Właściciele restauracji: To najgorszy sezon od lat

To najgorszy od lat sezon – przyznają niemal jednogłośnie właściciele restauracji, marin i jachtów gotowych do czarteru w Krainie Wielkich Jezior. Nie lepiej jest na Podlasiu, gdzie wielotygodniowe zapowiedzi wprowadzenia strefy buforowej przy granicy skutecznie odstraszyły Polaków od wczasów w najpiękniejszej (jak twierdzą mieszkańcy północno-wschodniej Polski) części Europy. Turystyka zaczyna kuleć nawet nad morzem, co zaskakuje w dobie tropikalnych klimatów, a hotelarze już dzisiaj zapowiadają, że w związku ze słabszym niż oczekiwany sezonem będą rezygnować z inwestycji.
Mazury Właściciele restauracji: To najgorszy sezon od lat
Mazury / Ghalas, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons

Turystyka w takim kraju jak Polska jest doskonałym papierkiem lakmusowym przyszłej kondycji gospodarki narodowej. Jej kondycja pokazuje nie tylko to, jak gospodarka będzie reagować na zmiany w przyrodzie i polityce, ale także zaufanie Polaków do bliższej i dalszej przyszłości ich portfeli. Krótko mówiąc, spodziewając się kryzysu, w pierwszej kolejności rezygnujemy z wakacji i dóbr luksusowych.

Tak zdobywaliśmy Europę

Polska to nie Portugalia, Włochy czy Chorwacja – nigdy nie była mekką i obowiązkowym punktem na liście miejsc do odwiedzenia zagranicznych turystów, o których będą mogli rozmawiać jesienią ze znajomymi. Odczarowanie naszego „turystycznego wykluczenia” mocno zawdzięczamy nielubianym – szczególnie w Gdańsku i Krakowie – młodym Anglikom, którzy ponad dekadę temu odkryli nasz kraj z jego wspaniałymi zabytkami dzięki kilkunastokrotnie tańszemu piwu. Przylatywali do Polski nie po to, żeby cieszyć się naszymi krajobrazami czy czerpać z bogatej historii, ale żeby się niemal za darmo – z perspektywy Londynu czy Liverpoolu – napić i zasnąć na Starym Mieście, wszystko jedno, w którym dużym mieście. To właśnie oni odkryli, że Polska w wielu obszarach wyprzedza kraje Europy Zachodniej, że tu łatwiej posługiwać się kartą i telefonem komórkowym, łatwiej (i taniej – to nie bez znaczenia!) podróżować czy wynająć pokój w niewielkim hotelu. C

hoć delikatnie mówiąc, ta grupa turystów zasłynęła z robienia bałaganu i niszczenia wszystkiego, jej pełne zachwytu opisy dotyczące Polski w serwisach społecznościowych na całym świecie przyniosły nam wiele popularności, wynosząc Kraków, Gdańsk czy Warszawę na pozycję „must have” w kalendarzach europejskich turystów. Pandemia oczywiście pokrzyżowała coraz bardziej dynamiczny rozwój turystyki, ale już po niej na rynku polskich usług turystycznych pojawił się masowy klient... z Polski. 

Dzięki programom społecznym Zjednoczonej Prawicy Polacy pierwszy raz od dekad odważyli się podróżować więcej, a przede wszystkim planować swoje wakacje. Wielu po raz pierwszy w życiu ruszyło za granicę, choć również rodzimy rynek odczuł poprawę koniunktury. Poprawę na tyle silną, że turysta z Polski stał się liczącym się argumentem w rozwoju branży turystycznej w naszym kraju.

Było dobrze, a jest coraz gorzej

Turystyka, choć przeciętnemu podatnikowi kojarzy się z odpoczynkiem, jest jednym z najważniejszych segmentów gospodarki – nie tylko polskiej. Jej znaczenie, obok przemysłu ciężkiego, badań i rozwoju czy usług publicznych, można wymiernie wyrazić w udziale w PKB czy wpływu na wielkość zatrudnienia i bezrobocia. W przypadku naszego kraju jeszcze w ubiegłym roku sektor turystyczny stanowił grubo ponad 6 proc. PKB, pobudzając również inne sektory gospodarki – przede wszystkim budownictwo, transport czy rolnictwo. W ostatnich latach zatrudnienie w tym sektorze znalazło ponad 700 tys. Polaków, którzy dzięki pracy w rodzimej branży i godnym zarobkom pierwszy raz od lat przestali rozważać wyjazd z Polski za pracą – właśnie w turystyce, wszystko jedno, dokąd: do Niemiec, Grecji czy Hiszpanii

To jedna z zalet – ta branża z natury rzeczy wspiera rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, co w przypadku nie dość rozwiniętego nad Wisłą przemysłu ciężkiego pozwala naszej gospodarce na osiąganie coraz lepszej pozycji na gospodarczej mapie Europy. Mieszkańcy północno-wschodniej i wschodniej Polski szybko zauważyli, że po reformach Leszka Balcerowicza z początku przemian ustrojowych, które zdewastowały nie tylko gospodarkę, ale również rodziny i społeczeństwo, mają szansę na podniesienie swojego statusu materialnego i społecznego. Kiedy w połowie lat 90. na Podlasiu, Lubelszczyźnie, Podkarpaciu czy Warmii i Mazurach pojawiły się pierwsze gospodarstwa agroturystyczne, dynamiczny wzrost ich popularności pokazał, że to właśnie w nich – a nie w hotelach należących do amerykańskich sieci – chcemy odpoczywać i spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi. Z czasem ich właściciele – szczególnie że coraz częściej owe gospodarstwa oferowały wypoczynek aktywny i ciekawy – zaczęli zarabiać coraz więcej. 

Z biegiem lat wewnętrzna turystyka okazała się również doskonałym wskaźnikiem opisującym tendencje całej gospodarki, po który chętnie sięgali analitycy pracujący w bankach czy wielkich korporacjach finansowych. To właśnie tzw. paragony grozy pokazujące wyśrubowane pod niebiosa ceny za obiady w nadmorskich (i nie tylko) barach i restauracjach zapowiadały wysoką inflację, która miała się pojawić po kilku miesiącach. Dzisiaj serwisy społecznościowe i media już ich nie pokazują. Wcale nie dlatego, że nieoczekiwanie potaniały – sektor wciąż stara się odpracować straty z dwóch lat pandemii na początku tej dekady. Po prostu ceny w gastronomii poszły w górę wszędzie, przede wszystkim w wielkich miastach, więc paragony z kurortów nie są już tak szokujące. Poza tym tegoroczny sezon wyraźnie pokazuje, że zainteresowanie ofertą turystyczną zauważalnie maleje – przy czym nie chodzi wyłącznie o ofertę krajową. 

Jeziora prawie puste

W połowie lipca w EkoMarinie w Giżycku – doskonale widocznej zarówno z jeziora Niegocin, jak z niedziałającego dzisiaj dworca PKP (wymiana torów) – zawsze ustawiała się kolejka gości do stolików. Elegancka, jak na warunki kojarzące się z Mazurami, restauracja od rana do nocy serwuje od zawsze mazurskie ryby, ale także wyszukane potrawy. Widok oczekujących na wolny stolik był czymś oczywistym, a turyści czy żeglarze cieszyli się, gdy przyszli na chwilę przed tym, zanim zwolnił się stolik po poprzednich gościach. 

Tym razem – a jest właśnie połowa lipca – z zaskoczeniem zauważam, że goście siedzą tylko przy kilku z nich. Co najmniej dziesięć stolików świeci pustkami.

To miłe zaskoczenie, ale daje mi do myślenia, bo przecież giżyckie popołudnie nie tak powinno wyglądać. Szybki rzut oka na jezioro zaskakuje jeszcze bardziej, bo zamiast kilkudziesięciu żagli, na wodzie widzę jedynie kilka. Za to port przy marinie jest pełen łódek. Większość z nich z flagami firm czarterujących jachty – a to oznacza, że stojące przy kejach i pomostach nie zostały wyczarterowane.

Obsługująca mój stolik 23-letnia Ewa – choć jest młoda, w EkoMarinie pracuje już szósty rok. Oczywiście to praca sezonowa, ale zarabiała tu niemało. Dla studentki urodzonej na Mazurach miesięczna pensja oraz idące – w poprzednich sezonach – w tysiące złotych napiwki zapewniały jej komfortowe studiowanie niemal przez cały rok akademicki.

– Mam wrażenie, że tu jest pusto. – Zatrzymuję ją, kiedy kładzie na stoliku cztery karty menu dla mnie i trzech innych osób, z którymi wybrałem się na mazurski rejs w tym roku. 

– Tak – przyznaje z uśmiechem. – Jest najgorzej od sześciu lat, tyle lat tu pracuję. Nie sądzę, żeby przyjechało więcej ludzi, po prostu tak będzie wyglądać ten sezon.

– Ale przecież jest gorąco, w mieście nie do wytrzymania – zauważam, dodając, że mam na myśli wielkie miasto, w którym biurowce potęgują uczucie i tak trudnego upału.

W miastach mazurskich sytuacja wygląda zupełnie inaczej, bo bliskość wody znacznie łagodzi dojmujące uczucie gorąca, a noce są naprawdę przyjemne – temperatura powietrza spada tu do 15 stopni. 

– Może i tak, ale ludzie nie przyjeżdżają. – Wzrusza ramionami Ewa. – Może boją się, że zabraknie im pieniędzy później, może chcą przyoszczędzić. Podobno ma być trudniej.

Nie dowiaduję się od Ewy, skąd przekonanie o trudnościach. Później podsłucham niechcący jej rozmowę z innymi kelnerami – właśnie o zbliżających się trudnych czasach. Wszyscy spodziewają się kryzysu, choć niespecjalnie wiedzą, skąd miałby przyjść. Wiadomo, że słaby tegoroczny sezon odczuje również Ewa. Mniejsze dochody restauracji to mniejsze wynagrodzenie i – przede wszystkim – mniejsze napiwki. – A bilety coraz droższe, podobnie jak energia… – konkluduje kelnerka.

