Wielu nastolatków sięga po pornografię jako podstawowe narzędzie edukacyjne nieraz na długo przed swoim pierwszym pocałunkiem. W efekcie, dla wielu z nich, pierwszym doświadczeniem seksualnym okazują się oglądane na ekranie dehumanizujące sceny seksualnych orgii, przemocy i poniżania. Badania pokazują zatrważającą skalę problemu. By skutecznie mu zaradzić potrzebne jest wyraźne wyartykułowanie najważniejszych powodów by wprowadzić realną ochronę dzieci przed internetową pornografią.

Według danych z 2024 r. największa strona pornograficzna na świecie każdego miesiąca odwiedzana jest 5 miliardów 450 milionów razy.  W samym 2019 r. umieszczono na niej 6,83 mln nowych filmów, a w ciągu każdej minuty oglądanych było 220 tys. filmów. A to tylko jedna strona pornograficzna. Blisko 80 proc. światowego ruchu na tej stronie przypada na 20 krajów. Polska w 2023 r. znajdowała się na miejscu 12.

Wielu nastolatków sięga po pornografię jako podstawowe narzędzie edukacyjne nieraz na długo przed swoim pierwszym pocałunkiem. Mniej więcej jedna czwarta amerykańskich, francuskich czy polskich nastolatków przyznaje się do regularnego oglądania treści pornograficznych. W efekcie, dla wielu z nich, pierwszym doświadczeniem seksualnym okazują się oglądane na ekranie dehumanizujące sceny seksualnych orgii, przemocy i poniżania.

Wprowadzenie realnej ochrony dzieci przed treściami pornograficznymi w Internecie jest możliwe. Ustawy wprowadzające obowiązek skutecznej weryfikacji wieku na stronach pornograficznych przyjęto w już w 19 stanach USA. Luizjana była pierwsza w 2022 r.  W kolejnych stanach trwają prace w stanowych parlamentach. Podobne przepisy przyjęto w 2023 i 2024 roku w Wielkiej Brytanii, we Włoszech i we Francji, gdzie jako pierwsze  nowe wymogi odnośnie skutecznej weryfikacji wieku wejdą w życie za niespełna dwa miesiące.

Nawet jeśli nie zapewni to ochrony całkowitej, to bez wątpienia wydatnie ją zwiększy.

Z badań Państwowego Instytutu Badawczego NASK z końca 2022 r. wynika, że 73 proc. polskich dzieci deklaruje, że znalezienie pornografii nie sprawia im trudności. Średnia wieku, w którym dzieci pierwszy raz widziały treści pornograficzne, wynosi niespełna 11 lat. Prawie co piąty (18,5 proc.) z ankietowanych miał mniej niż 10 lat, kiedy po raz pierwszy zetknął się z treściami o charakterze seksualnym, pornografię przynajmniej raz widziało prawie 70 proc. 16-latków. Regularną, codzienną praktykę oglądania filmów czy zdjęć pornograficznych deklaruje niemal co czwarty (23,9 proc.) nastolatek, a jeden na trzech (33,4 proc.) spośród najmłodszych uczestników badania nie potrafi określić, czy rzeczywistość seksualna przedstawiana w filmach pornograficznych jest taka jak w realnym życiu. W świetle powyższego nie dziwi, że 24 proc. polskich nastolatków wyraża obawę o uzależnienie od pornografii.

Już same powyższe statystyki muszą budzić niepokój i zdają się wołać o powstrzymanie pornograficznej epidemii wśród dzieci. By skutecznie na nie odpowiedzieć potrzebne jest wyraźne wyartykułowanie najważniejszych powodów by wprowadzić realną ochronę dzieci przed internetową pornografią. Poniżej podaję siedem najważniejszych z nich. Źródła wszystkich badań cytowanych poniżej można znaleźć w przypisach podanych w tekście autorstwa mec. Rafała Dorosińskiego, opublikowanym na stronie Instytutu Ordo Iuris: https://ordoiuris.pl/sites/default/files/inline-files/7_powodow_by_wprowadzic_ochrone_dzieci_przed_pornografia.pdf

1. Pornografia prowadzi dzieci do uzależnienia

W świetle dostępnej wiedzy naukowej nie ulega wątpliwości, że korzystanie z pornografii niesie ze sobą ryzyko uzależnienia w oparciu o mechanizmy podobne do tych występujących w przypadku uzależnienia od narkotyków, tytoniu, alkoholu czy hazardu.

