Robaki na talerzu

Kiedy w latach 70. XX wieku w kinach studyjnych prezentowano awangardowe dzieło Fernando Arrabala „Viva la muerte”, część zszokowanej widowni opuszczała z obrzydzeniem salę, gdy mały chłopiec na ekranie dostawał – i jadł! – kanapkę pokrytą żywymi pędrakami. Symboliczna scena zaspokajania głodu była nie do strawienia dla ówczesnego Europejczyka.
Mąka ze świerszczy. Ilustracja poglądowa Robaki na talerzu
Mąka ze świerszczy. Ilustracja poglądowa / pixabay.com

Po latach okazało się, że choć scena szokowała, pokazywała dostępne źródło białka – owady. Ich smak od dawna dobrze znają mieszkańcy lasów Amazonii, gdzie przysmakiem są pędraki, podobnie jak w Laosie i północnej Tajlandii. W Japonii chętnie zjada się osy gotowane z ryżem. Wiele starożytnych kultur, takich jak Aztekowie, Majowie i Aborygeni australijscy, spożywało owady jako źródło białka i składników mineralnych. Najstarsze ślady obecności owadów w jadłospisie człowieka odkryto w jaskiniach – po zbadaniu szczątków ludzi znalezionych przez archeologów.

Unia mówi „tak” owadom

Unia Europejska dopuściła do sprzedaży tak zwaną nową żywność. To produkty pozyskiwane z nowych źródeł lub wyprodukowane za pomocą nowych technologii i procesów produkcyjnych, a także wyroby tradycyjnie spożywane poza UE, jak właśnie owady. Nowa żywność może być wprowadzana na rynek w Unii Europejskiej, pod warunkiem że wydano na nią zezwolenie i została wpisana do unijnego wykazu. Owady zjada się pod postacią suszonych dorosłych osobników, proszku, past oraz mrożonych larw. W 2021 roku Unia Europejska zezwoliła na dodawanie do produktów żywnościowych dwóch gatunków: mącznika młynarka i szarańczy wędrownej. W tym roku lista skrzydlatych smakołyków rozszerzyła się o świerszcza, a właściwe o tak zwaną mąkę ze świerszcza, czyli odtłuszczony proszek z tych owadów. Lista produktów, w których mogą się znaleźć owady, jest długa. Jeśli nie chcemy ich jeść (albo przeciwnie), warto wiedzieć, że informacja o zawartości owadów powinna znaleźć się na etykiecie. Paradoksem jest, że chrząszcz znany na całym świecie – mącznik młynarek – jest jednym z głównych szkodników zbożowych zarówno we młynie, jak i w domu, a produkty, w których znaleziono jego białe larwy, do tej pory zalecano wyrzucić.

Co z czego, czyli receptury

Dopuszczenie dodatku owadów do żywności obwarowano wieloma nakazami, choćby ze względu na zagrożenie alergiczne. Wskazano przy tym warunki jej stosowania oraz wymagania dotyczące etykiet. W unijnym wykazie nowej żywności obecnie znajdują się cztery rodzaje owadów:

  •  mącznik młynarek – mrożony, suszony i sproszkowany
  • szarańcza wędrowna – mrożona, suszona i sproszkowana
  • świerszcz domowy – mrożony, suszony i sproszkowany
  • pleśniakowiec lśniący – mrożony, pasta, suszony i sproszkowany.

Produkty zawierające dodatek owadów muszą być odpowiednio oznaczone – taka informacja powinna znaleźć się na opakowaniu. Należy szukać informacji o postaci, w jakiej dodatek ten został użyty, np. mrożona, pasta, suszona, sproszkowana albo częściowo odtłuszczony proszek, jak w przypadku świerszcza domowego, oraz nazwy gatunku wraz z jego łacińskim odpowiednikiem. Istotna jest zawartość procentowa. W czekoladzie na przykład owady mogą stanowić około 2–3 procent całego produktu.

Co na obiad?

