Wybitny polski skrzypek Janusz Wawrowski: Gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził

– Z biegiem lat artysta uczy się, jak odświeżać miłość do muzyki, a precyzując – do instrumentu. Dla mnie jedną z odskoczni jest uczenie młodszych tego, co robię – mówi Janusz Wawrowski, skrzypek, pedagog, w rozmowie z Bartoszem Boruciakiem.
Janusz Wawrowski Wybitny polski skrzypek Janusz Wawrowski: Gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził
Janusz Wawrowski / fot. B. Barczyk

– Zgodzisz się ze mną, że jednymi z najgorszych dźwięków na świecie są te wydobywane przez osobę, która uczy się grać na skrzypcach?

– Pewnie tak. Jednak są też równie potworne dźwięki.

– Jakie?

– Grane przez młodego adepta oboju albo trąbki, bo są głośniejsze niż dźwięki skrzypiec. 

– Na jakich instrumentach jeszcze grasz?

– Trochę na fortepianie, bo wszyscy musimy mieć dodatkowy instrument. W szkole grało się na flecie prostym. Jako dziecko dużo śpiewałem. 

 

Fascynacja grą na skrzypcach od wczesnego dzieciństwa

– Dlaczego porzuciłeś śpiewanie na rzecz instrumentu?

– Od kiedy pamiętam – czyli od 3. roku życia – postanowiłem zostać skrzypkiem. Nie wiem, dlaczego. Rozmawiałem na ten temat z psychologami.

Jestem człowiekiem upartym, zawsze dążyłem do celu. Miałem to szczęście, że niedaleko naszego domu była szkoła muzyczna. Bardzo często przechodziłem obok niej jako małe dziecko. Zawsze fascynowało mnie to magiczne miejsce

– I skrzypce?

– I skrzypce. Poszedłem do szkoły muzycznej, gdy miałem sześć lat, a chciałem już pójść jako pięciolatek. 

– Czyli całe życie grasz na skrzypcach.

– Tak. 

– I wciąż Ci się one nie nudzą?

– Jest to dość skomplikowane pytanie. Myślę, że z biegiem lat człowiek się uczy, w tym przypadku artysta, jak odświeżać miłość do muzyki, a precyzując – do instrumentu. Dla mnie jedną z odskoczni jest uczenie młodszych tego, co robię. 

 

Janusz Wawrowski jako wykładowca na uczelni

– Gdzie uczysz? Gdzie wykładasz?

– W Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Na mniejszą skalę w Szkole Muzycznej II stopnia, tzw. Szkole Talentów, im. Zenona Brzewskiego przy ul. Rakowieckiej 21 też w Warszawie. 

– Jakim jesteś nauczycielem, wykładowcą?

– Jestem bardzo przystępnym człowiekiem. Staram się być otwarty i przede wszystkim stosować równość w nauczaniu. Nie zastraszam ludzi. W nauczaniu to do niczego dobrego nie prowadzi. 

– Dorosła osoba – taka jak ja – może jeszcze nauczyć się gry na skrzypcach?

– Zależy o jakim stopniu nauczenia mówimy. 

– Żebym mógł zagrać prostą piosenkę, którą wszyscy znają. 

– Dużo zależy od zdolności manualnych i predyspozycji fizycznych, ale jest to teoretycznie możliwe, żebyś zagrał prostą piosenkę. Jako ludzie mamy bardzo niefizjologiczny układ do grania na skrzypcach. Dlatego wcześnie się zaczyna grę na skrzypcach, żeby ręce dostosowały się do instrumentu.

Skrzypek ma zawsze wykręconą rękę, dodatkowo podtrzymuje brodą instrument. To są główne problemy do pokonania przez ludzi, którzy zaczynali grać na skrzypcach w wieku kilkunastu lat. To i tak jest już późno

– Grasz na stradivariusie?

– Tak.

– I teraz masz go przy sobie?

– Tak. 

– Do tego arcydzieła jeszcze wrócimy. Skąd masz w sobie luz? Jest on czymś unikalnym w środowisku, z którego się wywodzisz.

– Jest w tym trochę mitu, że muzycy klasyczni – podobni do mnie – są sztywni. A to, co masz na myśli, jest praktykowane przez muzyków, którzy osiągnęli sukces i chcą podnieść swoje ego. Powiem Ci, że w niektórych kręgach jest to bardzo dobrze widziane. Na zasadzie ekskluzywnego towaru, jak z najdroższymi markami samochodów. Widzisz rolls-royce'a i domyślasz się, że właścicielem tego samochodu jest co najmniej baron. Jednak to się zmienia z biegiem czasu.

– Dlatego ekskluzywnymi samochodami jeżdżą raperzy i sportowcy.

– Dokładnie. 

 

Wybitny skrzypek o mentalności rapera?

– Masz mentalność rapera?

– [śmiech] Mnie muzyka inspiruje. Jestem zaskoczony tym, jacy ludzie słuchają klasyki. Młodzi ludzie, którzy pochodzą z blokowisk, słuchają rapu i grają w piłkę nożną, a później idą na koncert muzyki klasycznej i mogą się czymś zafascynować. Te nieoczywiste rzeczy ciekawą mnie we współczesnym świecie. 

– Co byś polecił naszym czytelnikom, którzy chcieliby rozpocząć swoją przygodę z filharmonią? Na co powinni pójść na dobry początek?

– Zanim poszedłbym do filharmonii, to najpierw poszukałbym playlist w serwisach streamingowych. Warto posłuchać i zobaczyć, jaki instrument cię zaciekawi. 

– Ostatnio pracujesz nad twórczością Grażyny Bacewicz. Skąd taki wybór?

– Jej twórczość nie jest zbyt mocno rozpowszechniona w Polsce. Niedawno wydałem album z jej utworami. Grażyna Bacewicz była świetną skrzypaczką, pisała piękne utwory na skrzypce. Żyła w latach 1909–1969. Była jedną z pierwszych kobiet grających na skrzypcach, która osiągnęła sukces międzynarodowy. Ona w swojej twórczości czerpała dużo z muzyki ludowej. 

– Wolę rytm niż melodię. A Ty?

– Teoria muzyki też o tym mówi. Uczę moich studentów, że rytm jest ważniejszy od melodii. 

– Serce cały czas bije w określonym rytmie. Przestaje bić, a nas nie ma. 

– Dokładnie. Mamy puls muzyczny. Dobrze, że poruszyłeś kwestię rytmu. Myślę, że współczesny słuchacz powinien pójść na koncert z muzyką drugiej połowy XX wieku. To jest muzyka pisana w czasach nam bliższych przez kompozytorów, którzy już znali rocka, jazz, maszyny i to słychać w ich muzyce. 

 

Polski skrzypek o operze

– Na co pójść do opery?

– Dużo zależy od kwestii wizualnych. Jest dużo nowoczesności w operze, to wygląda jak współczesny film. Jedną z najpiękniejszych oper, które w życiu słyszałem, był „Faust” Charles’a Gounoda. Jest romantycznie. Jest tam piękna muzyka. Muszę się pochwalić, że moja żona jest śpiewaczką operową.

– Super!

– Będzie występować w tytułowej roli w „Księżniczce Czardasza” w Mazowieckim Teatrze Muzycznym. 

– A teraz przejdźmy do Stradivariusa.

– Stradivari w swoich poszukiwaniach kierował się tym, żeby osiągnąć w skrzypcach barwę niskiego damskiego głosu. 

– Mezzosopran? Alt?

– Coś takiego. 

 

Skrzypce warte miliony

– Teraz czas, żebyś pochwalił się stradivariusem. Ile on ma lat?

– Jest z 1685 roku, czyli ma 340 lat. 

– Nie chcę wiedzieć, ile kosztuje.

– To są miliony.

– Jest Twój czy go wypożyczasz?

To nie mój instrument. Zazwyczaj na świecie w takie instrumenty inwestują zamożni ludzie, a nie artyści [śmiech]. I taka majętna osoba użycza instrumentu, on jest ubezpieczony. U nas w Polsce jest to nowość. Chyba jestem jedynym skrzypkiem w Polsce, który gra na instrumencie polskiego właściciela

– Kto jest właścicielem tego instrumentu?

– To jest informacja strzeżona. W różnych państwach są całe kolekcje, gdzie bogaci ludzie inwestują w takie instrumenty i udostępniają je artystom. 

– Jak często zmienia się struny w skrzypcach?

– Ktoś taki jak ja, kto bardzo często koncertuje, musi zmienić co 2–3 miesiące komplet strun. 

– Sam to robisz czy potrzebujesz specjalisty?

– Sam sobie zmieniam. Uczyłem się tego od najmłodszych lat. 

– Jak dbać o taki instrument? Jak przedłużyć jego żywotność?

– To już jest kwestia lutnika. Części wymieniane są co kilkadziesiąt lat.

– Jaki jest najstarszy element Twojego stradivariusa?

– Pudło. Jest oryginalne. Teraz zaprezentuję Ci utwór, który zagrałem pierwszy raz w życiu. [Janusz gra na skrzypcach bardzo popularną melodię – przyp. B.B.].

– To jest „Wlazł kotek na płotek”?

– „Poszły sobie kurki trzy”. Smyczek jest z włosia końskiego, a struny były robione z jelit barana. Do dziś można takie kupić, jeśli gra się muzykę dawną. Wracając do stradivariusa, ten instrument, to jest żywa historia. Stare obrazy wiszą i możemy na nie patrzeć. One są dziełem skończonym i mówią nam o przeszłości. Natomiast świadomość tego, że gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził, kiedy ludzkość nie znała jeszcze jego muzyki. Teraz na stradivariusie gram muzykę Krzysztofa Pendereckiego, który niedawno zmarł. Gram na stradivariusie muzykę napisaną dziś i to brzmi równie dobrze, jak grane na współczesnych instrumentach. 

– Ile jest stradivariusów na świecie?

– Szacuje się, że do 300–400 sztuk z tysiąca, które zrobił Stradivari albo jego współpracownicy. Natomiast z oryginalnym pudłem jest lekko ponad 100–200. 

– A w Polsce tylko jeden, który teraz widzimy?

– Zgadza się. Jednak polscy muzycy grają na stradivariusach, ale są to instrumenty wypożyczane z Opery w Zurychu, z fundacji w Hanowerze. 

– Spałbym z Twoim instrumentem.

– Na początku rozważaliśmy taką opcję z moją żoną [śmiech]. 

– Ile kosztuje światowej klasy smyczek?

– W Tajwanie widziałem smyczki, które kosztowały 200–300 tysięcy euro za sztukę. 

– I dźwięk stradivariusa. Ach! Poezja.

Zastanawiałem się, dlaczego ten dźwięk tak wybija się na tle dużych orkiestr. I w dużych salach skrzypce brzmią lepiej daleko. To jest też kwestia naszej psychologii, co my wychwytujemy. Przecież jako dzieci spędzamy czas w łonie matki dziewięć miesięcy. Pierwsze, co słyszymy, to jest głos kobiecy. Może to w nas siedzi i częstotliwości zawarte w stradivariusach najlepiej do nas przemawiają i docierają

 

Janusz Wawrowski o fascynacji muzyką klasyczną

– Skąd fascynacja muzyką klasyczną?

– Przez muzykę ludową. Fascynowały mnie ludowe zespoły ze skrzypcami i z klarnetem. 

– Przystałbyś na to, żeby producent hiphopowy zsamplował Twoje skrzypce?

– [śmiech] 

– Znasz O.S.T.R.?

– Znam.

– On ukończył klasę skrzypiec. Może duet?

– Grałem z różnymi muzykami różną muzykę, najczęściej z jazzmanami. Grałem też z Vito Bambino. Nie zamykam się na artystów i na różne gatunki muzyczne. 

