Usunięcie krzyży w publicznym przedszkolu sprzeczne z polskim prawem

Wolność zawieszania krzyży w szkołach oraz innych budynkach publicznych potwierdza Konstytucja RP, Europejska Konwencja Praw Człowieka i inne akty prawa powszechnie obowiązującego. Stanowisko takie podzielają m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, polski Trybunał Konstytucyjny oraz Sąd Najwyższy. W tym kontekście usunięcie krzyży z sal Publicznego Przedszkola nr. 75 w Szczecinie trzeba uznać za sprzeczne z obowiązującym prawem.
zdjęcie poglądowe Usunięcie krzyży w publicznym przedszkolu sprzeczne z polskim prawem
zdjęcie poglądowe / pixabay.com/TheDigitalArts

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, przestrzegającym zasady legalizmu (art. 2 i 7 Konstytucji RP z 1997 r.), zgodnie z którą organy i instytucje publiczne, w tym szkoły czy przedszkola, mają obowiązek przestrzegania obowiązującego porządku prawnego, co wyraża się w działaniu na podstawie i w granicach prawa. Podmiotom nie wolno realizować zasad i norm, które są sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym.

Należy także zwrócić uwagę na fakt, że Konstytucja RP w art. 25 ust. 2 nie posługuje się pojęciem „neutralności światopoglądowej”, lecz „bezstronności światopoglądowej”, która, pozwala na prezentowanie swych przekonań religijnych także w przestrzeni publicznej.

Polskie prawo dopuszcza obecność krzyża w publicznych placówkach edukacyjnych

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia każdemu wolność sumienia i religii, która realizuje się między innymi w prawie do publicznego manifestowania swojej religii (art. 53 ust. 1-2). Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób (art. 53 ust. 5). 

Jeśli chodzi o możliwość umieszczania krzyża w budynkach publicznych, w tym w szpitalu, szkole czy w przedszkolu przyjmuje się, że uzewnętrznianie religii obejmuje także ekspozycję symboli religijnych w przestrzeni publicznej. Jest to konsekwencją zapisanej w art. 25 ust. 2 Konstytucji RP swobody wyrażania poglądów religijnych w życiu publicznym, która dotyczy szeroko rozumianej przestrzeni instytucji publicznych, w tym wystroju budynków publicznych, do których zaliczają się również szkoły czy przedszkola. 

Należy także podkreślić, że prawo do umieszczenia krzyża w pomieszczeniach szkolnych gwarantuje § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Rozporządzenie to brzmi : „§ 12. W pomieszczeniach szkolnych może być umieszczony krzyż (..)” 

Wymóg bezstronności światopoglądowej instytucji publicznych

Obecność symboli religijnych w szkołach czy przedszkolach jest związana z realizacją wolności religii. Polska Konstytucja w art. 25 ust. 2 wprowadza zasadę bezstronności władz publicznych w sprawach religijnych, światopoglądowych i filozoficznych. Zasada ta wprowadza obowiązek akceptacji przez władze publiczne (w tym np. władze szkoły lub przedszkola) wyznawanego przez rodziców światopoglądu i wynikających z tego konsekwencji. 

Z kolei z art. 25 ust. 2 Konstytucji wynika także, że władze publiczne, w tym władze szkolne, są zobowiązane do zapewnienia każdemu możliwości swobodnego wyrażania poglądów (także religijnych) w życiu publicznym, a więc także w szkole czy przedszkolu. W świetle tych regulacji władze publiczne mają obowiązek przyjąć rolę gwaranta możliwości ekspresji religijnej w przestrzeni publicznej. 

Bezstronność władz publicznych wymaga więc akceptacji ekspozycji symboli religijnych, jeśli duża część rodziców za tym się opowiada. W konkretnym przypadku przedszkola ze Szczecina jest to 99 proc. rodziców. W takiej sytuacji w żadnym wypadku nie może oznaczać to decyzji o zdjęciu krzyży ze ścian czy zaangażowania się ich w jakiekolwiek działania laicyzacyjne. Takie działania byłyby wprost sprzeczne z zasadą bezstronności, ponieważ stanowią aktywne wsparcie określonej ideologii, a wręcz jej afirmowanie. 

Należy także podkreślić, że przy realizacji praw osób wierzących nie może być stosowane demokratyczne kryterium „głosu większości”. Ponieważ sądowa ochrona naruszanych praw przysługuje każdemu, każda więc osoba, której swoboda religijna została bezprawnie ograniczona może wytoczyć powództwo o ochronę dóbr osobistych. Odmowa wyeksponowania symboli religijnych w widocznych miejscach na wniosek niewielkiej grupy nauczycieli, uczniów lub rodziców może stanowić naruszenie ich dóbr osobistych, dlatego praw tych osób oraz ich wniosku nie można lekceważyć. 

Obecność krzyża w szkole nie narusza praw osób trzecich

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) stwierdza się, że obligatoryjna obecność krzyża w szkole nie narusza przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W orzeczeniu w sprawie Lautsi przeciwko Włochom ETPC z 2011 r. wskazał, że nie ma dowodów na to, że obecność krzyża w szkole skutkuje indoktrynacją uczniów. Trybunał zauważył także, że sam krzyż jest zasadniczo biernym symbolem (essentially passive symbol), dlatego jego oddziaływanie nie może być porównywane do nakazu uczestniczenia w praktykach religijnych albo namawiania do wiary przez nauczyciela. Trzeba pamiętać, że omawiany wyrok zapadł w sprawie dotyczącej prawnego obowiązku ekspozycji krzyży w szkołach, zaś prawo polskie nie nakłada takiego obowiązku, a jedynie podkreśla możliwość ekspozycji krzyża w przestrzeni szkolnej, przez co akcentuje konstytucyjną gwarancję wolności sumienia i religii.

Także w orzecznictwie sądów polskich jednoznacznie wskazuje się, że publiczna ekspozycja symboli religijnych nie stanowi naruszenia dóbr osobistych osób niebędących wyznawcami określonej religii ani nie może nikogo dyskryminować. 

Odmowa eksponowania krzyży w szkole może stanowić naruszenie praw osób o światopoglądzie chrześcijańskim

Jak zostało wyżej wykazane, Konstytucja gwarantuje każdemu wolność sumienia i religii, w tym wolność manifestowania swojej religii, zaś władze publiczne realizują obowiązek pozostania bezstronnymi światopoglądowo poprzez umożliwienie ekspresji religijnej. Akty prawne niższego rzędu podkreślają istnienie możliwości ekspozycji krzyży w szkole. W wypadku odmowy wyeksponowania krzyża w przestrzeni szkolnej albo usunięcia tego symbolu, wbrew woli, np. nauczycieli i innych pracowników czy uczniów i ich rodziców, którzy życzą sobie obecności symboli religijnych w szkole, może dojść do naruszenia ich dóbr osobistych w postaci swobody sumienia i religii. Tego typu decyzja otwiera pokrzywdzonym możliwość poszukiwania ochrony swych praw przed sądem, a szkołę naraża na prawne i finansowe konsekwencje naruszenia dóbr osobistych. 

Streszczenie: 

1. Wolność zawieszania krzyży w szkołach oraz innych budynkach publicznych potwierdza Konstytucja RP, Europejska Konwencja Praw Człowieka i inne akty prawa powszechnie obowiązującego. Stanowisko takie podzielają m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, polski Trybunał Konstytucyjny oraz Sąd Najwyższy.

2. Polskie prawo wprost potwierdza możliwość ekspozycji krzyży w szkole.

3. Władze publiczne, w tym dyrekcja szkoły, pozostając bezstronne w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, powinny umożliwiać realizację wolności sumienia i religii także poprzez ekspresję symboli religijnych.

4. Obecność symboli religijnych w szkole nie narusza praw osób trzecich, w tym wyznających inne religie.

5. Usunięcie krzyża lub odmowa jego powieszenia pomimo wniosku osób wierzących może stanowić naruszenie ich dóbr osobistych i naraża szkołę na odpowiedzialność prawną lub finansową.

--------

1. „Opinia prawna w sprawie ekspozycji krzyży w szkole na wniosek grupy osób”, Ordo Iuris, Warszawa 2019.

mp / Warszawa


 

POLECANE
Trump zmusił UE do kapitulacji. Niemcy niezadowoleni tylko u nas
Trump zmusił UE do kapitulacji. Niemcy niezadowoleni

Porozumienie z UE w sprawie handlu to najnowszy sukces Donalda Trumpa. W ogłoszonej kampanii obrony rynku amerykańskiego, a tak naprawdę ustawienia sprawiedliwych reguł gry, prezydent Stanów Zjednoczonych zmusza kolejne państwa do ugody. Jednocześnie doprowadził do zakończenia wojny Izraela z Iranem czy wojny na wschodzie Demokratycznej Republiki Konga. Z naszego punktu widzenia kluczowa jest jednak wojna Rosji z Ukrainy.

Niemiecka minister: UE ma słabą pozycję w negocjacjach z USA pilne
Niemiecka minister: UE ma słabą pozycję w negocjacjach z USA

Niemiecka minister gospodarki i energii Katherina Reiche stwierdziła we wtorek, że Unia Europejska znajduje się w niekorzystnej pozycji w rozmowach ze Stanami Zjednoczonymi. Jej zdaniem taki stan rzeczy jest nie do zaakceptowania i wymaga pilnej zmiany.

Wiktor Orban ostro: Musimy odpłacić Brukseli. To, co się dzieje w Polsce, jest haniebne z ostatniej chwili
Wiktor Orban ostro: Musimy odpłacić Brukseli. To, co się dzieje w Polsce, jest haniebne

Premier Węgier Wiktor Orban w rozmowie z Michałem Karnowskim dla wPolsce24.pl odniósł się do aktualnej sytuacji politycznej w Polsce, roli Unii Europejskiej i przyszłości sojuszu Europy środkowowschodniej. W wywiadzie nie brakowało mocnych słów pod adresem Donalda Tuska i Unii Europejskiej, licznych odniesień do historii oraz apelów o wspólne działanie.

Komornik zajął konto Roberta Bąkiewicza. Chodzi o świadczenie na rzecz Babci Kasi Wiadomości
Komornik zajął konto Roberta Bąkiewicza. Chodzi o świadczenie na rzecz "Babci Kasi"

Robert Bąkiewicz znów na celowniku – choć prezydent go ułaskawił, komornicy nie odpuszczają. Z jego konta zniknęło już ponad 9 tys. zł, a pieniądze trafiły m.in. do tzw. „Babci Kasi”, znanej z agresywnych wystąpień przeciwko obecnej opozycji i środowiskom patriotycznym.

Trump: Za 10 dni ogłosimy nowe sankcje na Rosję z ostatniej chwili
Trump: Za 10 dni ogłosimy nowe sankcje na Rosję

Prezydent USA Donald Trump powiedział we wtorek, że nałoży nowe sankcje na Rosję za 10 dni, jeśli w tym czasie Moskwa nie zawrze porozumienia o zakończeniu wojny. Przyznał jednak, że nie wie, jak bardzo sankcje dotkną Rosję.

W Iranie rozważają zamknięcie stolicy. Powodem katastrofalny brak wody Wiadomości
W Iranie rozważają zamknięcie stolicy. Powodem katastrofalny brak wody

Iran mierzy się z największym w swojej historii kryzysem wodnym – sytuacja jest tak poważna, że władze rozważają wprowadzenie nadzwyczajnych środków. W Teheranie, stolicy kraju, przerwy w dostawie wody trwają nawet do 48 godzin, a mieszkańcy zmagają się z rekordowymi temperaturami.

Katastrofa wojskowego śmigłowca w Niemczech. Nie żyją 3 osoby z ostatniej chwili
Katastrofa wojskowego śmigłowca w Niemczech. Nie żyją 3 osoby

Trzy osoby zginęły we wtorkowej katastrofie wojskowego śmigłowca szkoleniowego, który runął do rzeki pod Lipskiem - informuje tygodnik „Spiegel”, powołując się na źródła w Bundeswehrze.

Wolontariusze zbierający podpisy pod referendum ws. migracji mieli zostać zaatakowani w Warszawie z ostatniej chwili
Wolontariusze zbierający podpisy pod referendum ws. migracji mieli zostać zaatakowani w Warszawie

We wtorek po południu na Rondzie Wiatraczna w Warszawie miało dojść do niepokojącego incydentu. Wolontariusze zbierający podpisy pod wnioskiem o referendum dotyczącym polityki imigracyjnej mieli zostać zaatakowani przez dwie osoby.

Tragiczny wypadek Polaków w egipskim kurorcie. Wśród ofiar śmiertelnych jest dziecko z ostatniej chwili
Tragiczny wypadek Polaków w egipskim kurorcie. Wśród ofiar śmiertelnych jest dziecko

Jak przekazało RMF24, w wyniku tragicznego wypadku w Marsa Alam zginęło dwoje Polaków: matka z dzieckiem.

Rządzący próbowali obejść konstytucję. Fundamentalny wyrok Trybunału Konstytucyjnego tylko u nas
Rządzący próbowali obejść konstytucję. Fundamentalny wyrok Trybunału Konstytucyjnego

29 lipca 2025 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie orzekł, że obie ustawy z dnia 13 września 2024 r. – tzw. ustawa o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę o TK – są niezgodne z Konstytucją RP. Rozstrzygnięcie zapadło w ramach kontroli prewencyjnej na wniosek Prezydenta RP. W efekcie, zgodnie z art. 122 ust. 3 Konstytucji, Prezydent nie może ich podpisać.

REKLAMA

Usunięcie krzyży w publicznym przedszkolu sprzeczne z polskim prawem

Wolność zawieszania krzyży w szkołach oraz innych budynkach publicznych potwierdza Konstytucja RP, Europejska Konwencja Praw Człowieka i inne akty prawa powszechnie obowiązującego. Stanowisko takie podzielają m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, polski Trybunał Konstytucyjny oraz Sąd Najwyższy. W tym kontekście usunięcie krzyży z sal Publicznego Przedszkola nr. 75 w Szczecinie trzeba uznać za sprzeczne z obowiązującym prawem.
zdjęcie poglądowe Usunięcie krzyży w publicznym przedszkolu sprzeczne z polskim prawem
zdjęcie poglądowe / pixabay.com/TheDigitalArts

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, przestrzegającym zasady legalizmu (art. 2 i 7 Konstytucji RP z 1997 r.), zgodnie z którą organy i instytucje publiczne, w tym szkoły czy przedszkola, mają obowiązek przestrzegania obowiązującego porządku prawnego, co wyraża się w działaniu na podstawie i w granicach prawa. Podmiotom nie wolno realizować zasad i norm, które są sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym.

Należy także zwrócić uwagę na fakt, że Konstytucja RP w art. 25 ust. 2 nie posługuje się pojęciem „neutralności światopoglądowej”, lecz „bezstronności światopoglądowej”, która, pozwala na prezentowanie swych przekonań religijnych także w przestrzeni publicznej.

Polskie prawo dopuszcza obecność krzyża w publicznych placówkach edukacyjnych

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia każdemu wolność sumienia i religii, która realizuje się między innymi w prawie do publicznego manifestowania swojej religii (art. 53 ust. 1-2). Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób (art. 53 ust. 5). 

Jeśli chodzi o możliwość umieszczania krzyża w budynkach publicznych, w tym w szpitalu, szkole czy w przedszkolu przyjmuje się, że uzewnętrznianie religii obejmuje także ekspozycję symboli religijnych w przestrzeni publicznej. Jest to konsekwencją zapisanej w art. 25 ust. 2 Konstytucji RP swobody wyrażania poglądów religijnych w życiu publicznym, która dotyczy szeroko rozumianej przestrzeni instytucji publicznych, w tym wystroju budynków publicznych, do których zaliczają się również szkoły czy przedszkola. 

Należy także podkreślić, że prawo do umieszczenia krzyża w pomieszczeniach szkolnych gwarantuje § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Rozporządzenie to brzmi : „§ 12. W pomieszczeniach szkolnych może być umieszczony krzyż (..)” 

Wymóg bezstronności światopoglądowej instytucji publicznych

Obecność symboli religijnych w szkołach czy przedszkolach jest związana z realizacją wolności religii. Polska Konstytucja w art. 25 ust. 2 wprowadza zasadę bezstronności władz publicznych w sprawach religijnych, światopoglądowych i filozoficznych. Zasada ta wprowadza obowiązek akceptacji przez władze publiczne (w tym np. władze szkoły lub przedszkola) wyznawanego przez rodziców światopoglądu i wynikających z tego konsekwencji. 

Z kolei z art. 25 ust. 2 Konstytucji wynika także, że władze publiczne, w tym władze szkolne, są zobowiązane do zapewnienia każdemu możliwości swobodnego wyrażania poglądów (także religijnych) w życiu publicznym, a więc także w szkole czy przedszkolu. W świetle tych regulacji władze publiczne mają obowiązek przyjąć rolę gwaranta możliwości ekspresji religijnej w przestrzeni publicznej. 

Bezstronność władz publicznych wymaga więc akceptacji ekspozycji symboli religijnych, jeśli duża część rodziców za tym się opowiada. W konkretnym przypadku przedszkola ze Szczecina jest to 99 proc. rodziców. W takiej sytuacji w żadnym wypadku nie może oznaczać to decyzji o zdjęciu krzyży ze ścian czy zaangażowania się ich w jakiekolwiek działania laicyzacyjne. Takie działania byłyby wprost sprzeczne z zasadą bezstronności, ponieważ stanowią aktywne wsparcie określonej ideologii, a wręcz jej afirmowanie. 