Owady mogą być tylko dodatkiem na liście składników, ale informacja o ich obecności musi się znaleźć na opakowaniu. Warto zwrócić uwagę na następujące:

  • Acheta domesticus (świerszcz domowy) – mąka ze świerszczy – może się znaleźć w takich produktach, jak chleb, krakersy, herbatniki, makarony, pizza, mieszanki do wyrobów piekarniczych, batony;
  • Tenebrio molitor (mącznik młynarek) – najczęściej dodawany jest do żywności zamrożonej, produktów suszonych i sproszkowanych;
  • Locusta migratoria (szarańcza wędrowna) – można ją znaleźć w różnorodnych produktach, od przekąsek po hamburgery, składniki posiłków lub słodycze;
  • Alphitobius diaperinus (pleśniakowiec lśniący) w postaci mrożonej, pasty, suszonej i sproszkowanej, dodawany na przykład do makaronów.

Jeśli w składzie wymieniono dodatek E120, oznacza to, że produkt zawiera koszenilę, czyli kwas karminowy. Dzięki niemu wyrób zyskuje ciemnoczerwony głęboki kolor. Barwnik pozyskuje się z wysuszonych i zmielonych owadów: czerwców kaktusowych, czerwców armeńskich czy czerwców polskich (o czym pisaliśmy na portalu).

Czytajmy etykiety

Na etykiecie omawianych produktów powinna być widoczna informacja o tym, że dodatek owadów może powodować reakcje alergiczne u konsumentów, u których stwierdzono alergię na skorupiaki i produkty z nich uzyskane oraz na roztocza kurzu domowego. To argument dla przeciwników nowej żywności. Z drugiej strony padają kontrargumenty, że owady zawierają chitynę (wielocukier), a ta podczas trawienia wiąże się z tłuszczami, powodując obniżenie poziomu cholesterolu. Oprócz białka owady dostarczają wiele składników odżywczych i witamin, jak fosfor, potas, cynk, żelazo i witaminy z grupy B. Zwolennicy jedzenia owadów podkreślają, że wyprodukowanie żywności zawierającej owady wiąże się ze znacznie mniejszymi kosztami dla środowiska niż hodowla zwierząt na mięso. W zależności od tego, czy producent chce ukryć zawartość owadów w swoim produkcie, czy nie, informacja o użyciu np. mąki z owadów może się pojawić w innym miejscu etykiety niż po słowie „skład”. Warto zauważyć, że produkty na bazie owadów mają zwykle wyższą cenę od średniej, gdyż mąka ze świerszcza jest znacznie droższa od tej popularnej z pszenicy. Cena za kilogram waha się od 230 do 300 złotych!

Czy rozpłyną się w ustach?

Na światowej liście owadów do jedzenia widnieje blisko 2000 gatunków. Istnieją odrębne instytucje zajmujące się badaniem przydatności do spożycia kolejnych gatunków owadów. W Europie na razie dopuszczone są cztery, ale w odwodzie czekają już mrówki, karaluchy, prusaki i wiele, wiele innych. Owady w formie suszonej raczej nie rozpłyną się w ustach, zaspokajając raczej upodobanie do chrupania i żucia. Czy w przyszłości zatem schabowego zastąpi nam burger ze świerszcza? I gdzie spróbować wykwintnego dania z szarańczy? W Polsce na razie nigdzie, ponieważ Sanepid nie przewiduje możliwości jedzenia tych bezkręgowców przez ludzi i nie zezwala na otwieranie restauracji, w których można by ich skosztować – świadomie.

I jeśli nawet kiedyś się to zmieni, obyśmy mieli szansę podejmować tego typu decyzje kulinarne świadomie i na podstawie rzetelnej informacji.

 


 

POLECANE
Złe wieści dla Trzaskowskiego. Jest nowy sondaż prezydencki z ostatniej chwili
Złe wieści dla Trzaskowskiego. Jest nowy sondaż prezydencki

Rafał Trzaskowski uzyskuje jedynie 30 proc. To "jeden z najgorszych wyników kandydata KO w tej kampanii" – informuje "Newsweek" powołując się na badania Opinia24.

