[Tylko u nas] Agnieszka Żurek: Maski, pióra i dzioby. Dziś początek karnawału w Wenecji

Maski, pióra, barwne stroje, dekoracje, uliczne pochody i wystawne bale. Dziś zaczyna się karnawał wenecki. Potrwa do Środy Popielcowej 2 marca.
 [Tylko u nas] Agnieszka Żurek: Maski, pióra i dzioby. Dziś początek karnawału w Wenecji
/ Wikimedia Commons

Zabawa online?


Początki słynnej weneckiej tradycji sięgają XI wieku. Huczne obchody karnawału wywodzą się najprawdopodobniej z połączenia zwyczajów pogańskich i wczesnochrześcijańskich. Według historyków, pierwszy wenecki karnawał odbył się po militarnym zwycięstwie Republiki Weneckiej nad patriarchą Akwilei, Ulrichiem di Treven w 1162 roku. Mieszkańcy Wenecji na wieść o wiktorii zaczęli spontanicznie gromadzić się na Placu Świętego Marka śpiewając, tańcząc i świętując. Złoty okres weneckiego karnawału przypadł na wiek XVII i XVIII. Był czasem radości, a często i rozpusty, pozwalał na odreagowanie trudów całego roku. Wierzono, że huczne obchody karnawału mają moc odpędzania złych zdarzeń i zapewniania pomyślności w kolejnych miesiącach roku. 


W okresie panowania nad Wenecją cesarza Franciszka II karnawał został całkowicie zakazany. Pewne jego elementy pojawiały się nieśmiało w XIX wieku, na jego pełny powrót w glorii i chwale trzeba było czekać jednak aż do roku 1979. Od tego czasu wenecki karnawał co roku stanowi ogromną atrakcję turystyczną przyciągając za każdym razem około 3 milionów turystów. Tę hossę przerwały obostrzenia covidowe. W 2020 roku, kiedy we Włoszech lawinowo rosła liczba zakażeń, karnawał został w trybie pilnym przerwany. W 2021 roku odbył się… online, podobnie będzie i w tym roku.


Współcześnie obrzędy karnawałowe w Wenecji trwają niewiele ponad 2 tygodnie, bywały jednak we włoskiej historii okresy, kiedy przedłużały się one nawet do… 180 dni. 


Karnawał rozpoczyna uroczyście obrzęd zwany Lotem Anioła. Jest to zjazd po linie młodej wenecjanki z dzwonnicy na Placu Świętego Marka. Tradycja ta miała swój początek w roku 1548, kiedy jeden z ulicznych akrobatów wspiął się na dach dzwonnicy, a następnie przedostał się na linie aż do Pałacu Dożów. Zainaugurowany Lotem Anioła wenecki karnawał to kilkunastodniowa zabawa połączona z ulicznymi spektaklami teatralnymi, paradą gondolierów z pochodniami, występami połykaczy ognia, kuglarzy, rewią kolorowych strojów, a przede wszystkim słynnych weneckich masek. Co roku w czasie karnawału odbywa się konkurs na najpiękniejszą z nich.

 

Żebrak czy doża?


Tradycja tworzenia masek w Wenecji narodziła się najprawdopodobniej w odpowiedzi na ogromne rozwarstwienie społeczne dotykające mieszkańców tego miasta. Różnice stanowe i majątkowe były tak ogromne, że budziły one opór uboższej części ludności, która pragnęła zapomnieć o nich choć na pewien okres w roku. W masce każdy był równy, nie było wiadomo, czy mamy do czynienia z żebrakiem, czy dożą. Wytwarzane z rozmaitych tworzyw okrycia twarzy cieszyły się ogromną popularnością, a ich twórcy doczekali się powołania własnego cechu rzemieślniczego. Producenci masek, tzw. mascherari zajmowali wysoką pozycję w społeczności weneckiej, posiadając własne prawa i statut sformułowany już w roku 1436. Do wytwarzania masek używano gipsu, skór zwierzęcych, porcelany i szkła. Dziś maski wytwarzane ręcznie według oryginalnych technik rzemieślniczych stanowią oryginalne dzieła sztuki i osiągają niebotyczne ceny. 


Weneckie maski pełniły rozmaite funkcje – oprócz tych związanych z tradycją i estetyką, pozwalały także na daleko idącą swobodę obyczajów, do jakiej zachęcała anonimowość. Trzynastowieczne włoskie źródła historyczne odnotowały istnienie osobliwego obyczaju polegającego na… rzucaniu w stronę nielubianych dostojników weneckich jaj wypełnionych atramentem bądź innymi substancjami przez zamaskowanych „sprawców”. Weneckie damy mogły liczyć na bardziej przyjazne potraktowanie – w ich stronę noszący maski wielbiciele rzucali jaja napełnione wodą różaną bądź innymi wonnościami. 


W okresie panowania w Europie dżumy lekarze nosili budzące grozę maski przypominające długie ptasie dzioby. Forma ta była związana z ówczesną wiarą, że chorobę przenosi „morowe powietrze”. Sądzono, aż aby uniknąć zarazy, należy za wszelką cenę stronić od wciągnięcia do płuc nieprzyjemnego zapachu wydzielanego przez ciała zadżumionych. Stąd długie „dzioby” medyków były wypełniane wonnymi olejkami, kwiatami i innymi środkami pochłaniającymi odór. Epidemia znalazła odzwierciedlenie także w weneckim karnawale. Stroje „medico della peste” (lekarza czasów dżumy) składające się z charakterystycznej „ptasiej” maski oraz czarnego kapelusza, czarnej peleryny i białych rękawiczek są popularne do dziś.


W pewnym okresie noszenie maski było w Wenecji wręcz… obowiązkiem. Dotyczyło to sytuacji życia politycznego, kiedy odbywały się np. wymagające zachowania anonimowości głosowania. Obywatel mający na twarzy maskę, nie mógł jednak jednocześnie nosić przy sobie broni. Na początku XVII wieku wydano także zakaz noszenia kobiecych masek przez mężczyzn i… odwiedzania kobiet w żeńskich klasztorach. Za łamanie stanowionego przez władze praw groziły kary finansowe, a nawet dwuletnie więzienie bądź wygnanie poza obręb miasta. 


Zakończenie weneckiego karnawału odbywa się oczywiście w Ostatki i jest nie mniej uroczyste niż jego rozpoczęcie. Na Placu Świętego Marka organizowany jest wielki bal i pokaz sztucznych ogni. O północy jednak maski muszą opaść. Bicie kościelnych dzwonów obwieszcza wówczas nadejście Wielkiego Postu. 


Agnieszka Żurek


 

POLECANE
Gwałtownie spada liczba ofert pracy. Zbliża się wzrost bezrobocia Wiadomości
Gwałtownie spada liczba ofert pracy. Zbliża się wzrost bezrobocia

W lipcu Wskaźnik Rynku Pracy (WRP) wzrósł do 70,3 pkt z 69,2 pkt w czerwcu – poinformowało Biuro Inwestycji i Cykli Ekonomicznych (BIEC). To już kolejny miesiąc z rzędu, gdy wskaźnik rośnie, co może oznaczać zbliżający się wzrost stopy bezrobocia.

To groźna choroba, a liczba zachorowań w Polsce wciąż rośnie Wiadomości
To groźna choroba, a liczba zachorowań w Polsce wciąż rośnie

Specjaliści z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu ostrzegają, że podczas wakacyjnych wyjazdów jesteśmy szczególnie narażeni na wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A). Jak wskazują dane, liczba zachorowań rośnie z roku na rok.

PKP Intercity wydał pilny komunikat z ostatniej chwili
PKP Intercity wydał pilny komunikat

PKP Intercity wydało istotne komunikaty dotyczące podróży pociągami 30 lipca 2025 r.. Pasażerowie muszą liczyć się z odwołaniami, opóźnieniami i ograniczeniami w usługach pokładowych. Sprawdź, które pociągi są objęte zmianami i jakie prawa przysługują podróżnym.

Gwiazda TVN odchodzi ze stacji. Pracowała tam 12 lat Wiadomości
Gwiazda TVN odchodzi ze stacji. Pracowała tam 12 lat

Anna Dec żegna się z TVN – jak nieoficjalnie ustalił portal Wirtualnemedia.pl, popularna prezenterka pogody zakończy współpracę z ze stacją z końcem sierpnia 2025 roku.

Pilny komunikat IMGW ws. stanu rzek z ostatniej chwili
Pilny komunikat IMGW ws. stanu rzek

Przez Polskę przetoczyły się ulewy, podnosząc drastycznie poziom wód i doprowadzając do licznych podtopień. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał komunikat z aktualną sytuacją hydrologiczna w Polsce.

Tłumy turystów w Tatrach. Rekord frekwencji pobity Wiadomości
Tłumy turystów w Tatrach. Rekord frekwencji pobity

Od początku stycznia do końca czerwca 2025 roku na szlaki Tatrzańskiego Parku Narodowego weszło aż 2 mln 841 tys. osób – poinformował TPN. Tylko w samym czerwcu odnotowano 568 593 wejścia.

„Przyklejanie gęby”. Bodnar zdradził kulisy swojej dymisji z ostatniej chwili
„Przyklejanie gęby”. Bodnar zdradził kulisy swojej dymisji

Były minister sprawiedliwości Adam Bodnar ujawnił, jak wyglądały kulisy jego odwołania ze stanowiska. W rozmowie w programie „Fakty po Faktach” na antenie TVN24 odniósł się do decyzji premiera Donalda Tuska, nie kryjąc zaskoczenia i rozczarowania. 

Mówicie same kłamstwa!. Burza w sieci po programie TVN gorące
"Mówicie same kłamstwa!". Burza w sieci po programie TVN

Po jednym z ostatnich odcinków popularnej telewizji śniadaniowej stacji TVN – "Dzień dobry TVN" – w sieci zawrzało.

Fikcyjne recepty, lewe faktury i miliony z NFZ. Zatrzymano podejrzanych w aferze lekowej z ostatniej chwili
Fikcyjne recepty, lewe faktury i miliony z NFZ. Zatrzymano podejrzanych w aferze lekowej

Centralne Biuro Śledcze Policji, we współpracy z Prokuraturą Okręgową w Zielonej Górze i Narodowym Funduszem Zdrowia, rozbiło zorganizowaną grupę przestępczą, która w ciągu zaledwie dwóch lat wyłudziła co najmniej 82 miliony złotych z publicznego systemu ochrony zdrowia.

Alarm dla gapowiczów. Krajowy Rejestr Długów wydał komunikat z ostatniej chwili
Alarm dla gapowiczów. Krajowy Rejestr Długów wydał komunikat

376,1 mln zł - tyle wynoszą łączne zaległości finansowe z tytułu jazdy komunikacją miejską bez ważnego biletu - wynika z komunikatu Krajowego Rejestru Długów. Liczba tzw. gapowiczów wynosi 276,2 tys., a średnie zadłużenie jednej osoby sięga 1362 zł.

REKLAMA

[Tylko u nas] Agnieszka Żurek: Maski, pióra i dzioby. Dziś początek karnawału w Wenecji

Maski, pióra, barwne stroje, dekoracje, uliczne pochody i wystawne bale. Dziś zaczyna się karnawał wenecki. Potrwa do Środy Popielcowej 2 marca.
 [Tylko u nas] Agnieszka Żurek: Maski, pióra i dzioby. Dziś początek karnawału w Wenecji
/ Wikimedia Commons

Zabawa online?


Początki słynnej weneckiej tradycji sięgają XI wieku. Huczne obchody karnawału wywodzą się najprawdopodobniej z połączenia zwyczajów pogańskich i wczesnochrześcijańskich. Według historyków, pierwszy wenecki karnawał odbył się po militarnym zwycięstwie Republiki Weneckiej nad patriarchą Akwilei, Ulrichiem di Treven w 1162 roku. Mieszkańcy Wenecji na wieść o wiktorii zaczęli spontanicznie gromadzić się na Placu Świętego Marka śpiewając, tańcząc i świętując. Złoty okres weneckiego karnawału przypadł na wiek XVII i XVIII. Był czasem radości, a często i rozpusty, pozwalał na odreagowanie trudów całego roku. Wierzono, że huczne obchody karnawału mają moc odpędzania złych zdarzeń i zapewniania pomyślności w kolejnych miesiącach roku. 


W okresie panowania nad Wenecją cesarza Franciszka II karnawał został całkowicie zakazany. Pewne jego elementy pojawiały się nieśmiało w XIX wieku, na jego pełny powrót w glorii i chwale trzeba było czekać jednak aż do roku 1979. Od tego czasu wenecki karnawał co roku stanowi ogromną atrakcję turystyczną przyciągając za każdym razem około 3 milionów turystów. Tę hossę przerwały obostrzenia covidowe. W 2020 roku, kiedy we Włoszech lawinowo rosła liczba zakażeń, karnawał został w trybie pilnym przerwany. W 2021 roku odbył się… online, podobnie będzie i w tym roku.


Współcześnie obrzędy karnawałowe w Wenecji trwają niewiele ponad 2 tygodnie, bywały jednak we włoskiej historii okresy, kiedy przedłużały się one nawet do… 180 dni. 


Karnawał rozpoczyna uroczyście obrzęd zwany Lotem Anioła. Jest to zjazd po linie młodej wenecjanki z dzwonnicy na Placu Świętego Marka. Tradycja ta miała swój początek w roku 1548, kiedy jeden z ulicznych akrobatów wspiął się na dach dzwonnicy, a następnie przedostał się na linie aż do Pałacu Dożów. Zainaugurowany Lotem Anioła wenecki karnawał to kilkunastodniowa zabawa połączona z ulicznymi spektaklami teatralnymi, paradą gondolierów z pochodniami, występami połykaczy ognia, kuglarzy, rewią kolorowych strojów, a przede wszystkim słynnych weneckich masek. Co roku w czasie karnawału odbywa się konkurs na najpiękniejszą z nich.

 

Żebrak czy doża?


Tradycja tworzenia masek w Wenecji narodziła się najprawdopodobniej w odpowiedzi na ogromne rozwarstwienie społeczne dotykające mieszkańców tego miasta. Różnice stanowe i majątkowe były tak ogromne, że budziły one opór uboższej części ludności, która pragnęła zapomnieć o nich choć na pewien okres w roku. W masce każdy był równy, nie było wiadomo, czy mamy do czynienia z żebrakiem, czy dożą. Wytwarzane z rozmaitych tworzyw okrycia twarzy cieszyły się ogromną popularnością, a ich twórcy doczekali się powołania własnego cechu rzemieślniczego. Producenci masek, tzw. mascherari zajmowali wysoką pozycję w społeczności weneckiej, posiadając własne prawa i statut sformułowany już w roku 1436. Do wytwarzania masek używano gipsu, skór zwierzęcych, porcelany i szkła. Dziś maski wytwarzane ręcznie według oryginalnych technik rzemieślniczych stanowią oryginalne dzieła sztuki i osiągają niebotyczne ceny. 


Weneckie maski pełniły rozmaite funkcje – oprócz tych związanych z tradycją i estetyką, pozwalały także na daleko idącą swobodę obyczajów, do jakiej zachęcała anonimowość. Trzynastowieczne włoskie źródła historyczne odnotowały istnienie osobliwego obyczaju polegającego na… rzucaniu w stronę nielubianych dostojników weneckich jaj wypełnionych atramentem bądź innymi substancjami przez zamaskowanych „sprawców”. Weneckie damy mogły liczyć na bardziej przyjazne potraktowanie – w ich stronę noszący maski wielbiciele rzucali jaja napełnione wodą różaną bądź innymi wonnościami. 


W okresie panowania w Europie dżumy lekarze nosili budzące grozę maski przypominające długie ptasie dzioby. Forma ta była związana z ówczesną wiarą, że chorobę przenosi „morowe powietrze”. Sądzono, aż aby uniknąć zarazy, należy za wszelką cenę stronić od wciągnięcia do płuc nieprzyjemnego zapachu wydzielanego przez ciała zadżumionych. Stąd długie „dzioby” medyków były wypełniane wonnymi olejkami, kwiatami i innymi środkami pochłaniającymi odór. Epidemia znalazła odzwierciedlenie także w weneckim karnawale. Stroje „medico della peste” (lekarza czasów dżumy) składające się z charakterystycznej „ptasiej” maski oraz czarnego kapelusza, czarnej peleryny i białych rękawiczek są popularne do dziś.


W pewnym okresie noszenie maski było w Wenecji wręcz… obowiązkiem. Dotyczyło to sytuacji życia politycznego, kiedy odbywały się np. wymagające zachowania anonimowości głosowania. Obywatel mający na twarzy maskę, nie mógł jednak jednocześnie nosić przy sobie broni. Na początku XVII wieku wydano także zakaz noszenia kobiecych masek przez mężczyzn i… odwiedzania kobiet w żeńskich klasztorach. Za łamanie stanowionego przez władze praw groziły kary finansowe, a nawet dwuletnie więzienie bądź wygnanie poza obręb miasta. 


Zakończenie weneckiego karnawału odbywa się oczywiście w Ostatki i jest nie mniej uroczyste niż jego rozpoczęcie. Na Placu Świętego Marka organizowany jest wielki bal i pokaz sztucznych ogni. O północy jednak maski muszą opaść. Bicie kościelnych dzwonów obwieszcza wówczas nadejście Wielkiego Postu. 


Agnieszka Żurek



 

Polecane
Emerytury
Stażowe