Prawo spadkowe - testament

Testament jest to czynność prawna, w której spadkodawca decyduje o przyszłości swojego majątku na wypadek śmierci. Zasadniczo w doktrynie prawniczej określa się trzy nadrzędne cechy, które stanowią o tym, czy dana czynność prawna ma cechy testamentu, czy też nie.
 Prawo spadkowe - testament
/ Pixabay.com/CC0
Pierwszą z tych cech jest jednostronność. Oznacza to, że testament może sporządzić tylko osoba dysponująca prawem do majątku i tylko ona może decydować o sposobie rozporządzenia własnym majątkiem. Oznacza to również ściśle osobisty charakter testamentu, wobec czego nie może być on sporządzony ani odwołany przez przedstawiciela.
Dalszą istotną cechą testamentu jest to, że ma on ma charakter mortis causa – czyli sporządzany jest na wypadek śmierci. Z charakteru tego wynikają bardzo istotne konsekwencje, a mianowicie, że samo sporządzenie testamentu nie wywołuje żadnych skutków prawnych za życia testatora (osoby, która sporządza testament). Nabiera on mocy prawnej dopiero z chwilą jego śmierci. Nie powoduje więc żadnych praw ani obowiązków zarówno po stronie osoby sporządzającej testament, jak i po stronie spadkobiercy.
Kolejną cechą testamentu jest możliwość jego odwołania w każdym czasie. Można to zrobić między innymi poprzez sporządzenie nowego testamentu, przy czym warto podkreślić, że nie musi być ono dokonane w tej samej formie, w której sporządzony był poprzedni testament. Ważne jest, żeby była to forma prawnie przewidziana. W nowo sporządzonym testamencie można złożyć oświadczenie o odwołaniu poprzedniego rozporządzenia, jednak nawet jeśli takiego odwołania nie będzie, stary testament zostanie odwołany w sposób dorozumiany. Należy przy tym pamiętać, że wówczas odwołaniu ulegają tylko te postanowienia starego testamentu, których nie da się pogodzić z postanowieniami nowego. Skuteczność odwołania starego testamentu nowym uzależniona jest też od ważności późniejszego testamentu. Jego nieważność bez względu na przyczynę oznacza, że nie wywołuje on żadnych skutków prawnych.
Testament można też odwołać poprzez zniszczenie go lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność. Warto jednak pamiętać, że zniszczenie testamentu musi zostać dokonane osobiście przez spadkodawcę. Kolejną formą odwołania testamentu jest naniesienie na nim zmian. Może to nastąpić np. poprzez przekreślenie testamentu.

Kto może sporządzić ważny testament?
Aby móc rozporządzać własnym majątkiem na wypadek śmierci, trzeba posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. W Polsce taką zdolność ma osoba, która ukończyła osiemnaście lat i nie została ubezwłasnowolniona. Jest to spowodowane w dużej mierze tym, że osoba sporządzająca testament musi mieć tzw. wolę testowania, a więc być w pełni świadoma podejmowanych przez siebie decyzji. Jednak nawet posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych nie musi gwarantować, że sporządzony testament będzie ważny.

Zgodnie z kodeksem cywilnym (art. 945 kc) testament jest nieważny jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji, i wyrażenie woli pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, lub pod wpływem groźby. Testament nieważny nie wywiera żadnych skutków prawnych. Jednak o jego nieważności każdorazowo decyduje sąd.