Organizacja promująca prostytucję z milionową dotacją od Trzaskowskiego Wiadomości
Organizacja promująca prostytucję z milionową dotacją od Trzaskowskiego

"Kolektyw Kamelia" to nowa nazwa organizacji "Sex Work Polska", która całkiem niedawno dostała od Trzaskowskiego ponad 1 mln zł dotacji. Kolektyw pieniędzmi z ratusza promuje prostytucję i tworzy "koalicję na rzecz pracownic seksualnych" - zwraca uwagę Mateusz Kurzejewski, rzecznik PiS.

Gigantyczny pożar w Sosnowcu. W akcji 30 zastępów straży pożarnej pilne
Gigantyczny pożar w Sosnowcu. W akcji 30 zastępów straży pożarnej

Jak podała Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, do godziny 7.00 w niedzielę w działania przy pożarze hali przy ul. Baczyńskiego w Sosnowcu zaangażowanych było ponad 170 strażaków. Dogaszanie budynku potrwa jeszcze wiele godzin.

Giertych zaatakował Stanowskiego za wpis o Nawrockim. Dostał szybką ripostę Wiadomości
Giertych zaatakował Stanowskiego za wpis o Nawrockim. Dostał szybką ripostę

Na wczorajszy wpis Krzysztofa Stanowskiego, w którym relacjonował on swoją rozmowę po debacie prezydenckiej z Karolem Nawrockim, zareagował w drwiącym tonie Roman Giertych. „Uważam, że każdy człowiek, którego pan atakuje, musi być na swój sposób przyzwoity” - odpowiedział mu szef Kanału Zero.

Tusk w Kijowie odstawiony na boczny tor Wiadomości
Tusk w Kijowie odstawiony na boczny tor

Donald Tusk wziął udział sobotę w spotkaniu przywódców „koalicji chętnych” z Wołodymyrem Zełenskim w Kijowie. Internauci zwracają uwagę, że Tusk jechał innym pociągiem niż pozostali uczestnicy spotkania, czyli Emmanuel Macron, Friedrich Merz i Keir Starmer . „Pokazać komuś jego miejsce...” - komentują.

Rozmowy pokojowe Rosja-Ukraina bez pośredników. Putin wydał w nocy oświadczenie pilne
Rozmowy pokojowe Rosja-Ukraina bez pośredników. Putin wydał w nocy oświadczenie

Prezydent Rosji Władimir Putin w niedzielę zaproponował Ukrainie wznowienie 15 maja w Stambule bez warunków wstępnych bezpośrednich rozmów pokojowych - poinformowały światowe agencje.

Niemcy coraz częściej wybierają Polskę. Oto powody z ostatniej chwili
Niemcy coraz częściej wybierają Polskę. Oto powody

Coraz więcej Niemców przeprowadza się do Polski. Przyciągają ich niższe koszty życia i dynamiczna gospodarka – informuje serwis klamm.de.

Cała Polska śpiewa z nami, wpie.dalać z płodziakami. Koszmar przed aborcyjną przychodnią w Warszawie [VIDEO] gorące
"Cała Polska śpiewa z nami, wpie.dalać z płodziakami". Koszmar przed aborcyjną "przychodnią" w Warszawie [VIDEO]

8 marca, przy ul. Wiejskiej 9 w Warszawie otwarto pierwszą w Polsce "przychodnię" aborcyjną "Abotak". Od tamtej pory przed placówką trwają protesty prolajferów i kontrprotesty aborcjonistów. W sieci pojawiły się nagrania z jednego z protestów.

„Naród się wkurzy”. Wałęsa apeluje do Trzaskowskiego przed wyborami polityka
„Naród się wkurzy”. Wałęsa apeluje do Trzaskowskiego przed wyborami

Były prezydent Lech Wałęsa w rozmowie z „Rzeczpospolitą” ostrzegł, że Polska stoi na granicy wewnętrznego konfliktu. Jego zdaniem, jeśli wybory prezydenckie wygrają prawicowi kandydaci, kraj może pogrążyć się w chaosie.

Nowy projekt księżnej Kate poruszył Brytyjczyków Wiadomości
Nowy projekt księżnej Kate poruszył Brytyjczyków

Księżna Kate, która sama zmagała się z nowotworem, teraz wspiera innych pacjentów onkologicznych w wyjątkowy sposób. Pałac Kensington oraz Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze ogłosiły niezwykłą inicjatywę - powstała specjalna odmiana róży, nazwana imieniem księżnej.

REKLAMA

Robaki na talerzu

Kiedy w latach 70. XX wieku w kinach studyjnych prezentowano awangardowe dzieło Fernando Arrabala „Viva la muerte”, część zszokowanej widowni opuszczała z obrzydzeniem salę, gdy mały chłopiec na ekranie dostawał – i jadł! – kanapkę pokrytą żywymi pędrakami. Symboliczna scena zaspokajania głodu była nie do strawienia dla ówczesnego Europejczyka.
Mąka ze świerszczy. Ilustracja poglądowa Robaki na talerzu
Mąka ze świerszczy. Ilustracja poglądowa / pixabay.com

Po latach okazało się, że choć scena szokowała, pokazywała dostępne źródło białka – owady. Ich smak od dawna dobrze znają mieszkańcy lasów Amazonii, gdzie przysmakiem są pędraki, podobnie jak w Laosie i północnej Tajlandii. W Japonii chętnie zjada się osy gotowane z ryżem. Wiele starożytnych kultur, takich jak Aztekowie, Majowie i Aborygeni australijscy, spożywało owady jako źródło białka i składników mineralnych. Najstarsze ślady obecności owadów w jadłospisie człowieka odkryto w jaskiniach – po zbadaniu szczątków ludzi znalezionych przez archeologów.

Unia mówi „tak” owadom

Unia Europejska dopuściła do sprzedaży tak zwaną nową żywność. To produkty pozyskiwane z nowych źródeł lub wyprodukowane za pomocą nowych technologii i procesów produkcyjnych, a także wyroby tradycyjnie spożywane poza UE, jak właśnie owady. Nowa żywność może być wprowadzana na rynek w Unii Europejskiej, pod warunkiem że wydano na nią zezwolenie i została wpisana do unijnego wykazu. Owady zjada się pod postacią suszonych dorosłych osobników, proszku, past oraz mrożonych larw. W 2021 roku Unia Europejska zezwoliła na dodawanie do produktów żywnościowych dwóch gatunków: mącznika młynarka i szarańczy wędrownej. W tym roku lista skrzydlatych smakołyków rozszerzyła się o świerszcza, a właściwe o tak zwaną mąkę ze świerszcza, czyli odtłuszczony proszek z tych owadów. Lista produktów, w których mogą się znaleźć owady, jest długa. Jeśli nie chcemy ich jeść (albo przeciwnie), warto wiedzieć, że informacja o zawartości owadów powinna znaleźć się na etykiecie. Paradoksem jest, że chrząszcz znany na całym świecie – mącznik młynarek – jest jednym z głównych szkodników zbożowych zarówno we młynie, jak i w domu, a produkty, w których znaleziono jego białe larwy, do tej pory zalecano wyrzucić.

Co z czego, czyli receptury

Dopuszczenie dodatku owadów do żywności obwarowano wieloma nakazami, choćby ze względu na zagrożenie alergiczne. Wskazano przy tym warunki jej stosowania oraz wymagania dotyczące etykiet. W unijnym wykazie nowej żywności obecnie znajdują się cztery rodzaje owadów:

  •  mącznik młynarek – mrożony, suszony i sproszkowany
  • szarańcza wędrowna – mrożona, suszona i sproszkowana
  • świerszcz domowy – mrożony, suszony i sproszkowany
  • pleśniakowiec lśniący – mrożony, pasta, suszony i sproszkowany.

