Tajemnicza planeta rośnie w rekordowym tempie

Odległa o 620 lat świetlnych planeta swobodna zaczęła nagle znacznie zwiększać swoją masę, pobierając miliardy ton na sekundę z otaczającego ją gazu i pyłu – informuje Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO).
Planeta / zdjęcie ilustracyjne Tajemnicza planeta rośnie w rekordowym tempie
Planeta / zdjęcie ilustracyjne / pixabay.com

Co musisz wiedzieć

  • Cha 1107-7626 to planeta swobodna, czyli nie krąży wokół żadnej gwiazdy
  • Obiekt znajduje się 620 lat świetlnych od Ziemi i ma masę 5–10 razy większą niż Jowisz
  • Planeta wciąż formuje się i pobiera gaz oraz pył z dysku wokół siebie w procesie zwanym akrecją
  • W sierpniu 2025 roku Cha 1107-7626 zwiększyła masę w tempie około 6 miliardów ton na sekundę 

 

Obiekt Obiekt Cha 1107-7626

Obiekt Cha 1107-7626 został odkryty w 2008 roku. Ma masę od pięciu do dziesięciu razy większą niż Jowisz. Znajduje się 620 lat świetlnych od nas i nie krąży wokół żadnej gwiazdy - należy do kategorii planet zwanych planetami swobodnymi.

Planeta Cha 1107-7626 jest nadal w stadium formowania się i pobiera gaz oraz pył z dysku wokół siebie. Proces spadku materii z dysku na planetę na nazywany jest akrecją. Okazuje się, że akrecja ta nie przebiega stabilnie.

Zespół naukowców, którym kieruje Víctor Almendros-Abad z Obserwatorium Astronomicznego w Palermo, należącego do włoskiego Narodowego Instytutu Astrofizyki National Institute for Astrophysics (INAF), przeprowadził obserwacje Cha 1107-7626 przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Zastosowano spektrograf X-shooter na teleskopie VLT. Dodatkowo obiekt obserwowano także Kosmicznym Teleskopem Jamesa Webba oraz przeanalizowano archiwalne dane ze spektrografu SINFONI na teleskopie VLT.

Okazało się, że do sierpnia 2025 roku planeta akreowała w tempie osiem razy szybszym niż jeszcze kilka miesięcy wcześniej. Z otaczającego ją dysku pobierała aż sześć miliardów ton materii na sekundę. Faza spokojna była obserwowana od kwietnia do maja 2025 roku, a faza wzmocnionej akrecji do czerwca do sierpnia 2025 roku.

- To najsilniejszy epizod akrecyjny kiedykolwiek zarejestrowany dla obiektu o masie planetarnej!

- mówi Almendros-Abad.

 

Czym są planety swobodne?

Pochodzenie planet swobodnych nie jest znane. Mogą to być planety wyrzucone ze swoich układów, ale mogły powstać też samodzielnie. Wiadomo jedynie, iż mkną przez kosmos samotnie, bez swojej gwiazdy w pobliżu.

Autorzy nowej publikacji wskazują, że ich odkrycie zaciera granicę pomiędzy gwiazdami i planetami. Sugeruje bowiem, że przynajmniej niektóre planety swobodne mogą mieć historię swojego powstawania podobną, jak gwiazdy, bowiem podobne epizody wzmocnionej akrecji zaobserwowano wcześniej w przypadku młodych gwiazd.

Wydaje się, że szczególną rolę w napędzaniu akrecji odgrywa pole magnetyczne. Skoro obserwujemy tego rodzaju zdarzenie dla Cha 1107-7626, to być może nawet takie małomasywne (w porównaniu z gwiazdami) obiekty są zdolne posiadać na tyle silne pola magnetyczne, że napędzają spadek materii na siebie.

Na dodatek zaobserwowano, iż zmieniła się chemia dysku wokół Cha 1107-7626. W trakcie wzmocnienia akrecii wykryto parę wodną, której wcześniej nie obserwowano w dysku. Tego typu sytuacja również jest znana w przypadku gwiazd, ale nigdy wcześniej nie obserwowano jej dla planet.

- Idea, że obiekt planetarny może zachowywać się, jak gwiazda, budzi podziw i składania nas do zastanowienia się, jak mogłyby wyglądać światy poza naszym w ich początkowych stadiach

- komentuje Amelia Bayo z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), współautorka pracy.

Odkrycie opisano w artykule, który ukazał się w „The Astrophysical Journal Letters”.


 

POLECANE
Przesunięcie ETS2 nie uchroni obywateli. Anna Wiejak: To nieuczciwa gra rządu z ostatniej chwili
Przesunięcie ETS2 nie uchroni obywateli. Anna Wiejak: To nieuczciwa gra rządu

„Przesunięcie terminu wejścia w życie systemu ETS2 da nam czas na zmniejszenie emisyjności naszej gospodarki i uchroni konsumentów m.in. przed drastycznym wzrostem cen energii” - przekonywał PAP wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta. Problem w tym, że to najwyżej odsunięcie w czasie egzekucji.

Zaskakujący wynik partii Grzegorza Brauna. Jest nowy sondaż z ostatniej chwili
Zaskakujący wynik partii Grzegorza Brauna. Jest nowy sondaż

W piątek 24 października pracownia CBOS opublikowała nowy sondaż partyjny.

Nowy niemiecki plan: Zyski dla Niemiec, koszty dla wszystkich tylko u nas
Nowy niemiecki plan: Zyski dla Niemiec, koszty dla wszystkich

Były główny doradca gospodarczy Angeli Merkel, prof. Lars-Hendrik Röller, w artykule dla „Frankfurter Allgemeine Zeitung” wezwał, by Niemcy ponownie stały się „siłą napędową Unii Europejskiej”. Jego tezy, utrzymane w duchu „pragmatyzmu z kompasem”, interpretowane są przez ekspertów jako zapowiedź odbudowy niemieckiej dominacji gospodarczej w Europie. Sebastian Meitz, ekspert Instytutu Sobieskiego, zwraca uwagę, że za językiem europejskiej solidarności kryje się plan zabezpieczenia interesów Berlina – kosztem innych państw członkowskich, w tym Polski.

Operacje lotnicze na lotnisku we Wrocławiu zostaną wstrzymane. Komunikat dla podróżnych Wiadomości
Operacje lotnicze na lotnisku we Wrocławiu zostaną wstrzymane. Komunikat dla podróżnych

Od 26 października do 4 grudnia Port Lotniczy Wrocław im. Mikołaja Kopernika całkowicie wstrzymuje ruch lotniczy. To największa przerwa w historii tego lotniska i jedna z kluczowych inwestycji w polskim lotnictwie regionalnym.

Dostałeś wiadomość o zwrocie podatku? Pilny komunikat z ostatniej chwili
Dostałeś wiadomość o "zwrocie podatku"? Pilny komunikat

CERT Polska ostrzega: wiadomości o "zwrocie nadpłaty" z Urzędu Skarbowego to phishing. Link prowadzi do fałszywej strony wyłudzającej dane.

Rodzina słynnego aktora wystąpiła o ekshumację. Prochy zostaną przeniesione Wiadomości
Rodzina słynnego aktora wystąpiła o ekshumację. Prochy zostaną przeniesione

Po 20 latach spoczynku na warszawskich Powązkach urna z prochami Marka Perepeczki zostanie przeniesiona. Rodzina legendarnego odtwórcy roli Janosika podjęła decyzję o ekshumacji.

Odra na pokładzie samolotu Wizz Air do Polski. Pilny komunikat z ostatniej chwili
Odra na pokładzie samolotu Wizz Air do Polski. Pilny komunikat

Izraelskie ministerstwo zdrowia poinformowało w piątek, że osoba chora na odrę leciała w ostatnich dniach liniami Wizz Air z Tel Awiwu do Krakowa i z powrotem.

Jak za Sowietów. Komunikat Rady UE wzywa do wysiłków na rzecz transformacji energetycznej, ale cen nikt nie chce obniżyć z ostatniej chwili
Jak za Sowietów. Komunikat Rady UE wzywa do wysiłków na rzecz transformacji energetycznej, ale cen nikt nie chce obniżyć

„Rada Europejska wzywa do pilnego wzmożenia wysiłków na rzecz zabezpieczenia dostaw niedrogiej i czystej energii oraz zbudowania prawdziwej unii energetycznej przed 2030 r., w tym poprzez wykorzystanie nowej grupy zadaniowej ds. unii energetycznej” - czytamy w oficjalnym komunikacie

Któremu politykowi najbardziej ufają Polacy? Najnowszy sondaż pilne
Któremu politykowi najbardziej ufają Polacy? Najnowszy sondaż

Prezydent Karol Nawrocki utrzymuje pierwsze miejsce w rankingu zaufania do polityków – ufa mu 57 proc. Polaków. Z kolei największą nieufność budzą Jarosław Kaczyński, Grzegorz Braun i Donald Tusk – wynika z najnowszego badania CBOS.

Serialowy Waldek Kiepski zawalczy na Fame MMA z ostatniej chwili
Serialowy Waldek Kiepski zawalczy na Fame MMA

Bartosz Żukowski, czyli słynny Walduś Kiepski ze "Świata według Kiepskich", wystąpi na gali Fame MMA. Zapowiedź federacji wywołała burzę w sieci.

REKLAMA

Tajemnicza planeta rośnie w rekordowym tempie

Odległa o 620 lat świetlnych planeta swobodna zaczęła nagle znacznie zwiększać swoją masę, pobierając miliardy ton na sekundę z otaczającego ją gazu i pyłu – informuje Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO).
Planeta / zdjęcie ilustracyjne Tajemnicza planeta rośnie w rekordowym tempie
Planeta / zdjęcie ilustracyjne / pixabay.com

Co musisz wiedzieć

  • Cha 1107-7626 to planeta swobodna, czyli nie krąży wokół żadnej gwiazdy
  • Obiekt znajduje się 620 lat świetlnych od Ziemi i ma masę 5–10 razy większą niż Jowisz
  • Planeta wciąż formuje się i pobiera gaz oraz pył z dysku wokół siebie w procesie zwanym akrecją
  • W sierpniu 2025 roku Cha 1107-7626 zwiększyła masę w tempie około 6 miliardów ton na sekundę 

 

Obiekt Obiekt Cha 1107-7626

Obiekt Cha 1107-7626 został odkryty w 2008 roku. Ma masę od pięciu do dziesięciu razy większą niż Jowisz. Znajduje się 620 lat świetlnych od nas i nie krąży wokół żadnej gwiazdy - należy do kategorii planet zwanych planetami swobodnymi.

Planeta Cha 1107-7626 jest nadal w stadium formowania się i pobiera gaz oraz pył z dysku wokół siebie. Proces spadku materii z dysku na planetę na nazywany jest akrecją. Okazuje się, że akrecja ta nie przebiega stabilnie.

Zespół naukowców, którym kieruje Víctor Almendros-Abad z Obserwatorium Astronomicznego w Palermo, należącego do włoskiego Narodowego Instytutu Astrofizyki National Institute for Astrophysics (INAF), przeprowadził obserwacje Cha 1107-7626 przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Zastosowano spektrograf X-shooter na teleskopie VLT. Dodatkowo obiekt obserwowano także Kosmicznym Teleskopem Jamesa Webba oraz przeanalizowano archiwalne dane ze spektrografu SINFONI na teleskopie VLT.

Okazało się, że do sierpnia 2025 roku planeta akreowała w tempie osiem razy szybszym niż jeszcze kilka miesięcy wcześniej. Z otaczającego ją dysku pobierała aż sześć miliardów ton materii na sekundę. Faza spokojna była obserwowana od kwietnia do maja 2025 roku, a faza wzmocnionej akrecji do czerwca do sierpnia 2025 roku.

- To najsilniejszy epizod akrecyjny kiedykolwiek zarejestrowany dla obiektu o masie planetarnej!

- mówi Almendros-Abad.

 

Czym są planety swobodne?

Pochodzenie planet swobodnych nie jest znane. Mogą to być planety wyrzucone ze swoich układów, ale mogły powstać też samodzielnie. Wiadomo jedynie, iż mkną przez kosmos samotnie, bez swojej gwiazdy w pobliżu.

Autorzy nowej publikacji wskazują, że ich odkrycie zaciera granicę pomiędzy gwiazdami i planetami. Sugeruje bowiem, że przynajmniej niektóre planety swobodne mogą mieć historię swojego powstawania podobną, jak gwiazdy, bowiem podobne epizody wzmocnionej akrecji zaobserwowano wcześniej w przypadku młodych gwiazd.

Wydaje się, że szczególną rolę w napędzaniu akrecji odgrywa pole magnetyczne. Skoro obserwujemy tego rodzaju zdarzenie dla Cha 1107-7626, to być może nawet takie małomasywne (w porównaniu z gwiazdami) obiekty są zdolne posiadać na tyle silne pola magnetyczne, że napędzają spadek materii na siebie.

Na dodatek zaobserwowano, iż zmieniła się chemia dysku wokół Cha 1107-7626. W trakcie wzmocnienia akrecii wykryto parę wodną, której wcześniej nie obserwowano w dysku. Tego typu sytuacja również jest znana w przypadku gwiazd, ale nigdy wcześniej nie obserwowano jej dla planet.

- Idea, że obiekt planetarny może zachowywać się, jak gwiazda, budzi podziw i składania nas do zastanowienia się, jak mogłyby wyglądać światy poza naszym w ich początkowych stadiach

- komentuje Amelia Bayo z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), współautorka pracy.

Odkrycie opisano w artykule, który ukazał się w „The Astrophysical Journal Letters”.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe