Dekoracji odznaczonych dokona zastępca prezesa IPN Jan Baster.

Został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL.  Źródłem uchwalenia Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.

Grzegorz Marek Baczyński członek konspiracyjnych organizacji młodzieżowych, m.in. Ruchu Młodzieży Niezależnej. Specjalizował się w druku i kolportażu pism bezdebitowych, m.in. „Szańca”, „Feniksa. W 1987 r. ukarany karą grzywny i nawiązki za antykomunistyczne napisy na budynkach. W 1988 r. aktywny działacz na rzecz zalegalizowania Niezależnego Zrzeszenia Studentów, członek Komisji Krajowej NZS. 

Ewa Beata Grabowska od 13 XII 1981 r. do końca 1989 r. działała w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność” w Gorzowie Wlkp. Od połowy października 1982 r. do początku kwietnia 1984 r. drukowała i kolportowała podziemne wydawnictwa, m.in. „Feniks”, „Mały konspirator”. Kilkakrotnie jeździła z podziemną korespondencją do Wrocławia jako kurier Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” w Gorzowie Wlkp.

Józef Jęcz aktywny działacz NSZZ „Solidarność” w Zabrzu, członek MKZ Katowice, inicjator druku biuletynu informacyjnego pt. „Robol. Po wprowadzeniu stanu wojennego objęty decyzją internowania, ukrywał się do końca IV 1982 r. Członek KPN oraz działacz Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania w Zabrzu. Organizator i uczestnik wielu akcji ulotkowych i plakatowych na terenie Zabrza, kolporter  nielegalnej prasy.

Andrzej Leszek Kamrad od 1986 r. działał w Ruchu Młodzieży Niezależnej w Gorzowie Wlkp. Drukował pismo „Szaniec”, plakaty i ulotki, zorganizował drukarnię w swoim mieszkaniu, szkolił nowych drukarzy. Od 1988 r. działał w Ruchu Wolność i Pokój, drukował m.in. pismo „Bez Przemocy”. W 1988 r. odmówił służby wojskowej w LWP, w latach 1988-1989 współorganizował protesty o charakterze ekologicznym.

Tadeusz Korman w 1983 r. przywiózł do Kostrzyna radioodbiornik, za pomocą którego działacze podziemnej „Solidarności” nadawali audycje w paśmie programu 1 TVP. Za powyższe został zatrzymany, od 22 XII 1983 r. do 30 I 1984 r. przebywał w areszcie w Zielonej Górze. 9 V 1984 r. został skazany na 1 rok i 2 m-ce pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata i karę grzywny.

Ryszard Krakowiak po ogłoszeniu stanu wojennego nie zaprzestał swojej działalności w zawieszonym NSZZ „Solidarność. Od 14.12.1981 r. sprawował funkcję skarbnika Komitetu Zakładowego NSZZ „Solidarność” w POM w Chojnie. Zajmował się kolportażem dokumentów związkowych dot. m.in. proklamowania strajku generalnego, od 18 XII 1981 r. do 21 I 1982 r. przebywał w Areszcie Śledczym w Szczecinie.

Marek Józef Kuczyński od 1985 do 1990  r. współpracował z Ruchem Młodzieży Niezależnej z Gorzowa Wlkp. i Międzyrzecza oraz z Solidarnością Walczącą. Współredagował gazetkę ,,Liczą się czyny. Pismo Młodzieży Walczącej”.W latach 1985-1989 kolportował wydawnictwa podziemnej „S” i młodzieżowe wydawnictwa niezależne. Od XI 1986 r. współzałożyciel Ruchu Młodzieży Solidarnej w Sulechowie, tworzył dla gazetek ,,RMS” pod pseudonimem ,,Dalton”.

Robert Kuraszkiewicz w latach 1983-1990 działał w Ruchu Młodzieży Niezależnej w Gorzowie Wielkopolskim, 1986-1988 konspiracyjny przewodniczący RMN. W okresie 1984-1987 był redaktorem naczelnym pisma „Szaniec” oraz Pisma Młodzieży Myślącej „Sokół” w I LO w Gorzowie Wlkp. Zatrzymywany na 48 h i przesłuchiwany, dokonano rewizji miejsca zamieszkania, pod ciągłą obserwacją SB pozostawał do 1990 r.

Krzysztof Feliks Sobolewski aktywny działacz gorzowskiej opozycji antykomunistycznej, członek Młodzieżowego Ruchu Oporu, Ruchu Młodzieży Niezależnej oraz Ruchu Wolność i Pokój. Zajmował się produkcją i kolportażem plakatów, ulotek oraz pism bezdebitowych, Współtwórca ,,Radia Solidarność”, wielokrotnie zatrzymywany i inwigilowany przez SB.

Kazimierz Sokołowski w 1983 r. wstąpił do Ruchu Młodzieży Niezależnej, utrzymywał kontakty z Ruchem Wolność i Pokój, uczestnik akcji ulotkowych i malowania haseł niepodległościowych na murach. Współtworzył biuletyn „Sokół”. Odmówił złożenia przysięgi wojskowej, aresztowany 29 XII 1987 r., skazany przez WSG w Zielonej Górze, zwolniony 21 VII 1988 r. na mocy amnestii. W latach 1984–1990 kilkakrotne zatrzymywany i przesłuchiwany.

Paweł Szymkowicz współzałożyciel NSZZ „Solidarność” w Gorzowie Wlkp. W czasie stanu wojennego kolportował podziemne wydawnictwa i współpracował z przedstawicielami gorzowskiego Związku Młodzieży Antykomunistycznej. W lutym 1984 r. aresztowany. W latach 1982-1989 był jednym  z redaktorów pisma „Solidarność Stilonowska”.

Andrzej Śliwiński działacz Niezależnego Zrzeszenia Studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. Współtworzył i kolportował pismo KS NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk „Z dnia na dzień”. 16 I – 06 II 1982 r. internowany w OO w Grodkowie, aresztowany za powielanie i kolportaż ulotek „S” na terenie Wrocławia. 16 II 1982 r. – 25 IX 1982 r. osadzony w Areszcie Śledczym we Wrocławiu, skazany na karę roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata.

 Eugeniusz Taraciński 13 XII 1982 r. został zatrzymany w Kostrzynie nad Odrą podczas kolportowania ulotek „Solidarność Wojenna”. Od 14 XII 1982 r. tymczasowo aresztowany pod zarzutem nawoływania do nieposłuszeństwa wobec władzy. 4 I 1983 r. skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności. Uchwałą Rady Państwa z 19 IV 1983 r. został warunkowo zwolniony z odbywania reszty kary. W latach 1985-1988 kontrolowany przez gorzowską SB.

Źródło: ipn.gov.pl
kos