Jak przyznał dr. hab. Mateusz Gola z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk, „[t]o, co widzimy w mózgu osób kompulsywnie korzystających z pornografii, to dokładnie ten sam mechanizm, który widzimy np. w uzależnieniu od hazardu czy uzależnieniu od substancji.” W tym od narkotyków. Jak wykazała Dr. Valerie Voon z Cambridge University szkodliwy wpływ pornografii na mózg jest niemal dokładnie taki sam jak uzależnienia od narkotyków.

W przypadku dzieci i nastolatków podatność na różnego rodzaju uzależnienia, szczególnie uzależnienie od pornografii, jest wyższa niż w przypadku dorosłych. Wynika to w znacznej mierze z różnic w rozwoju neurologicznym między obiema grupami wiekowymi. Ta wyjątkowa zdolność do zapamiętywania i uczenia się związana jest także z neuroplastycznością mózgu, która jest największa w okresie dojrzewania. O ile, ze względu na destrukcyjny wpływ na zdrowie, narkotyki są całkowicie nielegalne, a alkohol, papierosy i hazard są dostępne wyłącznie dla osób pełnoletnich (odpłatnie i za okazaniem dowodu), o tyle dostęp do pornografii, pomimo jej podobnie szkodliwego wpływu, nie podlega w praktyce żadnym ograniczeniom i może być całkowicie bezkosztowy.

2. Pornografia wprowadza nastolatki w błąd, deformuje ich postrzeganie seksualności i demoralizuje

Mając na uwadze, że wiele młodych osób uznaje pornografię za najbardziej pomocne źródło wiedzy na temat seksu, musi niepokoić to, czego pornografia uczy młode pokolenie. Jednym zdaniem, przedstawia jako normalne to, co wypaczone, niebezpieczne i ryzykowne. Jest to szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę, że pornografia może kształtować sposób, w jaki ludzie, szczególnie młodzi ludzie, myślą o seksie. Wskazuje się, że z reguły im więcej pornografii ktoś konsumuje, tym większym analfabetą seksualnym się staje.

Co więcej, dzieci, które zetknęły się z treściami pornograficznymi deklarują chęć powtórzenia tego, co widziały. W dużym brytyjskim badaniu taką chęć wyraziło 39 proc. chłopców w wieku 13-14 lat.

3. Obniża samokontrolę, powoduje trudności emocjonalne i utrudnia ogólny rozwój dzieci

Młodzieńczy okres życia to czas odkrywania talentów i pasji, rozwijania umiejętności społecznych, zawiązywania przyjaźni, zdobywania wiedzy i wyznaczania wartościowych celów. Kluczowe znaczenie w ich osiąganiu, podobnie jak w tworzeniu rodziny, prowadzeniu biznesu, osiąganiu sukcesu w sporcie czy realizacji zawodowej kariery odgrywa samokontrola i autodyscyplina.

Pornografia ją podważa i osłabia. Zabiera czas, przekierowuje uwagę, osłabia koncentrację. Analiza komentarzy nastoletnich chłopców regularnie oglądających pornografię wykazała, że wielu z nich opisuje swój nawyk jako uzależnienie prowadzące do apatii, depresji, poczucia zmęczenia, obniżonego nastroju i utraty motywacji („Czuję się wyczerpany i pozbawiony energii. Nie mam motywacji, aby cokolwiek robić. Czuję się zbrukany i słaby.”).

Wielu konsumentów pornografii używa jej jako mechanizmu radzenia sobie ze stresem,  samotnością, smutkiem, nudą lub nerwami. Badania pokazują jednak, że pornografia, zamiast stanowić zdrowe ujście dla negatywnych emocji, może w dłuższej perspektywie szkodzić zdrowiu psychicznemu.

W badaniach naukowców z Columbia University, Yale University i UCLA zaobserwowano negatywną korelację między korzystaniem z pornografii a kondycją emocjonalno – psychiczną. Tego rodzaju zależność zaobserwowana została w wielu innych badaniach, wskazujących, że im ktoś więcej konsumuje pornografii tym większe prawdopodobieństwo, że doświadczy problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja, lęk, stres i trudności społeczne.

W efekcie, osoby, które używają pornografii jako ucieczki od nieprzyjemnych emocji, ostatecznie wykazują jedne z najniższych poziomów dobrostanu emocjonalnego i psychicznego.

4. Pobudza nastolatki do przedwczesnej inicjacji seksualnej, deformuje ją i prowadzi do ryzykownych zachowań seksualnych

Regularne korzystanie z pornografii wiąże się z wcześniejszą inicjacją seksualną oraz większym prawdopodobieństwem angażowania się w ryzykowne zachowania seksualne, takie jak przelotne kontakty seksualne, seks analny, seks grupowy i łączenie spożywania substancji psychoaktywnych ze współżyciem seksualnym. W najnowszych badaniach NASK podkreśla się, że „ci z młodych internautów, którzy codziennie korzystają z dostępu do pornografii, dwukrotnie częściej odbywają wczesną inicjację seksualną (przed ukończeniem 15 roku życia).”

Co to oznacza w praktyce? Wiele dziewcząt dorasta marząc, że ich pierwszy romantyczny związek będzie wyjątkowy – trzymanie się za ręce lub pocałunek z chłopakiem, który ją szanuje i troszczy się o nią. Zamiast tego, spotyka je łamiąca serce rzeczywistość przeorana przez antykulturę porno.

Jak wynika z przeprowadzonego w Wielkiej Brytanii przez Daily Mail badania, 31 proc. nastolatek po inicjacji seksualnej podjęło aktywność seksualną, w tym seks oralny, bez nawet pocałunku w usta od chłopaka. 

5. Wprowadza przemoc między partnerami, między dziećmi i między dorosłymi a dziećmi.

a) przemoc wewnątrz związku – wobec dziewczyny, partnerki, żony.

Treści pornograficzne rzutują na rzeczywiste zachowania młodzieży (jednocześnie formując i utrwalając na wiele lat ich przyzwyczajenia i rutyny seksualne). Nastolatki oglądające pornografię są bardziej skłonne do agresywnych zachowań podczas seksu, w tym do uderzania i obrażania swoich partnerów. Jak wykazały badania, częstsze oglądanie pornografii jest „związane z niższymi umiejętnościami budowania relacji oraz niższą zdolnością odmowy. Jej oglądanie wspólnie z partnerem w przeszłości wiązało się z częstszym doświadczaniem przemocy w związkach randkowych oraz (…) częstszymi konfliktami werbalnymi w aktualnym związku. (…) oglądanie pornografii w okresie dorastania niesie ze sobą negatywne skutki w relacjach romantycznych.”

b) przemoc między dziećmi – ekspozycja na treści pornograficzne zwiększa przestępczość seksualną między małoletnimi

W Polsce, co piąty czyn o charakterze seksualnym dokonywany jest przez osoby nieletnie. Większość z tych czynów skierowana jest wobec innych dzieci. W Wielkiej Brytanii, w 2022 r. dzieci w wieku 10-17 lat popełniły ponad połowę (52 proc.) przestępstw związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci. Odsetek ten wzrósł trzykrotnie w ciągu 10 lat, co, zdaniem policji, wynika z nieograniczonego dostępu dzieci do treści pornograficznych.

c) przemoc między dorosłymi a dziećmi – ekspozycja na treści pornograficzne zwiększa ryzyko, że dziecko padnie ofiarą molestowania seksualnego

Pornografia stanowi ważne narzędzie w procesie uwodzenia dziecka przez Internet, w którym dorosła osoba stara się zyskać zaufanie dziecka w celu późniejszego wykorzystania seksualnego małoletniego (grooming). Działanie takie, będące wielu krajach, w tym w Polsce, przestępstwem, może odbywać się zarówno w świecie rzeczywistym, jak i online (cybergrooming), w szczególności poprzez media społecznościowe.

Sprawcy używają pornografii do oswajania i szkolenia swoich małoletnich ofiar. W raporcie International Centre for Missing & Exploited Children zauważa się, że „przestępcy wykorzystują pornografię, aby nauczyć dziecko masturbacji, pozowania do wyzywających zdjęć, seksu oralnego, obcowania seksualnego i innych czynności seksualnych.”  Podsuwane materiały pokazują dziecku, co sprawca chce, aby zrobiło. „Wczesna ekspozycja na pornografię może wpłynąć na to, co dziecko uznaje za dopuszczalne i osłabić jego zdolność do unikania lub zapobiegania niebezpiecznym sytuacjom...”.

Według polskiego badania EU Kids Online z roku 2018 na pytanie „Czy w ciągu ostatniego roku choć raz otrzymałeś/aś przez internet jakiekolwiek wiadomości związane z seksem? Chodzi o słowa, zdjęcia, obrazki lub filmy” twierdząco odpowiedziało 12 proc. chłopców i 9 proc. dziewcząt w wieku 13-14 lat oraz 24 proc. chłopców i 23 proc. dziewcząt w wieku 15-17 lat.

6. Upośledza zdolność tworzenie trwałych, romantycznych relacji

Uzależnienie, głowa pełną toksycznych i szkodliwych fantazji pornograficznych, obniżona samokontrola, seria przelotnych doświadczeń seksualnych ugruntowujących przedmiotowe podejście do „partnerek”, skłonność do stosowania na nich przemocowych i poniżających zachowań – każde z tych uwarunkowań wpływa negatywnie na zdolność tworzenia trwałych związków przez młodych ludzi.

W tym miejscu warto dodać jedynie, że pornografia przedstawia seks oderwany od miłości, odpowiedzialności, zaufania i zobowiązań. W pornografii wszystko kręci się wokół widza. Wirtualna „partnerka” (jej obraz) nigdy się nie zestarzeje, nigdy się nie znudzi ani nie zirytuje, nigdy nie będzie miała „gorszego” dnia ani nie będzie potrzebowała wsparcia emocjonalnego. A jeśli kiedykolwiek przestanie cię bawić, można ją jednym kliknięciem wymienić na inną.

Pornografia izoluje. Wiele dziewcząt i młodych kobiet poszukuje intymności i czułości. Tymczasem młodzi mężczyźni, jak zauważa psycholog Philip Zimbardo, „nie znają języka kontaktu twarzą w twarz (…). Ciągłe podniecenie, zmiana, ekscytacja nowością sprawiają, że są niezsynchronizowani z relacjami, które rozwijają się powoli – relacjami, które budują się stopniowo.” W swojej książce argumentuje, że pornografia i gry komputerowe oferują alternatywę dla relacji i rozrywki z prawdziwego życiu. Ta izolująca alternatywa jest dla wielu „znacznie mniej wymagająca i o wiele bardziej atrakcyjna niż rzeczywisty seks, sport czy interakcje społeczne”.

Ponadto pornografia normalizuje kulturę przelotnych związków, w której przypadkowe, niezobowiązujące kontakty seksualne są postrzegane jako norma, w której trwałe, emocjonalne zaangażowanie nie jest priorytetem, relacje oparte na fizycznej bliskości są oddzielone od emocji, a wartości takie jak monogamia, wierność czy intymność są marginalizowane. Kobiety — zazwyczaj bardziej zainteresowane trwałymi relacjami osobistymi niż mężczyźni — wydają się tu szczególnie pokrzywdzone.

Tym samym pornografia osłabia instytucję małżeństwa, która podporządkowuje seks trwałej, wiernej wspólnocie miłości i odpowiedzialności. Pornografia wpływa negatywnie zarówno na zawieranie małżeństw jak i na ich przebieg, a także przyspiesza rozpad małżeństw. Szkodzi ludzkiemu szczęściu, ponieważ podważa instytucje i więzi, które wspierają ludzkie szczęście i spełnienie.

