Agnieszka Stein dla "TS": Wychowanie bezstresowe nie istnieje. Każdy człowiek przeżywa stres

Mimo że na dzieci chowaniu znamy się najlepiej, rodzicielskie fora internetowe kipią od pytań zaczynających się od „jak”. W odpowiedziach – cały wachlarz pomysłów i, jak zwykle, spory między reprezentantami dwóch wrogich obozów. Z jednej strony „eko-matki” oskarżane o mityczne bezstresowe wychowanie. Z drugiej rodzice „tradycyjni”, przywiązani do kar, nagród, a czasem i klapsów. A może istnieje droga, która spodobałoby się i jednym, i drugim?
 Agnieszka Stein dla "TS": Wychowanie bezstresowe nie istnieje. Każdy człowiek przeżywa stres
/ Pixabay.com/CC0


Rodzicielstwo bliskości (RB), czyli nurt zapoczątkowany przez małżeństwo Marthę i Williama Searsów, to postawa wychowawcza, w której główne role gra szacunek oraz naturalne instynkty rodzicielskie.
Sens podążania za nimi został zanegowany przez pedagogów ubiegłego wieku, wymyślających kolejne systemowe metody mające sprawić, że dziecko robi to, czego żąda rodzic. Stały się one na tyle powszechne, że dziś uważane są za tradycyjne, mimo że wcale takimi nie są.
Psychologowie związani z RB obalają założenie, że mały człowiek jest istotą niekompletną, którą trzeba poddać odpowiedniej obróbce pedagogicznej, by stała się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa. Według nich każdy z nas, także dziecko, ma wewnętrzną motywację, by żyć w zgodzie z otoczeniem. Ważne jest, byśmy my, jako rodzice i autorytety, pokazywali mu pozytywne wzorce postaw i zachowań, które dziecko w naturalny sposób naśladuje. Istotne jest też doświadczanie przez młodego człowieka konsekwencji własnych czynów, co działa znacznie skuteczniej niż kary.

Rodzicielstwo bliskości, wbrew stereotypom, nie polega na bezwarunkowym spełnianiu zachcianek dziecka. Psychologowie nurtu mówią, że istnieje zasadnicza różnica między tym, czego dziecko chce, a tym, czego potrzebuje. Ważne jest więc, by realizować potrzeby dziecka, gdyż to jest niezbędne do jego prawidłowego rozwoju. Spełnianie życzeń jest zależne od woli rodzica, który ma prawo do mówienia „nie”, rozumianego jako jasny komunikat wyrażony osobistym, nieoceniającym językiem.

Słowo „nie” wiąże się także z prawem każdego członka rodziny do wyznaczenia własnych granic, oczywiście w takim zakresie, by nie naruszać praw i granic innych. Charakterystycznym, choć mocno kontrowersyjnym założeniem RB jest także niestosowanie kar i nagród. Bazuje ono na przekonaniu, że stosowanie zewnętrznego systemu motywacyjnego na dłuższą metę psuje relację między rodzicami a dzieckiem. Znacznie większą rolę w kształtowaniu się postaw dziecka ma bowiem jego wewnętrzna, a nie wymuszona przez rodzica motywacja.

Rozmowa z psycholog Agnieszką Stein, specjalizującą się w nurcie rodzicielstwo bliskości.

– Jakie są podstawowe różnice między rodzicielstwem bliskości a wychowaniem bezstresowym?
– Takie, że jedno istnieje, a drugie nie. Wychowanie bezstresowe to tylko teoretyczny konstrukt, stworzony po to, by „dowalać rodzicom”. Wystarczy, że ktoś nie bije dziecka i już może spotkać się z zarzutem, że wychowuje bezstresowo. Natomiast nie jest możliwe, żeby człowiek nie przeżywał stresu. Ludzie mają pewne mechanizmy radzenia sobie z nim wtedy, gdy nie jest go za dużo.

– Mój redakcyjny kolega opowiadał, jak jego dziewięcioletni syn nie mógł sobie poradzić z dokuczającymi mu kolegami. Próbował z nimi rozmawiać, jednak bez skutku. Ostatecznie zwrócił się do nich ostro i to zadziałało. Agresorzy się odczepili.
– Trafili na znajomą sytuację.

– Tak, ale ktoś może być teraz przekonany, że teorie o rozwiązywaniu konfliktów pokojową metodą można wrzucić do kosza.
– Jest różnica między dzieckiem, które ma do wyboru zarówno sposób „po żołniersku”, jak i „łagodnie”, a dzieckiem używającym tylko metody „ostro i po żołniersku”. To drugie nie zna innych sposobów wchodzenia w relacje, zatem nie ma wyboru. Myślę, że również wielu dorosłych znajduje się w takiej sytuacji. Czy jednak chcemy na tej zasadzie rozmawiać ze sobą w bliskich relacjach? Czy chcemy „ostro i po żołniersku” rozmawiać ze swoim partnerem? Czy w takim świecie chcemy żyć? Historia z kolegami to jest sytuacja mobbingu, niełatwa dla kogokolwiek. Nieuprawnione jest więc wyciąganie wniosków co do tego, jak zachować się w relacjach z ludźmi, na podstawie tak ekstremalnej sytuacji. Jeśli w pracy atakuje panią pół zespołu, idzie pani do sądu pracy. To jednak nie znaczy przecież, że każdy spór między ludźmi należy załatwiać przez sąd pracy.

– Czyli w takiej sytuacji zachowanie chłopca było zasadne?
– Rodzicielstwo bliskości mało zajmuje się ocenianiem. Ja rozumiem, że to było najlepsze, co ten chłopiec mógł wtedy wymyślić.

– Co rodzic może powiedzieć dziecku w takim momencie?
– Może powiedzieć, że rozumie, iż to była dla dziecka trudna sytuacja. Jeśli dziecko w tym wieku użyło tylko słów, nie uciekając się do przemocy, to już jest duży sukces. To ogromna sprawność w relacjach społecznych, że poradziło sobie, nie prosząc o pomoc dorosłych. Rodzice nie przychodzą do mnie z takimi historiami, bo cieszą się, że dziecko dało sobie radę. Jeżeli już przychodzą, to właśnie z dziećmi zachowującymi się tak jak ci chłopcy. Mam poczucie, że jesteśmy w trochę absurdalnej sytuacji, kiedy bardziej przejmują się rodzice dzieci, którym się dzieje krzywda, niż rodzice, których dzieci robią komuś krzywdę. Warto rozmawiać o tym, że to było trudne doświadczenie dla skrzywdzonego dziecka, a nie o tym, czy mogło się lepiej zachować.

- Czytając komentarze krytyczne wobec rodzicielstwa bliskości, widzę, że kwestią sporną często są kary. Jak można przekonać rodziców do niestosowania kar?
– Ja nie przekonuję. Jeśli mnie ktoś pyta, jak wywołać określone zachowanie dziecka, to mogę mu powiedzieć, że tego się nie da zrobić karami. Jeśli rodzic chce rozmawiać na teoretycznym poziomie i jest przekonany do kar, mówię mu – to jest twoje prawo.

– Co jest złego w karach?
– Nie chodzi o to, że to jest coś złego, lecz o to, że w ten sposób nie da się uzyskać celów, które rodzice chcą uzyskać.

– Spotykam się z opiniami, że niestosowanie kar powoduje, że dzieci nie mają szacunku dla rodziców.
– Nie, boją się ich. Jeśli ktoś chce, żeby dziecko się go bało, zależy mu na autorytecie opartym na strachu i taka relacja mu wystarczy, to ja nie wiem, jak go przekonać. Mogę tylko powiedzieć, że znam rodziców, którzy nie stosują kar i dziecko ma do nich szacunek. Ci rodzice są dla dzieci autorytetem nie dlatego, że one się boją. Niestosowanie kar to jest kwestia świadomego wyboru i pracy nad sobą, a nie tego, że ktoś został do tego namówiony.

– Miała Pani przypadki, że ktoś przekonany do kar przychodzi do Pani i zmienia zdanie na ich temat?
– Miałam. Rodzice przychodzą do mnie po pomoc w momencie, gdy sami zauważą, że to nie działa. Co najwyżej nie wiedzą, że to co widzą, też jest efektem kar. To właśnie mogę im powiedzieć.

– Jaki jest jeszcze, prócz strachu, skutek stosowania kar?
– Rodzice przychodzą z tym, że dziecko ich nie słucha, albo że stracili z nim kontakt.

– Czytałam też o tym, że dzieci w pewnym momencie zaczynają kombinować.
– Mówiąc wprost – zaczynają kłamać. Bo kara bardzo zachęca do unikania kary, a nie do zmiany zachowania czy postawy. To jest dość prosty efekt. Kara powoduje, że zaczynamy robić tak, żeby nas nie złapano.

– Słyszałam wypowiedzi ludzi, którzy twierdzą, że teraz, jako dorośli, cieszą się z tego, iż zostali wychowani w tradycyjny sposób, z karami, również cielesnymi. Mówią: „dzięki temu, że tata czasem sięgał po pasek, wyszedłem na ludzi, wiem, co jest dobre, a co złe”.
– I teraz ich wyjście na ludzi polega na tym, że nie widzą problemu, żeby uderzyć małe dziecko.

– Tak, ale wiele osób uważa przecież, że to nie jest złe.
– Alice Miller pisała już z pięćdziesiąt lat temu, że to jest mechanizm obronny. Przyznanie się, że „moi rodzicie robili świadomie coś, co mnie sprawiało ból”, jest zbyt trudne dla ludzi. Trudno jest stracić obraz kochającego rodzica, poradzić sobie z tym, że rodzice robili coś, co mnie bolało. Zatem u dziecka działa taki mechanizm, że kiedy rodzic je rani, dziecko stwierdza „to była moja wina, to ja byłem zły”.

Agnieszka Stein od 1999 r. pracuje jako psycholog, specjalizujący się w nurcie rodzicielstwo bliskości. Prowadzi konsultacje i warsztaty dla rodziców, współpracuje z przedszkolami i szkołami. Jest autorką książek („Dziecko z bliska”, „Dziecko z bliska idzie w świat”) i artykułów, poświęconych świadomemu rodzicielstwu. Prowadzi konsultacje dla rodziców w Prywatnym Ośrodku Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej „Polana”.

 

POLECANE
„Przyszedł prawdziwy drwal i prawdziwy sędzia” Wysocka-Schnepf zachwycona Żurkiem pilne
„Przyszedł prawdziwy drwal i prawdziwy sędzia” Wysocka-Schnepf zachwycona Żurkiem

Dorota Wysocka-Schnepf w programie TVP Info w likwidacji nie kryła podziwu dla ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka. Prowadząca chwaliła jego „twardość” i podkreślając, że zdobył uprawnienia drwala. „Drwale to nie miękiszony” – stwierdziła dziennikarka.

UE chce zwiększyć import z Ukrainy. Bryłka: „Polski rząd nad tym nie panuje” pilne
UE chce zwiększyć import z Ukrainy. Bryłka: „Polski rząd nad tym nie panuje”

Unia Europejska szykuje kolejną umowę handlową z Ukrainą, a Polska, jak mówi Anna Bryłka, „w ogóle nad tym nie panuje”. Europosłanka Konfederacji ostrzega przed skutkami decyzji Brukseli i zapowiada powrót problemów znanych z ubiegłego roku.

