Nasila się fala usunięć profili użytkowników serwisów społecznościowych, w tym Facebooka i Youtube’a, którzy prezentują poglądy konserwatywne i patriotyczne. Kilka dni temu administracja Facebooka zablokowała m.in. konto publicysty Rafała Ziemkiewicza. Stało się to wkrótce po tym, jak światło dzienne ujrzała informacja, że Minister Cyfryzacji wycofała się z prac nad przygotowaniem projektu nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, która miała na celu m.in. zapewnienie odpowiedniej ochrony konsumentom korzystającym z serwisów społecznościowych.

Warto zaznaczyć, że już na gruncie obowiązujących przepisów arbitralne kasowanie profili podejmowane przez portale społecznościowe jest działaniem niezgodnym z prawem. Portale społecznościowe, z których usług korzystają na terenie Rzeczypospolitej Polskiej jej mieszkańcy i obywatele, mają obowiązek stosować polskie ustawodawstwo. Niedopuszczalne jest w szczególności tworzenie regulaminów i stosowanie praktyk pozwalających na arbitralne ingerowanie w kształt usługi przez przedsiębiorcę. Tak np. postanowienie, zgodnie z którym przedsiębiorca jest uprawniony do dokonania wiążącej dla konsumenta interpretacji umowy, jest prawnie niedopuszczalne. Zabrania go wyraźnie art. 3853 pkt 9 Kodeksu cywilnego. Art. 3853 pkt 9 Kodeksu cywilnego wyłącza natomiast możliwość zastrzeżenia dla kontrahenta konsumenta uprawnienia wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia. 

Wątpliwości budzi m.in. pkt 14 regulaminu Facebooka, który przewiduje możliwość wyłączenia dostępu do portalu w przypadku naruszenia „ducha regulaminu”, które oceniają pracownicy firmy. Także wyłączenie jurysdykcji sądów polskich w sporach konsumenckich, co przewiduje portal Facebook w pkt 15 regulaminu, jest niedozwoloną klauzulą umowną (art. 3853 pkt 23 kodeksu cywilnego).

Przypomnieć trzeba, że w piśmie z marca 2017 r., stanowiącym odpowiedź na przygotowane przez Ordo Iuris zestawienie naruszeń interesów konsumentów ze strony serwisu Facebook, Prezes UOKiK potwierdził stanowisko prezentowane przez Ordo Iuris, zgodnie z którym użytkownicy serwisu społecznościowego mają status konsumentów. Prezes UOKiK zaznaczył również, że w ramach prowadzonego przez niego postępowania analizowana jest m.in. kwestia informowania konsumentów o zasadach usuwania lub blokowania treści zamieszczanych w serwisie przez użytkowników, na co zwracali uwagę eksperci Instytutu.

Przypomnieć trzeba też, że Konstytucja RP zakazuje dyskryminacji ze względu na światopogląd i gwarantuje swobodę wyrażania swych przekonań, a przepisy dotyczące ochrony konsumentów uznają za niedozwolone praktyki polegające na dzieleniu na grupy w oparciu o kryteria ideologiczne i nierównym traktowaniu konsumentów korzystających z tej samej usługi przez podmiot dominujący na danym rynku.
W obliczu niezmiennej praktyki uznaniowego usuwania profili i treści na portalach społecznościowych uzasadnione wydaje się stworzenie dodatkowych gwarancji ustawowych wolności słowa w sieci. Chociaż przygotowany latem 2017 r. projekt zmiany ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną zawierał szereg przepisów budzących wątpliwości z perspektywy proporcjonalności zawartych w nim środków do zakładanych celów, na uznanie zasługują w szczególności rozwiązania urealniające proceduralne gwarancje praw konsumentów w sporach z portalami społecznościowymi. W istotnym zakresie może on stanowić punkt odniesienia dla dalszych prac legislacyjnych.  
Prawnicy Instytutu Ordo Iuris oferują bezpłatną pomoc prawną internautom poszkodowanym w wyniku zablokowania bądź zamknięcia prowadzonych przez nich profili facebookowych.

Osoby zainteresowane uzyskaniem takiej pomocy zachęcamy do kontaktu: [email protected]. Będziemy również wdzięczni za wszelkie informacje dotyczące zawarcia w regulaminie Facebooka niedozwolonych postanowień lub interpretacji postanowień umowy w sposób sprzeczny z polskim prawem i zasadami współżycia społecznego.