7. Pornografia potęguje inne negatywne zjawiska.

Łatwy dostęp małoletnich do pornografii potęguje szereg negatywnych zjawisk, które mają długotrwały wpływ na ich rozwój emocjonalny i psychiczny.

1. Sexting

Pornografia może prowadzić do normalizacji sextingu, czyli przesyłania intymnych zdjęć, co z kolei zwiększa ryzyko cyberprzemocy i szantażu. Związek z pornografią jest tu jednoznaczny. Jak wykazał raport NASK z 2019 r. pt. Ryzykowne zachowania seksualne i seksualizacją młodych użytkowników internetu. Zarys problematyki,  “Badania dotyczące kontaktu dzieci z pornografią pokazują, że młode osoby, które wymieniały się materiałami erotycznymi w procesie sextingu, częściej poszukiwały materiałów pornograficznych i erotycznych w sieci.” Ocenia się nawet, że osoby, które kiedykolwiek miały kontakt z pornografią, pięć razy częściej wysyłają nagie lub półnagie zdjęcia. 41,5 proc. 16-latków potwierdza, że otrzymuje propozycje przesyłania własnych materiałów erotycznych. “Głównym niebezpieczeństwem wynikającym z sextingu jest to, że w chwili wysłania wiadomości traci się kontrolę nad przesłanym materiałem, który może zostać upubliczniony i rozesłany do innych osób.”

2. Kompleksy i zaburzony obraz własnego ciała

Kontakt z treściami pornograficznymi często zaburza również obraz własnego ciała, wywołując niską samoocenę, kompleksy i nierealistyczne oczekiwania wobec własnej seksualności. Kontakt z pornografią w młodym wieku może szczególnie skutecznie doprowadzać do odrzucenia własnego ciała. Pornografia oddziałuje na wielu nastolatków w taki sposób, że zaczynają wierzyć, iż w jakiś sposób nie są zdrowi ani normalni.

3. Choroby przenoszone drogą płciową

Normalizując nieodpowiedzialne podejście do seksu, pornografia nie pozostaje bez wpływu na rosnącą liczbę przypadków chorób przenoszonych drogą płciową.

Badania pokazują, że regularni użytkownicy pornografii są znacznie bardziej skłonni wierzyć, że takie rzeczy jak seks grupowy czy ryzykowne zachowania seksualne są bardziej powszechne niż w przypadku ich rówieśników, którzy nie oglądają pornografii. Dlaczego? Bo właśnie tego się naoglądali. W metaanalizie 14 badań przekrojowych dotyczących młodych ludzi w wieku 10-24 lat, ekspozycja na strony internetowe o charakterze jednoznacznie seksualnym była skorelowana m.in. z rzadszym stosowaniem prezerwatywy.

Obok wymienionych trzech zjawisk, potęgowanych przez pornografizację kultury młodzieżowej oraz opisanych wcześniej skutków konsumpcji pornografii, można wymienić cały szereg innych, napędzanych lub potęgowanych przez pornografię toksycznych praktyk, jak sextortion, revenge porn, deep fake porn i inne. Wszystkie one, za sprawą nieograniczonego dostępu małoletnich do treści pornograficznych w internecie, stały się częścią środowiska społecznego w którym żyją współczesne dzieci i młodzież.

Dlatego też warto wreszcie zacząć zwalczać to zjawisko, wymuszając na właściciela serwisów zawierających treści pornograficzne obowiązek prawdziwej, skutecznej weryfikacji wieku. Dzięki dzisiejszym technologiom jest to możliwe przy pełnym zachowaniu prywatności użytkowników Internetu.

W Polsce powstał obywatelski projekt Ustawy o ochronie małoletnich przed treściami pornograficznymi w Internecie oraz o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne.

Zbiórka podpisów trwa to połowy grudnia. Może do niej dołączyć każdy, kto chce chronić polskie dzieci i polską młodzież przed uzależnieniem się od pornografii i przed ww. skutkami na ich rozwój i życie. Wystarczy wchodzić na stronę StopNarkotykowiPornografii.pl, zapoznać się z założeniami projektu ustawy i postępować zgodnie z instrukcją, aby zacząć zbierać podpisy – chociażby w swoim najbliższym otoczeniu.