Blokady dla innowacji na wsi 

Poza zasygnalizowanymi już wcześniej blokadami kulturowymi istnieją także deficyty instytucjonalne, brak rozwiniętej tkanki instytucji finansowych wyspecjalizowanych w inwestowaniu w nowe idee i rozwiązania. Fundusze zainteresowane finansowaniem polskich startupów pojawiają się w Polsce. Jednak ich całkowity kapitał nie jest znaczny, a poziom zwrotu na inwestycjach zbyt często  ujemny. Oznacza to iż kapitał nie tylko państwowy, ale także i często prywatny nie potrafi skutecznie wesprzeć swoich projektów. Państwo polskie nie docenia potencjału kapitału intelektualnego własnych obywateli. Widać to po podejściu choćby do tzw budżetów obywatelskich. Pomysłodawcy ciekawych

nieraz rozwiązań mają produkt swojej myśli oddać samorządowi za darmo. Realizacja pomysłu jednak nie odbywa się już za darmo. Zarabiają urzędnicy i wykonawcy. Wobec pomysłodawcy, stosuje się szantaż emocjonalny by nie upominał się o należne mu wynagrodzenie z tytułu własności intelektualnej.

Moda w Polsce też ma imitacyjny charakter. Na przykład urzędnicy państwowi woleli jeździć zachodnimi limuzynami niż produkowanymi w Polsce samochodami, a także jadać ośmiorniczki a nie polski bigos.  Armia polska także nie wytworzyła mechanizmów wsparcia do polskich innowacyjnych

produktów. Nie doczekaliśmy się polskiej odmiany DARPY.

Polska wieś szansą czy kulą u nogi polskiej gospodarki?

Polska wieś  przeszła ogromne przeobrażenia w ciągu ostatnich 30 lat wychodząc od nieefektywnych państwowych gospodarstw rolnych, ekstensywnej gospodarki małych gospodarstw indywidualnych do radzących sobie na trudnym europejskim rynku  zróżnicowanych w wielkości i portfelu produkcyjnym prywatnych gospodarstw rolnych. 

Rozwój oparty głównie na łączeniu tradycji i adoptowaniu osiągnięć rolnictwa zachodniego dawał dobre rezultaty. 

Dla dalszego rozwoju potrzebne będą jednak coraz częściej implementacje zupełnie nowych, kreatywnych innowacyjnych rozwiązań.

Innowacji także w sektorze rolnym nie da się zaplanować. Ona może powstać w głowie profesora uczelni rolniczej, ale także rolnika praktyka czy kogoś zainteresowanego sprawami wsi. 

Dobry ekosystem gospodarczy obudowany odpowiednimi instytucjami finansowymi powinien jeśli już taka innowacja się pojawi prawidłowo ocenić jej potencjał  i umożliwić jej przebicie się się na wymagającym rynku rolnym.

Państwo może wspierać powstawanie takich wyspecjalizowanych w rynku rolnym instytucji finansowych. Mogą i powinny one działać na zasadach komercyjnych tak jak dobrze znane fundusze typu "seed capital" finansujące start upy na przykład na rynku IT. 

Fundusze inwestujące w nowe rozwiązania dla wsi obejmowałyby udziały w przedsięwzięciach  innowatorów. Po wprowadzeniu produktu na rynek fundusz sprzedawałby swoje udziały na rynku. Wycofywane środki  przeznaczane byłyby na nowe projekty. 

Zarządzający takimi funduszami byliby wynagradzani za wzrost aktywów podległych im instytucji. Nie należy popełniać błędów decydentów tworzących fundusze Bridge Afla, które to płaciły managerom zarządzającym prowizje od wysokości zainwestowanych środków, nie efekt w postaci wzrostu wartości aktywów.

Fundusze,  jeśli potrafiłyby się wyspecjalizować w projektach dla wsi na pewno zaczęłyby osiągać dobre wskaźniki finansowe. Ich powstanie wymagałoby tworzenia interdyscyplinarnych grup złożonych nie tylko z finansistów, ale specjalistów i praktyków rynku rolnego znających specyfikę polskiej wsi. W pewnym momencie, można by je sprywatyzować poprzez Giełdę Warszawską umacniając prywatny kapitał pracujący na rzecz wsi.

Podsumowanie 

Polska wieś ma potencjał, należy go tylko odblokować.

Nie sposób wymienić możliwych obszarów aktywności, ale na pewno energetyka rozproszona, środki produkcji i narzędzia, telekomunikacja, biotechnologia, chemia, zarządzanie i organizacja pracy przedsiębiorstw rolnych  mogłyby być sferą szczególnego zainteresowania takich funduszy. Naturalnie, nasza wieś nie jest już pustynią innowacji, ale jest jeszcze wiele do zrobienia, aby powstał właściwy ekosystem pozwalający  na rozwój  innowacji i sprzyjał  kreatywnym jednostkom. 

Polska wieś może zwiększać swoją wartość dodaną i stać się częścią gospodarki opartej na wiedzy.

Autor: Mariusz Patey 

Źródła:

1.  
2. https://journals.pan.pl/Content/100633/PDF/11.pdf
3. https://samorzad.pap.pl/kategoria/akademia-uniwersytetu-lodzkiego/czynniki-wspierajace-innowacje-spoleczne-na-wsi
4. https://cordis.europa.eu/article/id/428970-rural-innovation-developing-real-solutions-for-smart-and-resilient-rural-areas-in-europe/pl
5. https://sir.cdr.gov.pl/wp-content/uploads/2021/12/innowacyjna-wies.pdf
6. https://edufin.pl/innowacyjne-pomysly-na-przedsiebiorczosc-na-wsi/
7. Innowacyjna przedsiębiorczość w Polsce. Odkryty i ukryty potencjał polskiej innowacyjności”, oprac. Paulina Zadura-Lichota, wyd. PARP, www:  https://www.parp.gov.pl/files/74/81/806/22522.pdf
8.  E. Bendyk, Innowacje w kryzysie. Paradoksy rozwoju [w:]Świt innowacyjnego społeczeństwa. Trendy na najbliższe lata. Dostęp: https://www.parp.gov.pl/files/74/81/626/15959.pdf
9. https://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/1233666,dlaczego-polska-nie-jest-innowacyjnym-krajem-chodzi-nie-tylko-o-pieniadze.html
10. https://www.tysol.pl/a88226-polska-to-nie-jest-miejsce-dla-innowacji-1
11. https://www.tysol.pl/a88228-polska-to-nie-jest-miejsce-dla-innowacji-2
12. Zajda, K. (2015) „Wieś jako terytorium innowacyjne”, Wieś i Rolnictwo, (3 (168), s. 7–19. Dostępne na: https://kwartalnik.irwirpan.waw.pl/wir/article/view/579 (Udostępniono: 26 marzec 2023).
13. Bąkowski A., Mażewska M. (red.), 2012: Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012. PARP, Warszawa
14. Bromley D.W., 1991: Environment and Economy: Property Rights and Public Policy. Blackwell, New York.