[Janusz Wawrowski jest uważany za jednego z najwybitniejszych i najbardziej doświadczonych skrzypków swojego pokolenia. Koncertował jako solista m.in. w Musikverein w Wiedniu, Wigmore Hall w Londynie, Elbphilharmonie w Hamburgu, Beethoven-Saal w Stuttgarcie, Seoul Arts Center, Litewskiej Filharmonii Narodowej w Wilnie, De Doelen w Rotterdamie, Kravis Center w West Palm Beach, Teatro Teresa Carreño w Caracas, Filharmonii Narodowej w Warszawie, NFM we Wrocławiu, NOSPR w Katowicach czy Filharmonii im. M. Karłowicza w Szczecinie. Jest od wielu lat związany z wytwórnią Warner Classics, dla której wydał sześć solowych albumów oraz wiele singli. Nagrania fonograficzne artysty przynoszą mu znakomite recenzje krytyki oraz wiele znaczących nagród. Najnowsza płyta, „Phoenix”, uzyskała nominacje do nagród ICMA 2021, PdSK, Opus Klassik 2021 oraz Fryderyk 2021. Została także wybrana albumem miesiąca w brytyjskim Presto Classical oraz płytą tygodnia w londyńskim Radiu Classic fm, Norddeutscher Rundfunk oraz w radiowej Dwójce. Jest laureatem nagrody Fryderyk 2017 i 2019, będącej najważniejszym wyróżnieniem fonograficznym w Polsce. Artysta dokonał wielu premier koncertów skrzypcowych. Specjalnie dla niego utwory pisali: Tomasz J. Opałka, Marcin Markowicz, Norbert Palej, Dariusz Przybylski oraz Albena Petrovic. Z jego inicjatywy powstała szczególna rekonstrukcja Koncertu skrzypcowego Różyckiego, który zaginął w zrujnowanej podczas powstania Warszawie w 1944 roku. Za wybitną działalność artystyczną i społeczną został uhonorowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej. Na swoim koncie ma nominację do nagrody „Koryfeusz Muzyki Polskiej” w kategorii „Osobowość Roku” 2018 i statuetkę Norwida 2019. Gra na skrzypcach Antonio Stradivariego z 1685 roku]


 

POLECANE
Nie żyje znany piłkarz. Miał 29 lat Wiadomości
Nie żyje znany piłkarz. Miał 29 lat

Lokalna społeczność piłkarska oraz strażacka pogrążyły się w żałobie. 14 czerwca 2025 roku, w wieku 29 lat, zmarł Robert Kacprzak - zawodnik MKS Korona Góra Kalwaria oraz członek Ochotniczej Straży Pożarnej w Czaplinku.

W obliczu zagrożenia III Wojną Światową Unia Europejska narzuca więcej gender gorące
W obliczu zagrożenia III Wojną Światową Unia Europejska narzuca więcej gender

Rada UE wezwała do ukierunkowanych wysiłków na rzecz promowania równości genderowej w cyfrowej erze napędzanej sztuczną inteligencją. Jeżeli unijne pomysły wejdą w życie czeka nas cenzura w sieci wszystkich treści, które nie są zgodne z lewicowym pojęciem funkcjonowania społeczeństwa. Co więcej, dokument postuluje, aby wypłacanie unijnych pieniędzy było warunkowane spełnieniem norm genderowych.

Komunikat dla mieszkańców woj. mazowieckiego Wiadomości
Komunikat dla mieszkańców woj. mazowieckiego

- Wojewoda mazowiecki zezwolił na przebudowę liczącego 1,3 km odcinka ul. Wyszogrodzkiej w Płocku - ogłosił w piątek płocki samorząd.

Jakość wody w polskich kąpieliskach najgorsza w UE Wiadomości
Jakość wody w polskich kąpieliskach najgorsza w UE

Polskie kąpieliska znalazły się na ostatnim miejscu wśród państw UE pod względem jakości wody w kąpieliskach – wynika z opublikowanego w czwartek raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) za 2024 r. Najlepsze wyniki osiągnęły Cypr, Bułgaria i Grecja.

Der Spiegel o Grzegorzu Braunie: Sieje spustoszenie Wiadomości
Der Spiegel o Grzegorzu Braunie: "Sieje spustoszenie"

- Eurodeputowany sieje spustoszenie w polskim parlamencie - pisze niemiecka dziennikarka Patricia Friedek, uderzając w lidera Konfederacji Korony Polskiej Grzegorza Brauna, którego ugrupowanie ma szansę wejść do Sejmu.

Doszło do absurdu. Znana polska piosenkarka zmaga się z chorobą Wiadomości
"Doszło do absurdu". Znana polska piosenkarka zmaga się z chorobą

Znana wokalistka Maja Hyży zmaga się z poważnymi problemami zdrowotnymi, jednak mimo zaleceń lekarzy musiała przesunąć zaplanowaną operację. Powód? Zbyt wiele zawodowych zobowiązań, których – jak podkreśla – nie może zignorować.

Nagle Bank Światowy znalazł pieniądze na atom tylko u nas
Nagle Bank Światowy znalazł pieniądze na atom

Bank Światowy podjął decyzję o zakończeniu polityki niefinansowania projektów energetyki jądrowej, która obowiązuje od lat 50. Decyzja ta została podjęta na wiosennym spotkaniu w 2025 r. w Waszyngtonie. Poprawka jest wynikiem nacisków ze strony państw członkowskich i uznania, że energia jądrowa może odegrać kluczową rolę w osiąganiu globalnych celów klimatycznych, zwłaszcza poprzez niskoemisyjne wytwarzanie energii.

Rzecznik SN: Sąd sparaliżowany protestami powielaczowymi Giertycha pilne
Rzecznik SN: Sąd sparaliżowany protestami "powielaczowymi" Giertycha

Prof. Aleksander Stępkowski, rzecznik prasowy Sądu Najwyższego, nazwał sytuację ''sparaliżowaniem'' instytucji przez masowe protesty wyborcze – głównie identyczne, powielające wzór opublikowany przez posła Giertycha.

Węgry: Sąd Najwyższy podtrzymał zakaz organizacji w Budapeszcie parady równości Wiadomości
Węgry: Sąd Najwyższy podtrzymał zakaz organizacji w Budapeszcie parady równości

Sąd Najwyższy Węgier podtrzymał w piątek wydany dzień wcześniej przez policję zakaz organizacji w Budapeszcie parady równości - wynika z komunikatu sądu. Od wyroku nie przysługuje odwołanie.

Gratka dla miłośników astronomii. Nie przegap tego zjawiska z ostatniej chwili
Gratka dla miłośników astronomii. Nie przegap tego zjawiska

Choć astronomiczna wiosna 2025 roku dobiega końca i nie obfitowała w spektakularne zjawiska (z wyjątkiem częściowego zaćmienia Słońca pod koniec marca), to przed nami jeden z najbardziej wyjątkowych momentów w kalendarzu miłośników astronomii. Już 21 czerwca, wraz z nadejściem astronomicznego lata, przypada Dzień Najkrótszego Cienia.

REKLAMA

Wybitny polski skrzypek Janusz Wawrowski: Gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził

– Z biegiem lat artysta uczy się, jak odświeżać miłość do muzyki, a precyzując – do instrumentu. Dla mnie jedną z odskoczni jest uczenie młodszych tego, co robię – mówi Janusz Wawrowski, skrzypek, pedagog, w rozmowie z Bartoszem Boruciakiem.
Janusz Wawrowski Wybitny polski skrzypek Janusz Wawrowski: Gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził
Janusz Wawrowski / fot. B. Barczyk

– Zgodzisz się ze mną, że jednymi z najgorszych dźwięków na świecie są te wydobywane przez osobę, która uczy się grać na skrzypcach?

– Pewnie tak. Jednak są też równie potworne dźwięki.

– Jakie?

– Grane przez młodego adepta oboju albo trąbki, bo są głośniejsze niż dźwięki skrzypiec. 

– Na jakich instrumentach jeszcze grasz?

– Trochę na fortepianie, bo wszyscy musimy mieć dodatkowy instrument. W szkole grało się na flecie prostym. Jako dziecko dużo śpiewałem. 

 

Fascynacja grą na skrzypcach od wczesnego dzieciństwa

– Dlaczego porzuciłeś śpiewanie na rzecz instrumentu?

– Od kiedy pamiętam – czyli od 3. roku życia – postanowiłem zostać skrzypkiem. Nie wiem, dlaczego. Rozmawiałem na ten temat z psychologami.

Jestem człowiekiem upartym, zawsze dążyłem do celu. Miałem to szczęście, że niedaleko naszego domu była szkoła muzyczna. Bardzo często przechodziłem obok niej jako małe dziecko. Zawsze fascynowało mnie to magiczne miejsce

– I skrzypce?

– I skrzypce. Poszedłem do szkoły muzycznej, gdy miałem sześć lat, a chciałem już pójść jako pięciolatek. 

– Czyli całe życie grasz na skrzypcach.

– Tak. 

– I wciąż Ci się one nie nudzą?

– Jest to dość skomplikowane pytanie. Myślę, że z biegiem lat człowiek się uczy, w tym przypadku artysta, jak odświeżać miłość do muzyki, a precyzując – do instrumentu. Dla mnie jedną z odskoczni jest uczenie młodszych tego, co robię. 

 

Janusz Wawrowski jako wykładowca na uczelni

– Gdzie uczysz? Gdzie wykładasz?

– W Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Na mniejszą skalę w Szkole Muzycznej II stopnia, tzw. Szkole Talentów, im. Zenona Brzewskiego przy ul. Rakowieckiej 21 też w Warszawie. 

– Jakim jesteś nauczycielem, wykładowcą?

– Jestem bardzo przystępnym człowiekiem. Staram się być otwarty i przede wszystkim stosować równość w nauczaniu. Nie zastraszam ludzi. W nauczaniu to do niczego dobrego nie prowadzi. 

– Dorosła osoba – taka jak ja – może jeszcze nauczyć się gry na skrzypcach?

– Zależy o jakim stopniu nauczenia mówimy. 

– Żebym mógł zagrać prostą piosenkę, którą wszyscy znają. 

– Dużo zależy od zdolności manualnych i predyspozycji fizycznych, ale jest to teoretycznie możliwe, żebyś zagrał prostą piosenkę. Jako ludzie mamy bardzo niefizjologiczny układ do grania na skrzypcach. Dlatego wcześnie się zaczyna grę na skrzypcach, żeby ręce dostosowały się do instrumentu.

Skrzypek ma zawsze wykręconą rękę, dodatkowo podtrzymuje brodą instrument. To są główne problemy do pokonania przez ludzi, którzy zaczynali grać na skrzypcach w wieku kilkunastu lat. To i tak jest już późno

– Grasz na stradivariusie?

– Tak.

– I teraz masz go przy sobie?

– Tak. 

– Do tego arcydzieła jeszcze wrócimy. Skąd masz w sobie luz? Jest on czymś unikalnym w środowisku, z którego się wywodzisz.

– Jest w tym trochę mitu, że muzycy klasyczni – podobni do mnie – są sztywni. A to, co masz na myśli, jest praktykowane przez muzyków, którzy osiągnęli sukces i chcą podnieść swoje ego. Powiem Ci, że w niektórych kręgach jest to bardzo dobrze widziane. Na zasadzie ekskluzywnego towaru, jak z najdroższymi markami samochodów. Widzisz rolls-royce'a i domyślasz się, że właścicielem tego samochodu jest co najmniej baron. Jednak to się zmienia z biegiem czasu.

– Dlatego ekskluzywnymi samochodami jeżdżą raperzy i sportowcy.

– Dokładnie. 

 

Wybitny skrzypek o mentalności rapera?

– Masz mentalność rapera?

– [śmiech] Mnie muzyka inspiruje. Jestem zaskoczony tym, jacy ludzie słuchają klasyki. Młodzi ludzie, którzy pochodzą z blokowisk, słuchają rapu i grają w piłkę nożną, a później idą na koncert muzyki klasycznej i mogą się czymś zafascynować. Te nieoczywiste rzeczy ciekawą mnie we współczesnym świecie. 

– Co byś polecił naszym czytelnikom, którzy chcieliby rozpocząć swoją przygodę z filharmonią? Na co powinni pójść na dobry początek?

– Zanim poszedłbym do filharmonii, to najpierw poszukałbym playlist w serwisach streamingowych. Warto posłuchać i zobaczyć, jaki instrument cię zaciekawi. 

– Ostatnio pracujesz nad twórczością Grażyny Bacewicz. Skąd taki wybór?

– Jej twórczość nie jest zbyt mocno rozpowszechniona w Polsce. Niedawno wydałem album z jej utworami. Grażyna Bacewicz była świetną skrzypaczką, pisała piękne utwory na skrzypce. Żyła w latach 1909–1969. Była jedną z pierwszych kobiet grających na skrzypcach, która osiągnęła sukces międzynarodowy. Ona w swojej twórczości czerpała dużo z muzyki ludowej. 

– Wolę rytm niż melodię. A Ty?

– Teoria muzyki też o tym mówi. Uczę moich studentów, że rytm jest ważniejszy od melodii. 

– Serce cały czas bije w określonym rytmie. Przestaje bić, a nas nie ma. 

– Dokładnie. Mamy puls muzyczny. Dobrze, że poruszyłeś kwestię rytmu. Myślę, że współczesny słuchacz powinien pójść na koncert z muzyką drugiej połowy XX wieku. To jest muzyka pisana w czasach nam bliższych przez kompozytorów, którzy już znali rocka, jazz, maszyny i to słychać w ich muzyce. 

 

Polski skrzypek o operze

– Na co pójść do opery?

– Dużo zależy od kwestii wizualnych. Jest dużo nowoczesności w operze, to wygląda jak współczesny film. Jedną z najpiękniejszych oper, które w życiu słyszałem, był „Faust” Charles’a Gounoda. Jest romantycznie. Jest tam piękna muzyka. Muszę się pochwalić, że moja żona jest śpiewaczką operową.

– Super!

– Będzie występować w tytułowej roli w „Księżniczce Czardasza” w Mazowieckim Teatrze Muzycznym. 

– A teraz przejdźmy do Stradivariusa.

– Stradivari w swoich poszukiwaniach kierował się tym, żeby osiągnąć w skrzypcach barwę niskiego damskiego głosu. 

– Mezzosopran? Alt?

– Coś takiego. 

 

Skrzypce warte miliony

– Teraz czas, żebyś pochwalił się stradivariusem. Ile on ma lat?

– Jest z 1685 roku, czyli ma 340 lat. 

– Nie chcę wiedzieć, ile kosztuje.

– To są miliony.

– Jest Twój czy go wypożyczasz?

To nie mój instrument. Zazwyczaj na świecie w takie instrumenty inwestują zamożni ludzie, a nie artyści [śmiech]. I taka majętna osoba użycza instrumentu, on jest ubezpieczony. U nas w Polsce jest to nowość. Chyba jestem jedynym skrzypkiem w Polsce, który gra na instrumencie polskiego właściciela

– Kto jest właścicielem tego instrumentu?

– To jest informacja strzeżona. W różnych państwach są całe kolekcje, gdzie bogaci ludzie inwestują w takie instrumenty i udostępniają je artystom. 

– Jak często zmienia się struny w skrzypcach?

– Ktoś taki jak ja, kto bardzo często koncertuje, musi zmienić co 2–3 miesiące komplet strun. 

– Sam to robisz czy potrzebujesz specjalisty?

– Sam sobie zmieniam. Uczyłem się tego od najmłodszych lat. 

– Jak dbać o taki instrument? Jak przedłużyć jego żywotność?

– To już jest kwestia lutnika. Części wymieniane są co kilkadziesiąt lat.

– Jaki jest najstarszy element Twojego stradivariusa?

– Pudło. Jest oryginalne. Teraz zaprezentuję Ci utwór, który zagrałem pierwszy raz w życiu. [Janusz gra na skrzypcach bardzo popularną melodię – przyp. B.B.].

– To jest „Wlazł kotek na płotek”?

– „Poszły sobie kurki trzy”. Smyczek jest z włosia końskiego, a struny były robione z jelit barana. Do dziś można takie kupić, jeśli gra się muzykę dawną. Wracając do stradivariusa, ten instrument, to jest żywa historia. Stare obrazy wiszą i możemy na nie patrzeć. One są dziełem skończonym i mówią nam o przeszłości. Natomiast świadomość tego, że gram na instrumencie, który był robiony, kiedy Bach się dopiero rodził, kiedy ludzkość nie znała jeszcze jego muzyki. Teraz na stradivariusie gram muzykę Krzysztofa Pendereckiego, który niedawno zmarł. Gram na stradivariusie muzykę napisaną dziś i to brzmi równie dobrze, jak grane na współczesnych instrumentach. 

– Ile jest stradivariusów na świecie?

– Szacuje się, że do 300–400 sztuk z tysiąca, które zrobił Stradivari albo jego współpracownicy. Natomiast z oryginalnym pudłem jest lekko ponad 100–200. 

– A w Polsce tylko jeden, który teraz widzimy?

– Zgadza się. Jednak polscy muzycy grają na stradivariusach, ale są to instrumenty wypożyczane z Opery w Zurychu, z fundacji w Hanowerze. 

– Spałbym z Twoim instrumentem.

– Na początku rozważaliśmy taką opcję z moją żoną [śmiech]. 

– Ile kosztuje światowej klasy smyczek?

– W Tajwanie widziałem smyczki, które kosztowały 200–300 tysięcy euro za sztukę. 

– I dźwięk stradivariusa. Ach! Poezja.

Zastanawiałem się, dlaczego ten dźwięk tak wybija się na tle dużych orkiestr. I w dużych salach skrzypce brzmią lepiej daleko. To jest też kwestia naszej psychologii, co my wychwytujemy. Przecież jako dzieci spędzamy czas w łonie matki dziewięć miesięcy. Pierwsze, co słyszymy, to jest głos kobiecy. Może to w nas siedzi i częstotliwości zawarte w stradivariusach najlepiej do nas przemawiają i docierają

 

Janusz Wawrowski o fascynacji muzyką klasyczną

– Skąd fascynacja muzyką klasyczną?

– Przez muzykę ludową. Fascynowały mnie ludowe zespoły ze skrzypcami i z klarnetem. 

– Przystałbyś na to, żeby producent hiphopowy zsamplował Twoje skrzypce?

– [śmiech] 

– Znasz O.S.T.R.?

– Znam.

– On ukończył klasę skrzypiec. Może duet?

– Grałem z różnymi muzykami różną muzykę, najczęściej z jazzmanami. Grałem też z Vito Bambino. Nie zamykam się na artystów i na różne gatunki muzyczne. 

[Janusz Wawrowski jest uważany za jednego z najwybitniejszych i najbardziej doświadczonych skrzypków swojego pokolenia. Koncertował jako solista m.in. w Musikverein w Wiedniu, Wigmore Hall w Londynie, Elbphilharmonie w Hamburgu, Beethoven-Saal w Stuttgarcie, Seoul Arts Center, Litewskiej Filharmonii Narodowej w Wilnie, De Doelen w Rotterdamie, Kravis Center w West Palm Beach, Teatro Teresa Carreño w Caracas, Filharmonii Narodowej w Warszawie, NFM we Wrocławiu, NOSPR w Katowicach czy Filharmonii im. M. Karłowicza w Szczecinie. Jest od wielu lat związany z wytwórnią Warner Classics, dla której wydał sześć solowych albumów oraz wiele singli. Nagrania fonograficzne artysty przynoszą mu znakomite recenzje krytyki oraz wiele znaczących nagród. Najnowsza płyta, „Phoenix”, uzyskała nominacje do nagród ICMA 2021, PdSK, Opus Klassik 2021 oraz Fryderyk 2021. Została także wybrana albumem miesiąca w brytyjskim Presto Classical oraz płytą tygodnia w londyńskim Radiu Classic fm, Norddeutscher Rundfunk oraz w radiowej Dwójce. Jest laureatem nagrody Fryderyk 2017 i 2019, będącej najważniejszym wyróżnieniem fonograficznym w Polsce. Artysta dokonał wielu premier koncertów skrzypcowych. Specjalnie dla niego utwory pisali: Tomasz J. Opałka, Marcin Markowicz, Norbert Palej, Dariusz Przybylski oraz Albena Petrovic. Z jego inicjatywy powstała szczególna rekonstrukcja Koncertu skrzypcowego Różyckiego, który zaginął w zrujnowanej podczas powstania Warszawie w 1944 roku. Za wybitną działalność artystyczną i społeczną został uhonorowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej. Na swoim koncie ma nominację do nagrody „Koryfeusz Muzyki Polskiej” w kategorii „Osobowość Roku” 2018 i statuetkę Norwida 2019. Gra na skrzypcach Antonio Stradivariego z 1685 roku]



 

Polecane
Emerytury
Stażowe