Produkty zawierające dodatek owadów muszą być odpowiednio oznaczone – taka informacja powinna znaleźć się na opakowaniu. Należy szukać informacji o postaci, w jakiej dodatek ten został użyty, np. mrożona, pasta, suszona, sproszkowana albo częściowo odtłuszczony proszek, jak w przypadku świerszcza domowego, oraz nazwy gatunku wraz z jego łacińskim odpowiednikiem. Istotna jest zawartość procentowa. W czekoladzie na przykład owady mogą stanowić około 2–3 procent całego produktu.

Co na obiad?

Owady mogą być tylko dodatkiem na liście składników, ale informacja o ich obecności musi się znaleźć na opakowaniu. Warto zwrócić uwagę na następujące:

  • Acheta domesticus (świerszcz domowy) – mąka ze świerszczy – może się znaleźć w takich produktach, jak chleb, krakersy, herbatniki, makarony, pizza, mieszanki do wyrobów piekarniczych, batony;
  • Tenebrio molitor (mącznik młynarek) – najczęściej dodawany jest do żywności zamrożonej, produktów suszonych i sproszkowanych;
  • Locusta migratoria (szarańcza wędrowna) – można ją znaleźć w różnorodnych produktach, od przekąsek po hamburgery, składniki posiłków lub słodycze;
  • Alphitobius diaperinus (pleśniakowiec lśniący) w postaci mrożonej, pasty, suszonej i sproszkowanej, dodawany na przykład do makaronów.

Jeśli w składzie wymieniono dodatek E120, oznacza to, że produkt zawiera koszenilę, czyli kwas karminowy. Dzięki niemu wyrób zyskuje ciemnoczerwony głęboki kolor. Barwnik pozyskuje się z wysuszonych i zmielonych owadów: czerwców kaktusowych, czerwców armeńskich czy czerwców polskich (o czym pisaliśmy na portalu).

Czytajmy etykiety

Na etykiecie omawianych produktów powinna być widoczna informacja o tym, że dodatek owadów może powodować reakcje alergiczne u konsumentów, u których stwierdzono alergię na skorupiaki i produkty z nich uzyskane oraz na roztocza kurzu domowego. To argument dla przeciwników nowej żywności. Z drugiej strony padają kontrargumenty, że owady zawierają chitynę (wielocukier), a ta podczas trawienia wiąże się z tłuszczami, powodując obniżenie poziomu cholesterolu. Oprócz białka owady dostarczają wiele składników odżywczych i witamin, jak fosfor, potas, cynk, żelazo i witaminy z grupy B. Zwolennicy jedzenia owadów podkreślają, że wyprodukowanie żywności zawierającej owady wiąże się ze znacznie mniejszymi kosztami dla środowiska niż hodowla zwierząt na mięso. W zależności od tego, czy producent chce ukryć zawartość owadów w swoim produkcie, czy nie, informacja o użyciu np. mąki z owadów może się pojawić w innym miejscu etykiety niż po słowie „skład”. Warto zauważyć, że produkty na bazie owadów mają zwykle wyższą cenę od średniej, gdyż mąka ze świerszcza jest znacznie droższa od tej popularnej z pszenicy. Cena za kilogram waha się od 230 do 300 złotych!

Czy rozpłyną się w ustach?

Na światowej liście owadów do jedzenia widnieje blisko 2000 gatunków. Istnieją odrębne instytucje zajmujące się badaniem przydatności do spożycia kolejnych gatunków owadów. W Europie na razie dopuszczone są cztery, ale w odwodzie czekają już mrówki, karaluchy, prusaki i wiele, wiele innych. Owady w formie suszonej raczej nie rozpłyną się w ustach, zaspokajając raczej upodobanie do chrupania i żucia. Czy w przyszłości zatem schabowego zastąpi nam burger ze świerszcza? I gdzie spróbować wykwintnego dania z szarańczy? W Polsce na razie nigdzie, ponieważ Sanepid nie przewiduje możliwości jedzenia tych bezkręgowców przez ludzi i nie zezwala na otwieranie restauracji, w których można by ich skosztować – świadomie.

I jeśli nawet kiedyś się to zmieni, obyśmy mieli szansę podejmować tego typu decyzje kulinarne świadomie i na podstawie rzetelnej informacji.

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe