Co do zasady oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie (art. 30 § 3 Kodeksu pracy). Jednak ustawodawca nie wskazał, że forma pisemna zastrzeżona jest pod rygorem nieważności. Można zatem przyjąć, że oświadczenie woli złożone w innej formie (np. mejlowo, telefonicznie lub ustnie) również wywoła zamierzony skutek, tj. doprowadzi do ustania stosunku pracy (od razu lub po upływie okresu wypowiedzenia). Oczywiście nie oznacza to, że odstąpienie od zachowania wymaganej przepisem formy nie wywołuje skutków. Może być ono bowiem podstawą do wniesienia odwołania do sądu pracy, w szczególności gdy uchybienia takiego dopuszcza się pracodawca.

Wiąże się z tym ściśle kolejna kwestia. Zgodnie z art. 60 Kodeksu cywilnego (z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie) wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Tym samym, skoro brak dochowania formy pisemnej nie powoduje nieważności oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy, a wola może zostać wyrażona w dowolny sposób, pojawia się pytanie – czy jakiekolwiek działanie pracodawcy wskazujące na to, że zamierza on zwolnić pracownika, należy odczytywać jako skuteczne? Okazuje się, że nie.

W praktyce szczególnego rodzaju sposobem „informowania” o chęci zwolnienia bywa wręczenie świadectwa pracy, z którego to faktu ma wynikać wola pracodawcy. W przedmiocie tym wypowiedział się jednoznacznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lipca 2016 r., II PK 186/15, w którym jednoznacznie uznał, że „Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest jednostronnym oświadczeniem woli, które wywołuje skutek w chwili złożenia go pracownikowi w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią. Dlatego też nie może być zastąpione przez samo tylko stwierdzenie rozwiązania stosunku pracy w doręczonym pracownikowi świadectwie pracy. Zawarta w świadectwie pracy informacja o rozwiązaniu stosunku pracy ma więc jedynie stanowić potwierdzenie złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy, natomiast nie zastępuje wspomnianego oświadczenia. Wydanie świadectwa pracy nie może być uznane za przejaw woli pracodawcy rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym”.

Można więc przyjąć, że gdy do pracownika dotrze świadectwo pracy, niepoprzedzone oświadczeniem pracodawcy o zamiarze rozwiązania stosunku pracy (nawet złożonym ustnie), stosunek pracy trwa nadal. W takim przypadku warto jednak o tym fakcie wyraźnie pracodawcę poinformować, wykazując również gotowość do świadczenia pracy (co pozwoli zachować prawo do wynagrodzenia).

dr Jakub Szmit
Straszy specjalista w Zespole Prawnym KK NSZZ „Solidarność”