Insulina – odkrycie na wagę życia

Trudno wyobrazić sobie ból i rozpacz rodziców, których dzieci przebywające w kanadyjskim szpitalu Uniwersytetu w Toronto umierały z powodu powikłań cukrzycy – choroby do stycznia 1922 roku nieuleczalnej. Nagle stał się cud. Do sali pełnej umierających dzieci, już w stanie śpiączki cukrzycowej, wszedł dr Frederick Banting z zespołem naukowców, którzy podali pacjentom nowy eksperymentalny lek – insulinę. Na oczach zdumionych rodziców dzieci zaczęły ożywać. Ocknęły się wszystkie.
Kubek. Kostki cukru. Ilustracja poglądowa Insulina – odkrycie na wagę życia
Kubek. Kostki cukru. Ilustracja poglądowa / pixabay.com

Dziś leczenie cukrzycy uważamy za normalne, ale 100 lat temu wydawało się to niemożliwe. Popularną metodą leczenia pacjentów z cukrzycą była głodówka, ze szczególnym ograniczeniem, a wręcz eliminacją węglowodanów. Już w starożytności zmagali się z chorobą Egipcjanie, stosując dietę złożoną z piwa, owoców, miodu i nasion. Z kolei Grecy pili rozwodnione wino, a na ból zażywali opium i mandragorę.

Odkrycie na wagę życia

Badacze poszukiwali przyczyn choroby od dawna. W 1889 roku naukowiec niemiecki polskiego pochodzenia Oskar Minkowski wraz z Josephem von Meringiem udowodnili, że trzustka jest miejscem wytwarzania „substancji trzustkowych” – insuliny. Jej identyfikacji dokonali 14 listopada 1921 roku dr Frederick Banting, chirurg, ortopeda, oraz student medycyny Charles Best, którzy pracowali w laboratorium kierowanym przez Jamesa Richarda Macleoda na Uniwersytecie w Toronto. To jedno z największych odkryć medycznych XX wieku. Insulina do dziś pozostaje jedyną skuteczną terapią dla osób z cukrzycą typu 1, ratując miliony ludzi na całym świecie. Już w 1923 roku insulina stała się dostępna na rynku, a jej wynalazcy w tym samym roku dostali Nagrodę Nobla. Niestety komisja noblowska przyznała ją Frederickowi Bantingowi oraz Jamesowi Richardowi Macleodowi, pomijając Charlesa Besta. Banting, uznając ten werdykt za krzywdzący dla studenta, podzielił się z nim swoją nagrodą.

Tajemniczy hormon

Odkryty hormon nazwano insuliną, od łacińskiego wyrazu „insula” oznaczającego wyspę. Wytwarzają go bowiem wysepki Langerhansa – a dokładniej komórki beta trzustki – w celu regulacji ilości glukozy we krwi. Insulina odgrywa istotną rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Dzięki niej energia ze spożytych pokarmów transportowana jest z krwi do wnętrza komórek. Tak następuje obniżenie poziomu cukru we krwi, a komórki są odpowiednio odżywione. Kiedy insuliny jest za mało lub nie działa w sposób prawidłowy, diagnozowana jest cukrzyca i konieczne staje się codzienne podanie insuliny z zewnątrz. Choroba nieleczona przechodzi w fazę przewlekłą, przyczyniającą się do uszkodzenia wielu narządów: nerek, serca, naczyń krwionośnych, układu nerwowego i oczu.
Współcześnie na skalę przemysłową hormon powstaje dzięki wszczepieniu genu ludzkiej insuliny pałeczkom okrężnicy. Hodowane bakterie syntetyzują ludzką insulinę, która po oczyszczeniu podawana jest jako lek.


Globalny problem społeczny

Cukrzyca stanowi narastający problem o skali globalnej. Na świecie na cukrzycę choruje już około 420 milionów osób, w Polsce – blisko 3 miliony. Szacuje się, że nawet milion Polaków (są badania, że nawet 1,7 mln osób) nie wie, że choruje na cukrzycę. Może ona przez wiele lat rozwijać się w utajeniu, nie dając początkowo żadnych charakterystycznych objawów. Dlatego warto regularnie monitorować poziom glukozy we krwi. To proste badanie może uratować przed rozwojem cukrzycy i jej powikłań dzięki szybkiemu wdrożeniu odpowiednich terapii. Ogromne znaczenie ma również edukacja diabetologiczna na temat zdrowej diety i aktywności fizycznej.

Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru (glukozy) we krwi. Hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, nie jest obojętny dla organizmu, a jeżeli występuje często, może skutkować rozwojem przewlekłych powikłań. Do najczęstszych należą: nefropatia, choroba wieńcowa oraz niewydolność serca. Utrzymująca się hiperglikemia prowadzi między innymi do uszkodzenia nerwów obwodowych i do rozwoju zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Na bazie tych powikłań może rozwinąć się stopa cukrzycowa – schorzenie skutkujące niekiedy koniecznością amputacji kończyny. Co roku z powodu cukrzycy i związanych z nią powikłań umiera w Polsce ponad 30 tysięcy osób.

Rodzaje cukrzycy

Wyróżnia się dwa typy choroby, choć może też pojawić się okresowo lub jako powikłanie innych schorzeń. Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się niedoborem insuliny. Chory – diabetyk  – wymaga leczenia hormonem. Insulinę podaje się podskórnie – w warstwę tkanki tłuszczowej leżącą tuż pod skórą. Tkanka tłuszczowa jest mniej wrażliwa na uszkodzenia niż mięśnie, a podskórne wstrzyknięcia są mniej bolesne niż domięśniowe. Ponadto tempo wchłaniania się insuliny z tkanki tłuszczowej do krwiobiegu jest wolniejsze. W cukrzycy typu 2 zaburzone jest działanie lub wydzielanie insuliny. Osoba chora musi stosować odpowiednią dietę i przyjmować lekarstwa. Niefarmakologiczne leczenie cukrzycy typu 2 polega na całkowitej, często drastycznej przebudowie stylu życia. Zmiana diety i podjęcie systematycznej aktywności fizycznej służą przede wszystkim redukcji masy ciała, a pośrednio również przywróceniu prawidłowych procesów biochemicznych w organizmie. Niesłusznie ten typ cukrzycy uważa się za chorobę osób starszych. Dotyka najczęściej osób starszych, które cierpią na nadwagę, jednak warto dodać, że jej przyczyną, oprócz złej diety, jest nadmiar stresu i brak aktywności fizycznej. Osoby chore na ten rodzaj cukrzycy mają normalny lub nadmierny poziom insuliny we krwi.
U kobiet w ciąży, czyli w okresie ogromnej burzy hormonalnej, może wystąpić cukrzyca ciążowa. Po urodzenia dziecka podwyższony poziom glukozy wraca do normy. Inne rodzaje cukrzycy występują w przebiegu różnych chorób lub wynikają z uwarunkowań genetycznych. Niestety cukrzyca dotyka ludzi w każdym wieku, nawet niemowlęcym. Każdy niepokojący symptom należy skonsultować z lekarzem.


Nie wolno lekceważyć tych objawów

Do najczęstszych objawów związanych z rozwojem cukrzycy należą: nadmierne pragnienie, suchość w ustach, zwiększony apetyt przy nierosnącej masie ciała, częste oddawanie moczu, zaburzenia lipidowe, zakażenia grzybicze i drożdżakowe, ciągłe przemęczenie, rozdrażnienie i nerwowość. Mogą pojawić się problemy ze wzrokiem i słuchem. Zmienia się też wygląd skóry – staje się sucha, łuszczy się, a u mężczyzn zanika owłosienie na łydkach. Gdy cukrzyca uszkodzi naczynia tętnicze nóg, stopniowo zarastają one blaszką miażdżycową, przez co żyły stają się mniej elastyczne. O tym, że choroba postępuje, świadczą nocne bolesne skurcze, mrowienie i kłucie. Wszystkie te objawy są wskazaniem do jak najszybszego kontaktu z lekarzem.

Nieleczona przewlekła cukrzyca skraca życie o kilkanaście lat. Nie można jak na razie wyleczyć się z niej, ale można ją kontrolować. Niektórym osobom z cukrzycą typu 2 udaje się też cofnąć swój stan do punktu, w którym nie potrzebują leków lub lepiej radzą sobie z chorobą. Remisja jest możliwa dzięki wprowadzeniu w życie zalecanych zmian. Dla zdyscyplinowanych diabetyków cukrzyca obecnie nie stanowi przeszkody w prowadzeniu dobrej jakości życia, w tym także w realizowaniu pasji sportowych, o czym świadczą sukcesy wioślarza Michała Jelińskiego – złotego medalisty igrzysk olimpijskich, oraz Dominiki Sacharuk – wielokrotnej mistrzyni Polski w podnoszeniu ciężarów.


Ewa Banaszkiewicz

 

 

 


 

POLECANE
Dramatyczny wypadek. Są nowe informacje ws. 2,5-latka z ostatniej chwili
Dramatyczny wypadek. Są nowe informacje ws. 2,5-latka

Ze śpiączki farmakologicznej wybudzono 2,5-letniego chłopca, który z ciężkimi obrażeniami po upadku z balkonu na piątym piętrze bloku w Bielsku-Białej trafił do Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka. Szpital poinformował, że jego stan jest poważny, ale poprawia się.

Awaria Zielonego Ładu. Słowacja odrzuca system ETS2 z ostatniej chwili
Awaria Zielonego Ładu. Słowacja odrzuca system ETS2

Słowacja postanowiła nie wprowadzać opłat za emisje z transportu i ogrzewania, mimo że wymaga tego unijna dyrektywa ETS2. Rząd w Bratysławie uznał, że koszty te nie powinny obciążać obywateli.

Jerzy Owsiak miał wypadek z ostatniej chwili
Jerzy Owsiak miał wypadek

Jerzy Owsiak, założyciel Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, uległ wypadkowi podczas obsługi ciężkiej maszyny. O szczegółach zdarzenia opowiedział na swoim profilu w mediach społecznościowych.

Wstrząs w kopalni Mysłowice-Wesoła. Ranny górnik z ostatniej chwili
Wstrząs w kopalni Mysłowice-Wesoła. Ranny górnik

W kopalni Mysłowice-Wesoła na głębokości ponad 660 metrów doszło do wstrząsu.

Tusk tłumaczy się z pozaprawnych działań ws. kontrasygnaty. Ekspert: Tak się nie rządzi z ostatniej chwili
Tusk tłumaczy się z pozaprawnych działań ws. kontrasygnaty. Ekspert: Tak się nie rządzi

Trwa burza wokół "odwołania" przez Donalda Tuska bez żadnej podstawy prawnej kontrasygnaty Donalda Tuska pod decyzją Prezydenta RP Andrzeja Dudy o powołaniu sędziego Wesołowskiego na przewodniczącego zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Policja szuka Froga. Za mężczyzną wydano list gończy z ostatniej chwili
Policja szuka "Froga". Za mężczyzną wydano list gończy

Policjanci z Wydziału Kryminalnego Komisariatu Policji Warszawa-Targówek poszukują Roberta Nogal pseud. Frog. Jest on ścigany listem gończym wydanym przez sąd w celu odbycia kary sześciu miesięcy więzienia.

Kurdej-Szatan poprowadziła „Cudowne lata. Wyniki oglądalności nie zachwycają z ostatniej chwili
Kurdej-Szatan poprowadziła „Cudowne lata". Wyniki oglądalności nie zachwycają

Barbara Kurdej-Szatan wróciła na ekrany TVP jako gospodyni nowego show „Cudowne lata”. Premiera teleturnieju miała miejsce w minioną niedzielę o godzinie 16:10 na TVP2.

Skandal. Tekst Klausa Bachmanna, w którym wzywał do „autokratycznego eksperymentu w Polsce”, nominowany do nagrody Mazowieckiego gorące
Skandal. Tekst Klausa Bachmanna, w którym wzywał do „autokratycznego eksperymentu w Polsce”, nominowany do nagrody Mazowieckiego

Jak wynika z newslettera Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, szokujący tekst niemieckiego publicysty Klausa Bachmanna, opublikowany w zeszłym roku w „Berliner Zeitung”, został nominowany do Polsko-Niemieckiej Nagrody Dziennikarskiej im. Tadeusza Mazowieckiego 2024.

Antony Blinken w czwartek odwiedzi Polskę z ostatniej chwili
Antony Blinken w czwartek odwiedzi Polskę

Departament Stanu USA ogłosił we wtorek, że szef amerykańskiej dyplomacji Antony Blinken w czwartek odwiedzi Polskę.

Pałac Buckingham. Pilne doniesienia ws. króla Karola pilne
Pałac Buckingham. Pilne doniesienia ws. króla Karola

W Pałacu Buckingham znów gorąco. Media dopiero co obiegły nowe informacje o zdrowiu księżnej Kate, a tu takie wieści o królu Karolu.

REKLAMA

Insulina – odkrycie na wagę życia

Trudno wyobrazić sobie ból i rozpacz rodziców, których dzieci przebywające w kanadyjskim szpitalu Uniwersytetu w Toronto umierały z powodu powikłań cukrzycy – choroby do stycznia 1922 roku nieuleczalnej. Nagle stał się cud. Do sali pełnej umierających dzieci, już w stanie śpiączki cukrzycowej, wszedł dr Frederick Banting z zespołem naukowców, którzy podali pacjentom nowy eksperymentalny lek – insulinę. Na oczach zdumionych rodziców dzieci zaczęły ożywać. Ocknęły się wszystkie.
Kubek. Kostki cukru. Ilustracja poglądowa Insulina – odkrycie na wagę życia
Kubek. Kostki cukru. Ilustracja poglądowa / pixabay.com

Dziś leczenie cukrzycy uważamy za normalne, ale 100 lat temu wydawało się to niemożliwe. Popularną metodą leczenia pacjentów z cukrzycą była głodówka, ze szczególnym ograniczeniem, a wręcz eliminacją węglowodanów. Już w starożytności zmagali się z chorobą Egipcjanie, stosując dietę złożoną z piwa, owoców, miodu i nasion. Z kolei Grecy pili rozwodnione wino, a na ból zażywali opium i mandragorę.

Odkrycie na wagę życia

Badacze poszukiwali przyczyn choroby od dawna. W 1889 roku naukowiec niemiecki polskiego pochodzenia Oskar Minkowski wraz z Josephem von Meringiem udowodnili, że trzustka jest miejscem wytwarzania „substancji trzustkowych” – insuliny. Jej identyfikacji dokonali 14 listopada 1921 roku dr Frederick Banting, chirurg, ortopeda, oraz student medycyny Charles Best, którzy pracowali w laboratorium kierowanym przez Jamesa Richarda Macleoda na Uniwersytecie w Toronto. To jedno z największych odkryć medycznych XX wieku. Insulina do dziś pozostaje jedyną skuteczną terapią dla osób z cukrzycą typu 1, ratując miliony ludzi na całym świecie. Już w 1923 roku insulina stała się dostępna na rynku, a jej wynalazcy w tym samym roku dostali Nagrodę Nobla. Niestety komisja noblowska przyznała ją Frederickowi Bantingowi oraz Jamesowi Richardowi Macleodowi, pomijając Charlesa Besta. Banting, uznając ten werdykt za krzywdzący dla studenta, podzielił się z nim swoją nagrodą.

Tajemniczy hormon

Odkryty hormon nazwano insuliną, od łacińskiego wyrazu „insula” oznaczającego wyspę. Wytwarzają go bowiem wysepki Langerhansa – a dokładniej komórki beta trzustki – w celu regulacji ilości glukozy we krwi. Insulina odgrywa istotną rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Dzięki niej energia ze spożytych pokarmów transportowana jest z krwi do wnętrza komórek. Tak następuje obniżenie poziomu cukru we krwi, a komórki są odpowiednio odżywione. Kiedy insuliny jest za mało lub nie działa w sposób prawidłowy, diagnozowana jest cukrzyca i konieczne staje się codzienne podanie insuliny z zewnątrz. Choroba nieleczona przechodzi w fazę przewlekłą, przyczyniającą się do uszkodzenia wielu narządów: nerek, serca, naczyń krwionośnych, układu nerwowego i oczu.
Współcześnie na skalę przemysłową hormon powstaje dzięki wszczepieniu genu ludzkiej insuliny pałeczkom okrężnicy. Hodowane bakterie syntetyzują ludzką insulinę, która po oczyszczeniu podawana jest jako lek.


Globalny problem społeczny

Cukrzyca stanowi narastający problem o skali globalnej. Na świecie na cukrzycę choruje już około 420 milionów osób, w Polsce – blisko 3 miliony. Szacuje się, że nawet milion Polaków (są badania, że nawet 1,7 mln osób) nie wie, że choruje na cukrzycę. Może ona przez wiele lat rozwijać się w utajeniu, nie dając początkowo żadnych charakterystycznych objawów. Dlatego warto regularnie monitorować poziom glukozy we krwi. To proste badanie może uratować przed rozwojem cukrzycy i jej powikłań dzięki szybkiemu wdrożeniu odpowiednich terapii. Ogromne znaczenie ma również edukacja diabetologiczna na temat zdrowej diety i aktywności fizycznej.

Celem leczenia cukrzycy jest utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru (glukozy) we krwi. Hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, nie jest obojętny dla organizmu, a jeżeli występuje często, może skutkować rozwojem przewlekłych powikłań. Do najczęstszych należą: nefropatia, choroba wieńcowa oraz niewydolność serca. Utrzymująca się hiperglikemia prowadzi między innymi do uszkodzenia nerwów obwodowych i do rozwoju zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Na bazie tych powikłań może rozwinąć się stopa cukrzycowa – schorzenie skutkujące niekiedy koniecznością amputacji kończyny. Co roku z powodu cukrzycy i związanych z nią powikłań umiera w Polsce ponad 30 tysięcy osób.

Rodzaje cukrzycy

Wyróżnia się dwa typy choroby, choć może też pojawić się okresowo lub jako powikłanie innych schorzeń. Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się niedoborem insuliny. Chory – diabetyk  – wymaga leczenia hormonem. Insulinę podaje się podskórnie – w warstwę tkanki tłuszczowej leżącą tuż pod skórą. Tkanka tłuszczowa jest mniej wrażliwa na uszkodzenia niż mięśnie, a podskórne wstrzyknięcia są mniej bolesne niż domięśniowe. Ponadto tempo wchłaniania się insuliny z tkanki tłuszczowej do krwiobiegu jest wolniejsze. W cukrzycy typu 2 zaburzone jest działanie lub wydzielanie insuliny. Osoba chora musi stosować odpowiednią dietę i przyjmować lekarstwa. Niefarmakologiczne leczenie cukrzycy typu 2 polega na całkowitej, często drastycznej przebudowie stylu życia. Zmiana diety i podjęcie systematycznej aktywności fizycznej służą przede wszystkim redukcji masy ciała, a pośrednio również przywróceniu prawidłowych procesów biochemicznych w organizmie. Niesłusznie ten typ cukrzycy uważa się za chorobę osób starszych. Dotyka najczęściej osób starszych, które cierpią na nadwagę, jednak warto dodać, że jej przyczyną, oprócz złej diety, jest nadmiar stresu i brak aktywności fizycznej. Osoby chore na ten rodzaj cukrzycy mają normalny lub nadmierny poziom insuliny we krwi.
U kobiet w ciąży, czyli w okresie ogromnej burzy hormonalnej, może wystąpić cukrzyca ciążowa. Po urodzenia dziecka podwyższony poziom glukozy wraca do normy. Inne rodzaje cukrzycy występują w przebiegu różnych chorób lub wynikają z uwarunkowań genetycznych. Niestety cukrzyca dotyka ludzi w każdym wieku, nawet niemowlęcym. Każdy niepokojący symptom należy skonsultować z lekarzem.


Nie wolno lekceważyć tych objawów

Do najczęstszych objawów związanych z rozwojem cukrzycy należą: nadmierne pragnienie, suchość w ustach, zwiększony apetyt przy nierosnącej masie ciała, częste oddawanie moczu, zaburzenia lipidowe, zakażenia grzybicze i drożdżakowe, ciągłe przemęczenie, rozdrażnienie i nerwowość. Mogą pojawić się problemy ze wzrokiem i słuchem. Zmienia się też wygląd skóry – staje się sucha, łuszczy się, a u mężczyzn zanika owłosienie na łydkach. Gdy cukrzyca uszkodzi naczynia tętnicze nóg, stopniowo zarastają one blaszką miażdżycową, przez co żyły stają się mniej elastyczne. O tym, że choroba postępuje, świadczą nocne bolesne skurcze, mrowienie i kłucie. Wszystkie te objawy są wskazaniem do jak najszybszego kontaktu z lekarzem.

Nieleczona przewlekła cukrzyca skraca życie o kilkanaście lat. Nie można jak na razie wyleczyć się z niej, ale można ją kontrolować. Niektórym osobom z cukrzycą typu 2 udaje się też cofnąć swój stan do punktu, w którym nie potrzebują leków lub lepiej radzą sobie z chorobą. Remisja jest możliwa dzięki wprowadzeniu w życie zalecanych zmian. Dla zdyscyplinowanych diabetyków cukrzyca obecnie nie stanowi przeszkody w prowadzeniu dobrej jakości życia, w tym także w realizowaniu pasji sportowych, o czym świadczą sukcesy wioślarza Michała Jelińskiego – złotego medalisty igrzysk olimpijskich, oraz Dominiki Sacharuk – wielokrotnej mistrzyni Polski w podnoszeniu ciężarów.


Ewa Banaszkiewicz

 

 

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe