata w 1982 roku w Londynie na Stadionie Crystal Palace: „Polską poza Polską”. Gdy Ojciec Święty przemawiał do parudziesięciu tysięcy rodaków w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii I Irlandii Północnej, w morzu biało-czerwonych flag i transparentów „Solidarności” Kazimierz Sabbat był wtedy jeszcze premierem Rządu RP w Londynie (a jednocześnie ministrem spraw zagranicznych). Pełnił tę funkcję przez 10 lat od 1976 roku, aby przekazać ją profesorowi Edwardowi Szepanikowi, gdy sam po Edwardzie Raczyńskim, byłym ministrze spraw zagranicznych II RP w okresie wojny, a wcześniej ambasadorze Rzeczpospolitej w Londynie, przejął godność Głowy Państwa. Funkcję symboliczną bez realnej władzy, ale jakże ważną i jakże historyczną. Dodajmy, że jako prezydent, a wcześniej jako premier nie pobierał ani funta wynagrodzenia.
Był piłsudczykiem. Już jako harcerz i student prawa Uniwersytetu Warszawskiego (a przez rok również Szkoły Nauk Politycznych) był członkiem Kręgu Starszoharcerskiego Studentów Uniwersytetu Warszawskiego - któremu bliżej było do Piłsudskiego niż Dmowskiego - a następnie został jego szefem. Taki też charakter miała powołana rok przed II wojną „Kuźnica”, czyli Zrzeszenie Akademickich Kręgów Starszoharcerskich. To tam poznał późniejszego „ojca” legendarnych „Szarych Szeregów” Aleksandra Kamińskiego.

Nic dziwnego, że po wielu latach działalności społecznej w ZHP na Obczyźnie zaczął działać w Niezależnej Grupie Społecznej (NGS), czyli formacji centrowej, jednak wyraźnie nawiązującej do dziedzictwa Józefa Piłsudskiego. Nie była to formalnie partia polityczna, choć to ona była w dużej mierze „grupą trzymającą władzę” w „Polskim Londynie”, decydując o podziale stanowisk zarówno w Radzie Narodowej - czyli emigracyjnym parlamencie skupiającym polskich działaczy nie tylko w Wielkiej Brytanie, ale mającym swoje oddziały w Niemczech Zachodnich i Kanadzie - ale też kluczowe stanowiska, zwłaszcza od drugiej połowy lat 1980-tych: prezydenta, premiera i ministra do spraw kraju (był nim Ryszard Kaczorowski, o którym pisałem w GPC z dnia 28 listopada 2022 w artykule: „Wyrok śmierci uratował mu życie. Prezydenci RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski – wspomnienie osobiste”). Niezależną Grupę Społeczną Kazimierza Sabbata można by porównać, przy zachowaniu wszelkich proporcji ,do przedwojennego Bezpartyjnego Bloku Wspierania Rządu (BBWR).

„Na własnym” - niezależność finansowa podstawą działalności politycznej

Co bardzo ważne był człowiekiem niezależnym finansowo, miał własną firmę (zakład produkcyjny), co powodowało, że nie tylko mógł utrzymać rodzinę: żonę i czwórkę dzieci, ale także miał środki finansowe, ale też czas na działalność patriotyczną: harcerską a potem stricte polityczną. Owa niezależność finansowa była też ważna w kontekście luksusu niezależności od gospodarzy, czyli Brytyjczyków, co zapewniało autonomię w jego i jego środowiska działalności politycznej.

Był człowiekiem wyważonym, nie wyrażającym pośpiesznie sądów o rzeczach i ludziach, umiejącym słuchać, ale też potrafiącym konkludować dyskusję. Harcerstwo dało mu świetną szkołę działalności publicznej, ale też z całą pewnością przez pierwszych 22 lat po zakończeniu II wojny światowej, było dla niego swoistym „ersatzem” działalności stricte politycznej. Zakończył służbę harcerską w 1967 roku, mając już 54 lata.
Ożenił się z córką legendarnego dowódcy 5 Kresowej Dywizji Piechoty, uczestniczącej w walkach m.in. pod Monte Casino - generałem Nikodemem Sulikiem, Anną (zmarła w wieku 91 lat w roku 2015). Osobiście żałuję, że decyzją jego rodziny szczątki przedostatniego prezydenta RP na Obczyźnie nie zostały pochowane w Świątyni Opatrzności Bożej na warszawskim Wilanowie, tak jak stało się to z doczesnymi szczątkami prezydentów: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zalewskiego, Stanisława Ostrowskiego. Spoczął tam również jego następca śp. prezydent, harcmistrz Ryszard Kaczorowski . Trzeba jednak te decyzję uszanować.
Kazimierz Aleksander Sabbat dobrze zasłużył się Rzeczpospolitej.

•    Tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (19.12.2022)



 

Polecane
Emerytury
Stażowe