W jakiej formie powinien być sporządzony testament?
Rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci jest w znacznym stopniu sformalizowane. Oznacza to, że aby testament był ważny i wywoływał skutki prawne, musi być sporządzony w odpowiedniej formie.
Do podstawowych form sporządzenia testamentu – tzw. testamentów zwykłych – zaliczamy testament holograficzny, notarialny i allograficzny.
Testament holograficzny to inaczej mówiąc testament własnoręczny. Dla swojej ważności musi zawierać datę, podpis spadkodawcy i być własnoręcznie napisany. Wymóg własnoręczności dotyczy tu nie tylko podpisu pod testamentem, ale całości testamentu.
W przypadku testamentu notarialnego nie są określone szczególne wymogi, jakim ma odpowiadać. Warto podkreślić, że ta forma sporządzenia testamentu zapewnia bardzo duże bezpieczeństwo, zarówno jeśli chodzi o wiarygodność dokumentu, jak i zawarte w nim treści. Pozwala nam uniknąć zapisów czy czynności, które mogą spowodować niekorzystne czy niezgodne z wolą spadkodawcy skutki.
Jeśli chodzi o testament allograficzny – inaczej urzędowy – podlega on określonym rygorom formalnym. Dla jego ważności niezbędne jest ustne oświadczenie woli przez spadkodawcę wobec odpowiedniej osoby urzędowej i dwóch świadków, następnie spisanie woli testatora w protokole z podaniem daty jego sporządzenia, odczytanie spadkodawcy protokołu, a także podpisanie odczytanego protokołu zarówno przez spadkodawcę, jak i osobę urzędową, i świadków testamentu.
Czasami zdarza się tak, że z różnych przyczyn nie jest możliwe sporządzenie testamentu w przewidzianych wyżej formach. W takich przypadkach możliwe jest sporządzenie testamentu w formie szczególnej. Warto jednak podkreślić, że testament w formie szczególnej nie może być sporządzony w wybranej przez spadkodawcę chwili. Muszą bowiem zaistnieć okoliczności szczególne uzasadniające wybór tej właśnie formy.
Do testamentów szczególnych zaliczamy m.in. testament ustny. Może być on sporządzony w przypadku obawy wystąpienia rychłej śmierci spadkodawcy lub gdy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub znacznie utrudnione. Do jego ważności niezbędne jest oświadczenie woli złożone w obecności co najmniej trzech świadków. Do szczególnych form testamentu zaliczamy także testament na polskim statku morskim i powietrznym oraz testament wojskowy, który może być sporządzony wyłącznie w czasie wojny, mobilizacji lub przebywania w niewoli.  

Tomasz Oleksiewicz

 

POLECANE
Niech spie.dala. Silni Razem wściekli na Donalda Tuska gorące
"Niech spie.dala". "Silni Razem" wściekli na Donalda Tuska

Hasztag #SilniRazem po wielokrotnej kompromitacji nie jest już tak popularny na "X". Jednak stał się symbolem najbardziej zajadłej postawy "antypis". I potocznie tak są dziś nazywani najbardziej zajadli zwolennicy Donalda Tuska, Platformy Obywatelskiej, czy Romana Giertycha. A dzisiaj nie są z Donalda Tuska, mówić bardzo oględnie, zadowoleni.

Niemcy zazdroszczą polskim producentom kamperów Wiadomości
Niemcy zazdroszczą polskim producentom kamperów

Polskie marki kamperów zdobywają coraz większe uznanie na niemieckim rynku. Affinity, Freedo, Masuria i Vannado nie tylko przekonują klientów wysoką jakością, ale także zyskują lojalność dealerów.

„Zaraz zemdleję”. Dramatyczne wyznanie Nataszy Urbańskiej Wiadomości
„Zaraz zemdleję”. Dramatyczne wyznanie Nataszy Urbańskiej

Podróż powrotna z Czarnogóry do Polski okazała się dla Nataszy Urbańskiej jednym z najbardziej stresujących doświadczeń w życiu. Artystka opisała na Instagramie sytuację, do której doszło na pokładzie samolotu LOT lecącego z Podgoricy do Warszawy. Zemdlała, a - jak twierdzi - personel pokładowy zignorował nie tylko jej stan, ale i potrzeby pozostałych pasażerów.

Sukces tym razem nie dla Polek. Włoszki zbyt mocne w półfinale LN Wiadomości
Sukces tym razem nie dla Polek. Włoszki zbyt mocne w półfinale LN

Polskie siatkarki przegrały z Włoszkami 0:3 (18:25, 16:25, 14:25) w półfinale rozgrywanego w Łodzi turnieju finałowego Ligi Narodów. W niedzielę zagrają w meczu o trzecie miejsce z przegranym drugiego sobotniego półfinału, w którym Brazylia zmierzy się z Japonią.

Nowy model AI uciekał się do szantażu, aby uniknąć wyłączenia w fikcyjnym teście gorące
Nowy model AI uciekał się do szantażu, aby uniknąć wyłączenia w fikcyjnym teście

Nowy Claude Opus 4 firmy Anthropic często uciekał się do szantażu, aby uniknąć wyłączenia w fikcyjnym teście. Model groził ujawnieniem prywatnych informacji o inżynierach, którzy mieli planować jego wyłączenie.

Awaryjne lądowanie samolotu LOT w Warszawie z ostatniej chwili
Awaryjne lądowanie samolotu LOT w Warszawie

Z powodu sygnału o możliwej usterce lecący z Warszawy do Sofii samolot linii LOT musiał awaryjnie lądować na Lotnisku Chopina. - Lądowanie odbyło się w asyście służb. Maszyna wylądowała bezpiecznie - poinformował rzecznik prasowy Polskich Linii Lotniczych LOT Krzysztof Moczulski.

Wielki słup dymu nad Katowicami. Trwa dogaszanie Wiadomości
Wielki słup dymu nad Katowicami. Trwa dogaszanie

W sobotnie popołudnie, 26 lipca, w Katowicach doszło do pożaru w rejonie ul. Sądowej i Raciborskiej. Paliły się podkłady kolejowe składowane w pobliżu torowiska, w bezpośrednim sąsiedztwie budowy przy dworcu głównym PKP.

Niebezpieczny incydent w Krakowie. Kilkanaście osób poszkodowanych Wiadomości
Niebezpieczny incydent w Krakowie. Kilkanaście osób poszkodowanych

W piątkowy wieczór doszło do niebezpiecznego incydentu na przystanku tramwajowym przy ul. Bronowickiej w Krakowie. Z okna przejeżdżającego tramwaju ktoś rozpylił gaz pieprzowy w stronę grupy osób czekających na peronie. Jak informują poszkodowani, sytuacja miała miejsce około godziny 19:30.

Komunikat dla mieszkańców Rzeszowa z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Rzeszowa

Prawie 250 tys. zł kosztować będzie dokumentacja projektowa nowego domu kultury, który powstanie w Rzeszowie na osiedlu Krakowska Południe przy ul. Stojałowskiego. Dokumentacja gotowa ma być w ciągu 10 miesięcy.

Czerwona flaga na Pomorzu i w Zachodniopomorskiem. GIS zakazuje kąpieli Wiadomości
Czerwona flaga na Pomorzu i w Zachodniopomorskiem. GIS zakazuje kąpieli

Czerwone flagi zakazujące wejścia do wody wiszą w sobotę w dwunastu kąpieliskach w województwach pomorskim i zachodniopomorskim. Powodem jest zakwit sinic.

REKLAMA

Prawo spadkowe - testament

Testament jest to czynność prawna, w której spadkodawca decyduje o przyszłości swojego majątku na wypadek śmierci. Zasadniczo w doktrynie prawniczej określa się trzy nadrzędne cechy, które stanowią o tym, czy dana czynność prawna ma cechy testamentu, czy też nie.
 Prawo spadkowe - testament
/ Pixabay.com/CC0
Pierwszą z tych cech jest jednostronność. Oznacza to, że testament może sporządzić tylko osoba dysponująca prawem do majątku i tylko ona może decydować o sposobie rozporządzenia własnym majątkiem. Oznacza to również ściśle osobisty charakter testamentu, wobec czego nie może być on sporządzony ani odwołany przez przedstawiciela.
Dalszą istotną cechą testamentu jest to, że ma on ma charakter mortis causa – czyli sporządzany jest na wypadek śmierci. Z charakteru tego wynikają bardzo istotne konsekwencje, a mianowicie, że samo sporządzenie testamentu nie wywołuje żadnych skutków prawnych za życia testatora (osoby, która sporządza testament). Nabiera on mocy prawnej dopiero z chwilą jego śmierci. Nie powoduje więc żadnych praw ani obowiązków zarówno po stronie osoby sporządzającej testament, jak i po stronie spadkobiercy.
Kolejną cechą testamentu jest możliwość jego odwołania w każdym czasie. Można to zrobić między innymi poprzez sporządzenie nowego testamentu, przy czym warto podkreślić, że nie musi być ono dokonane w tej samej formie, w której sporządzony był poprzedni testament. Ważne jest, żeby była to forma prawnie przewidziana. W nowo sporządzonym testamencie można złożyć oświadczenie o odwołaniu poprzedniego rozporządzenia, jednak nawet jeśli takiego odwołania nie będzie, stary testament zostanie odwołany w sposób dorozumiany. Należy przy tym pamiętać, że wówczas odwołaniu ulegają tylko te postanowienia starego testamentu, których nie da się pogodzić z postanowieniami nowego. Skuteczność odwołania starego testamentu nowym uzależniona jest też od ważności późniejszego testamentu. Jego nieważność bez względu na przyczynę oznacza, że nie wywołuje on żadnych skutków prawnych.
Testament można też odwołać poprzez zniszczenie go lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność. Warto jednak pamiętać, że zniszczenie testamentu musi zostać dokonane osobiście przez spadkodawcę. Kolejną formą odwołania testamentu jest naniesienie na nim zmian. Może to nastąpić np. poprzez przekreślenie testamentu.