Należy także podkreślić, że przy realizacji praw osób wierzących nie może być stosowane demokratyczne kryterium „głosu większości”. Ponieważ sądowa ochrona naruszanych praw przysługuje każdemu, każda więc osoba, której swoboda religijna została bezprawnie ograniczona może wytoczyć powództwo o ochronę dóbr osobistych. Odmowa wyeksponowania symboli religijnych w widocznych miejscach na wniosek niewielkiej grupy nauczycieli, uczniów lub rodziców może stanowić naruszenie ich dóbr osobistych, dlatego praw tych osób oraz ich wniosku nie można lekceważyć. 

Obecność krzyża w szkole nie narusza praw osób trzecich

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) stwierdza się, że obligatoryjna obecność krzyża w szkole nie narusza przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W orzeczeniu w sprawie Lautsi przeciwko Włochom ETPC z 2011 r. wskazał, że nie ma dowodów na to, że obecność krzyża w szkole skutkuje indoktrynacją uczniów. Trybunał zauważył także, że sam krzyż jest zasadniczo biernym symbolem (essentially passive symbol), dlatego jego oddziaływanie nie może być porównywane do nakazu uczestniczenia w praktykach religijnych albo namawiania do wiary przez nauczyciela. Trzeba pamiętać, że omawiany wyrok zapadł w sprawie dotyczącej prawnego obowiązku ekspozycji krzyży w szkołach, zaś prawo polskie nie nakłada takiego obowiązku, a jedynie podkreśla możliwość ekspozycji krzyża w przestrzeni szkolnej, przez co akcentuje konstytucyjną gwarancję wolności sumienia i religii.

Także w orzecznictwie sądów polskich jednoznacznie wskazuje się, że publiczna ekspozycja symboli religijnych nie stanowi naruszenia dóbr osobistych osób niebędących wyznawcami określonej religii ani nie może nikogo dyskryminować. 

Odmowa eksponowania krzyży w szkole może stanowić naruszenie praw osób o światopoglądzie chrześcijańskim

Jak zostało wyżej wykazane, Konstytucja gwarantuje każdemu wolność sumienia i religii, w tym wolność manifestowania swojej religii, zaś władze publiczne realizują obowiązek pozostania bezstronnymi światopoglądowo poprzez umożliwienie ekspresji religijnej. Akty prawne niższego rzędu podkreślają istnienie możliwości ekspozycji krzyży w szkole. W wypadku odmowy wyeksponowania krzyża w przestrzeni szkolnej albo usunięcia tego symbolu, wbrew woli, np. nauczycieli i innych pracowników czy uczniów i ich rodziców, którzy życzą sobie obecności symboli religijnych w szkole, może dojść do naruszenia ich dóbr osobistych w postaci swobody sumienia i religii. Tego typu decyzja otwiera pokrzywdzonym możliwość poszukiwania ochrony swych praw przed sądem, a szkołę naraża na prawne i finansowe konsekwencje naruszenia dóbr osobistych. 

Streszczenie: 

1. Wolność zawieszania krzyży w szkołach oraz innych budynkach publicznych potwierdza Konstytucja RP, Europejska Konwencja Praw Człowieka i inne akty prawa powszechnie obowiązującego. Stanowisko takie podzielają m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, polski Trybunał Konstytucyjny oraz Sąd Najwyższy.

2. Polskie prawo wprost potwierdza możliwość ekspozycji krzyży w szkole.

3. Władze publiczne, w tym dyrekcja szkoły, pozostając bezstronne w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, powinny umożliwiać realizację wolności sumienia i religii także poprzez ekspresję symboli religijnych.

4. Obecność symboli religijnych w szkole nie narusza praw osób trzecich, w tym wyznających inne religie.

5. Usunięcie krzyża lub odmowa jego powieszenia pomimo wniosku osób wierzących może stanowić naruszenie ich dóbr osobistych i naraża szkołę na odpowiedzialność prawną lub finansową.

--------

1. „Opinia prawna w sprawie ekspozycji krzyży w szkole na wniosek grupy osób”, Ordo Iuris, Warszawa 2019.

mp / Warszawa



 

Polecane
Emerytury
Stażowe