Państwa bałtyckie przygotowują plany ewakuacji ludności przy granicy z Rosją z ostatniej chwili
Państwa bałtyckie przygotowują plany ewakuacji ludności przy granicy z Rosją

Trzy państwa bałtyckie – Litwa, Łotwa i Estonia, przygotowują plany ewakuacji setek tysięcy obywateli z terenów graniczących z Rosją – przekazała w piątek Agencja Reutera. Kraje te od dawna ostrzegają przed możliwą agresją Moskwy.

 Donald Tusk ma gest. Darmowe mieszkania dla wicepremierów i ministrów z ostatniej chwili
Donald Tusk ma gest. Darmowe mieszkania dla wicepremierów i ministrów

Wicepremierzy i ministrowie dołączą do grona polityków uprawnionych do bezpłatnego korzystania ze służbowych mieszkań. Dotychczas za lokale przyznawane przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów płacili czynsz i tak z wyjątkową bonifikatą. Teraz koszt ich utrzymania przejmą urzędy, w których pracują. Ma to być uzasadnione rolą, jaką pełnią wicepremierzy i ministrowie oraz "charakterem wykonywanych przez nich zadań związanych z zapewnieniem poprawności i sprawności działania struktur państwa".

Ekspert: Projekt Waldemara Żurka oznacza koniec konstytucyjnego państwa prawa tylko u nas
Ekspert: Projekt Waldemara Żurka oznacza koniec konstytucyjnego państwa prawa

Projekt ustawy przygotowany przez Waldemara Żurka wywołał poważne kontrowersje w środowisku prawniczym. Zdaniem sędzi Kamili Borszowskiej-Moszowskiej, jego zapisy mogą naruszać konstytucyjne prerogatywy Prezydenta RP i zasadę trójpodziału władzy, co w praktyce grozi demontażem fundamentów państwa prawa.

Szokujące zdarzenie na konferencji Sikorskiego. Ochroniarze wynieśli kobietę zadającą pytania o Strefę Gazy Wiadomości
Szokujące zdarzenie na konferencji Sikorskiego. Ochroniarze wynieśli kobietę zadającą pytania o Strefę Gazy

Podczas spotkania z Radosławem Sikorskim w Przemyślu doszło do zaskakującego incydentu. Wystąpienie szefa polskiego MSZ zostało przerwane przez jedną z uczestniczek, która zarzuciła mu kłamstwo ws. sytuacji w Strefie Gazy. – Pan kłamie na temat tego, że w Gazie nie ma ludobójstwa – powiedziała. Kobieta została siłą wyprowadzona z sali. Po czym Sikorski w sposób kuriozalny skomentował zajście.

Przesłuchanie Szymona Hołowni w prokuraturze ws. zamachu stanu z ostatniej chwili
Przesłuchanie Szymona Hołowni w prokuraturze ws. zamachu stanu

Na piątek Prokuratura Okręgowa w Warszawie wezwała marszałka Sejmu Szymona Hołownię na przesłuchanie w sprawie jego słów o zamachu stanu. Przesłuchanie marszałka w charakterze świadka zawiadamiającego zaplanowane jest na godz. 10 – poinformował rzecznik prokuratury Piotr Antoni Skiba.

Koniec z dymkiem na balkonie? Posłowie chcą zakazać palenia przed własnym mieszkaniem Wiadomości
Koniec z dymkiem na balkonie? Posłowie chcą zakazać palenia przed własnym mieszkaniem

Zapalenie papierosa na balkonie może wkrótce kosztować grzywnę. Komisja sejmowa na najbliższym posiedzeniu rozpatrzy pomysł, który może zmienić życie palaczy mieszkających w blokach.

Niemiecka demokracja. Die Linke chce wyrzucić prawicowych dziennikarzy z dzielnicy Berlina tylko u nas
Niemiecka "demokracja". Die Linke chce wyrzucić prawicowych dziennikarzy z dzielnicy Berlina

Niemcy przeżywają kolejny atak na wolność słowa. Jedna z najważniejszych partii lewicowych zorganizowała bowiem nagonkę na prawicowe medium, domagając się, by konserwatywni dziennikarze wynieśli się z jednej z dzielnic Berlina. Lewica chce zagarnąć całą stolicę Niemiec dla siebie. To atak na wolność prasy – ostrzegają największe niemieckojęzyczne gazety.

Kawa ofiarą spekulacji. Ceny osiągają rekordowe wartości, a to jeszcze nie koniec Wiadomości
Kawa ofiarą spekulacji. Ceny osiągają rekordowe wartości, a to jeszcze nie koniec

Wielbiciele porannej małej czarnej łapią się za głowę – ulubiony napój Polaków drożeje w zawrotnym tempie, a sklepy desperacko próbują ratować sprzedaż promocjami. Z najnowszego raportu UCE Research i Uniwersytetu WSB Merito wynika, że w III kwartale 2025 roku ceny kawy wzrosły średnio o 28,7 proc. w porównaniu z ubiegłym rokiem.

REKLAMA

Agnieszka Stein dla "TS": Wychowanie bezstresowe nie istnieje. Każdy człowiek przeżywa stres

Mimo że na dzieci chowaniu znamy się najlepiej, rodzicielskie fora internetowe kipią od pytań zaczynających się od „jak”. W odpowiedziach – cały wachlarz pomysłów i, jak zwykle, spory między reprezentantami dwóch wrogich obozów. Z jednej strony „eko-matki” oskarżane o mityczne bezstresowe wychowanie. Z drugiej rodzice „tradycyjni”, przywiązani do kar, nagród, a czasem i klapsów. A może istnieje droga, która spodobałoby się i jednym, i drugim?
 Agnieszka Stein dla "TS": Wychowanie bezstresowe nie istnieje. Każdy człowiek przeżywa stres
/ Pixabay.com/CC0


Rodzicielstwo bliskości (RB), czyli nurt zapoczątkowany przez małżeństwo Marthę i Williama Searsów, to postawa wychowawcza, w której główne role gra szacunek oraz naturalne instynkty rodzicielskie.
Sens podążania za nimi został zanegowany przez pedagogów ubiegłego wieku, wymyślających kolejne systemowe metody mające sprawić, że dziecko robi to, czego żąda rodzic. Stały się one na tyle powszechne, że dziś uważane są za tradycyjne, mimo że wcale takimi nie są.
Psychologowie związani z RB obalają założenie, że mały człowiek jest istotą niekompletną, którą trzeba poddać odpowiedniej obróbce pedagogicznej, by stała się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa. Według nich każdy z nas, także dziecko, ma wewnętrzną motywację, by żyć w zgodzie z otoczeniem. Ważne jest, byśmy my, jako rodzice i autorytety, pokazywali mu pozytywne wzorce postaw i zachowań, które dziecko w naturalny sposób naśladuje. Istotne jest też doświadczanie przez młodego człowieka konsekwencji własnych czynów, co działa znacznie skuteczniej niż kary.

Rodzicielstwo bliskości, wbrew stereotypom, nie polega na bezwarunkowym spełnianiu zachcianek dziecka. Psychologowie nurtu mówią, że istnieje zasadnicza różnica między tym, czego dziecko chce, a tym, czego potrzebuje. Ważne jest więc, by realizować potrzeby dziecka, gdyż to jest niezbędne do jego prawidłowego rozwoju. Spełnianie życzeń jest zależne od woli rodzica, który ma prawo do mówienia „nie”, rozumianego jako jasny komunikat wyrażony osobistym, nieoceniającym językiem.

Słowo „nie” wiąże się także z prawem każdego członka rodziny do wyznaczenia własnych granic, oczywiście w takim zakresie, by nie naruszać praw i granic innych. Charakterystycznym, choć mocno kontrowersyjnym założeniem RB jest także niestosowanie kar i nagród. Bazuje ono na przekonaniu, że stosowanie zewnętrznego systemu motywacyjnego na dłuższą metę psuje relację między rodzicami a dzieckiem. Znacznie większą rolę w kształtowaniu się postaw dziecka ma bowiem jego wewnętrzna, a nie wymuszona przez rodzica motywacja.

Rozmowa z psycholog Agnieszką Stein, specjalizującą się w nurcie rodzicielstwo bliskości.

– Jakie są podstawowe różnice między rodzicielstwem bliskości a wychowaniem bezstresowym?
– Takie, że jedno istnieje, a drugie nie. Wychowanie bezstresowe to tylko teoretyczny konstrukt, stworzony po to, by „dowalać rodzicom”. Wystarczy, że ktoś nie bije dziecka i już może spotkać się z zarzutem, że wychowuje bezstresowo. Natomiast nie jest możliwe, żeby człowiek nie przeżywał stresu. Ludzie mają pewne mechanizmy radzenia sobie z nim wtedy, gdy nie jest go za dużo.

– Mój redakcyjny kolega opowiadał, jak jego dziewięcioletni syn nie mógł sobie poradzić z dokuczającymi mu kolegami. Próbował z nimi rozmawiać, jednak bez skutku. Ostatecznie zwrócił się do nich ostro i to zadziałało. Agresorzy się odczepili.
– Trafili na znajomą sytuację.

– Tak, ale ktoś może być teraz przekonany, że teorie o rozwiązywaniu konfliktów pokojową metodą można wrzucić do kosza.
– Jest różnica między dzieckiem, które ma do wyboru zarówno sposób „po żołniersku”, jak i „łagodnie”, a dzieckiem używającym tylko metody „ostro i po żołniersku”. To drugie nie zna innych sposobów wchodzenia w relacje, zatem nie ma wyboru. Myślę, że również wielu dorosłych znajduje się w takiej sytuacji. Czy jednak chcemy na tej zasadzie rozmawiać ze sobą w bliskich relacjach? Czy chcemy „ostro i po żołniersku” rozmawiać ze swoim partnerem? Czy w takim świecie chcemy żyć? Historia z kolegami to jest sytuacja mobbingu, niełatwa dla kogokolwiek. Nieuprawnione jest więc wyciąganie wniosków co do tego, jak zachować się w relacjach z ludźmi, na podstawie tak ekstremalnej sytuacji. Jeśli w pracy atakuje panią pół zespołu, idzie pani do sądu pracy. To jednak nie znaczy przecież, że każdy spór między ludźmi należy załatwiać przez sąd pracy.

– Czyli w takiej sytuacji zachowanie chłopca było zasadne?
– Rodzicielstwo bliskości mało zajmuje się ocenianiem. Ja rozumiem, że to było najlepsze, co ten chłopiec mógł wtedy wymyślić.

– Co rodzic może powiedzieć dziecku w takim momencie?
– Może powiedzieć, że rozumie, iż to była dla dziecka trudna sytuacja. Jeśli dziecko w tym wieku użyło tylko słów, nie uciekając się do przemocy, to już jest duży sukces. To ogromna sprawność w relacjach społecznych, że poradziło sobie, nie prosząc o pomoc dorosłych. Rodzice nie przychodzą do mnie z takimi historiami, bo cieszą się, że dziecko dało sobie radę. Jeżeli już przychodzą, to właśnie z dziećmi zachowującymi się tak jak ci chłopcy. Mam poczucie, że jesteśmy w trochę absurdalnej sytuacji, kiedy bardziej przejmują się rodzice dzieci, którym się dzieje krzywda, niż rodzice, których dzieci robią komuś krzywdę. Warto rozmawiać o tym, że to było trudne doświadczenie dla skrzywdzonego dziecka, a nie o tym, czy mogło się lepiej zachować.

- Czytając komentarze krytyczne wobec rodzicielstwa bliskości, widzę, że kwestią sporną często są kary. Jak można przekonać rodziców do niestosowania kar?
– Ja nie przekonuję. Jeśli mnie ktoś pyta, jak wywołać określone zachowanie dziecka, to mogę mu powiedzieć, że tego się nie da zrobić karami. Jeśli rodzic chce rozmawiać na teoretycznym poziomie i jest przekonany do kar, mówię mu – to jest twoje prawo.

– Co jest złego w karach?
– Nie chodzi o to, że to jest coś złego, lecz o to, że w ten sposób nie da się uzyskać celów, które rodzice chcą uzyskać.

– Spotykam się z opiniami, że niestosowanie kar powoduje, że dzieci nie mają szacunku dla rodziców.
– Nie, boją się ich. Jeśli ktoś chce, żeby dziecko się go bało, zależy mu na autorytecie opartym na strachu i taka relacja mu wystarczy, to ja nie wiem, jak go przekonać. Mogę tylko powiedzieć, że znam rodziców, którzy nie stosują kar i dziecko ma do nich szacunek. Ci rodzice są dla dzieci autorytetem nie dlatego, że one się boją. Niestosowanie kar to jest kwestia świadomego wyboru i pracy nad sobą, a nie tego, że ktoś został do tego namówiony.

– Miała Pani przypadki, że ktoś przekonany do kar przychodzi do Pani i zmienia zdanie na ich temat?
– Miałam. Rodzice przychodzą do mnie po pomoc w momencie, gdy sami zauważą, że to nie działa. Co najwyżej nie wiedzą, że to co widzą, też jest efektem kar. To właśnie mogę im powiedzieć.

– Jaki jest jeszcze, prócz strachu, skutek stosowania kar?
– Rodzice przychodzą z tym, że dziecko ich nie słucha, albo że stracili z nim kontakt.

– Czytałam też o tym, że dzieci w pewnym momencie zaczynają kombinować.
– Mówiąc wprost – zaczynają kłamać. Bo kara bardzo zachęca do unikania kary, a nie do zmiany zachowania czy postawy. To jest dość prosty efekt. Kara powoduje, że zaczynamy robić tak, żeby nas nie złapano.

– Słyszałam wypowiedzi ludzi, którzy twierdzą, że teraz, jako dorośli, cieszą się z tego, iż zostali wychowani w tradycyjny sposób, z karami, również cielesnymi. Mówią: „dzięki temu, że tata czasem sięgał po pasek, wyszedłem na ludzi, wiem, co jest dobre, a co złe”.
– I teraz ich wyjście na ludzi polega na tym, że nie widzą problemu, żeby uderzyć małe dziecko.

– Tak, ale wiele osób uważa przecież, że to nie jest złe.
– Alice Miller pisała już z pięćdziesiąt lat temu, że to jest mechanizm obronny. Przyznanie się, że „moi rodzicie robili świadomie coś, co mnie sprawiało ból”, jest zbyt trudne dla ludzi. Trudno jest stracić obraz kochającego rodzica, poradzić sobie z tym, że rodzice robili coś, co mnie bolało. Zatem u dziecka działa taki mechanizm, że kiedy rodzic je rani, dziecko stwierdza „to była moja wina, to ja byłem zły”.

Agnieszka Stein od 1999 r. pracuje jako psycholog, specjalizujący się w nurcie rodzicielstwo bliskości. Prowadzi konsultacje i warsztaty dla rodziców, współpracuje z przedszkolami i szkołami. Jest autorką książek („Dziecko z bliska”, „Dziecko z bliska idzie w świat”) i artykułów, poświęconych świadomemu rodzicielstwu. Prowadzi konsultacje dla rodziców w Prywatnym Ośrodku Terapii Uzależnień i Pomocy Psychologicznej „Polana”.


 

Polecane
Emerytury
Stażowe