Kto może sporządzić ważny testament?
Aby móc rozporządzać własnym majątkiem na wypadek śmierci, trzeba posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. W Polsce taką zdolność ma osoba, która ukończyła osiemnaście lat i nie została ubezwłasnowolniona. Jest to spowodowane w dużej mierze tym, że osoba sporządzająca testament musi mieć tzw. wolę testowania, a więc być w pełni świadoma podejmowanych przez siebie decyzji. Jednak nawet posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych nie musi gwarantować, że sporządzony testament będzie ważny.

Zgodnie z kodeksem cywilnym (art. 945 kc) testament jest nieważny jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji, i wyrażenie woli pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, lub pod wpływem groźby. Testament nieważny nie wywiera żadnych skutków prawnych. Jednak o jego nieważności każdorazowo decyduje sąd.

W jakiej formie powinien być sporządzony testament?
Rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci jest w znacznym stopniu sformalizowane. Oznacza to, że aby testament był ważny i wywoływał skutki prawne, musi być sporządzony w odpowiedniej formie.
Do podstawowych form sporządzenia testamentu – tzw. testamentów zwykłych – zaliczamy testament holograficzny, notarialny i allograficzny.
Testament holograficzny to inaczej mówiąc testament własnoręczny. Dla swojej ważności musi zawierać datę, podpis spadkodawcy i być własnoręcznie napisany. Wymóg własnoręczności dotyczy tu nie tylko podpisu pod testamentem, ale całości testamentu.
W przypadku testamentu notarialnego nie są określone szczególne wymogi, jakim ma odpowiadać. Warto podkreślić, że ta forma sporządzenia testamentu zapewnia bardzo duże bezpieczeństwo, zarówno jeśli chodzi o wiarygodność dokumentu, jak i zawarte w nim treści. Pozwala nam uniknąć zapisów czy czynności, które mogą spowodować niekorzystne czy niezgodne z wolą spadkodawcy skutki.
Jeśli chodzi o testament allograficzny – inaczej urzędowy – podlega on określonym rygorom formalnym. Dla jego ważności niezbędne jest ustne oświadczenie woli przez spadkodawcę wobec odpowiedniej osoby urzędowej i dwóch świadków, następnie spisanie woli testatora w protokole z podaniem daty jego sporządzenia, odczytanie spadkodawcy protokołu, a także podpisanie odczytanego protokołu zarówno przez spadkodawcę, jak i osobę urzędową, i świadków testamentu.
Czasami zdarza się tak, że z różnych przyczyn nie jest możliwe sporządzenie testamentu w przewidzianych wyżej formach. W takich przypadkach możliwe jest sporządzenie testamentu w formie szczególnej. Warto jednak podkreślić, że testament w formie szczególnej nie może być sporządzony w wybranej przez spadkodawcę chwili. Muszą bowiem zaistnieć okoliczności szczególne uzasadniające wybór tej właśnie formy.
Do testamentów szczególnych zaliczamy m.in. testament ustny. Może być on sporządzony w przypadku obawy wystąpienia rychłej śmierci spadkodawcy lub gdy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub znacznie utrudnione. Do jego ważności niezbędne jest oświadczenie woli złożone w obecności co najmniej trzech świadków. Do szczególnych form testamentu zaliczamy także testament na polskim statku morskim i powietrznym oraz testament wojskowy, który może być sporządzony wyłącznie w czasie wojny, mobilizacji lub przebywania w niewoli.  

Tomasz Oleksiewicz


 

Polecane
Emerytury
Stażowe