Kiedy dostaję rachunek za obiad dla czterech osób jeszcze raz ogarnia mnie zdumienie. Dzisiaj zapłacę 147 złotych – to czterokrotnie mniej niż za podobny obiad w sercu Warszawy czy Krakowa. Różnica – na korzyść kurortów turystycznych, które jeszcze podczas tego sezonu odwiedzę – tłumaczy, dlaczego w tym roku w internecie nie pojawiły się „paragony grozy”. 
Mazury rzeczywiście zaskakują ciszą i pustką. Jeziora, na których co roku było pełno jachtów, motorówek czy skuterów wodnych, świecą pustkami, w czym utwierdza mnie bosman jednej z marin nad jeziorem Dargin. Tu również jest restauracja, a jej pracownicy – wszyscy są mieszkańcami nieodległych wiosek – dwoją się i troją, żeby zatrzymać u siebie żeglarzy jak najdłużej. Porcje są gigantyczne, a jedzenie świeże i wyjątkowo smaczne.

– O tu, widzisz, powinna być biała ściana żagli – palcem roztacza krąg, pokazując drugi brzeg jeziora. Zamiast tego, żagli jest… siedem. – Policzyliśmy razem.

– To kwestia pogody?

– Gdzie tam – odpowiada. – Po prostu ludzie nie przyjechali. I to nie chodzi o ceny, bo czarter jachtu może i sumarycznie wydaje się drogi, kiedy za dwa tygodnie musisz zapłacić 10 tysięcy złotych. Tylko że na tym jachcie pływa pięć, sześć, siedem osób, w komfortowych warunkach. Znajdź mi hotel nad wodą, w którym zatrzymasz się na dwa tygodnie i zapłacisz niecałą dwójkę. Mieliśmy tu sezony, że nie było czego czarterować już w maju, takie było obłożenie. Teraz jest po prostu pusto. Ludzie się boją. Nie wydają pieniędzy, bo spodziewają się, że będzie ciężko – mówi bosman.

Telewizja dobiła rynek

Dalej na wschód także są jeziora, chociaż już nie tak wielkie. Podlasie to przede wszystkim mniejsze akweny, lasy, rozlewiska rzek, bagna i – przede wszystkim – cudowna architektura rozrzucona po niemal całym regionie. Można tu znaleźć wszystko: niewielkie kościółki, cerkwie, ale również synagogi i meczety. Niektóre z tych ostatnich zakładali potomkowie Tatarów, którzy wspierali Jana III Sobieskiego w walce z Wielką Hordą i podczas Wiktorii Wiedeńskiej. 

Tutaj też jest wyjątkowo pusto, choć zwykle latem ten region tętni życiem. Mieszkańcy Podlasia – inaczej niż Mazurzy czy Warmiacy – uważają, że to wina działań rządu w związku z sytuacją na polsko-białoruskiej granicy.

– Chodzi o to gadanie, że na granicy jest niebezpiecznie, i że będzie strefa buforowa, więc ludzie się przestraszyli i jeżdżą gdzie indziej. A przecież tu jest bezpiecznie, a strefa to mniej więcej 200 metrów w lesie – mówi mi Darek, właściciel jednego z gospodarstw. Znamy się od dawna, ale tym razem nie chce, żeby ujawniać jego pełne imię i nazwisko (po co mi kłopoty?). – Kiedy zaczęło się lato, to na granicę przyjechało 250 policjantów, oddziały antyterrorystyczne, armatki wodne, sprzęt do walki z tłumem, więc ludzie się boją tutaj przyjeżdżać. Nawet dzwonią coraz rzadziej. Telewizja nie pomaga, bo nas się pokazuje teraz jak strefę niebezpieczną. Wyłącznie tak – mówi. 

Rząd próbował ratować sytuację, przeznaczając na promocję turystyki na Podlasiu ponad milion złotych.
– Fajnie, ale liczyliśmy, że te pieniądze pomogą nam pokryć straty – opowiada Darek. – Promować to my się potrafimy i bez tego. A jaka promocja zadziała, skoro w rządowej telewizji i w TVN bez przerwy są zdjęcia znad granicy? Nie możemy prowadzić turystyki, skoro w tle cały czas słychać słowa „atak”, „wojsko”, „zasieki”.

– Czy prawie puste Podlasie to efekt również większej ostrożności ekonomicznej Polaków? 

– Kto wie, podobno hotele też mają się nie najlepiej w tym roku. A to oznacza, że zimę będziemy mieli cięższą niż zwykle. No i nie ma mowy o inwestycjach czy rozbudowie bazy.

Czytaj także: Niemcy nie dotrzymują obietnic klimatycznych

Czytaj także: Nie żyje trener wielkich skoczków narciarskich

Branża w defensywie

Hotele rzeczywiście mówią o zwalniającej koniunkturze. Izba Gospodarcza Hotelarstwa Polskiego, podsumowując tegoroczny czerwiec, mówi o obłożeniu na poziomie zauważalnie niższym niż rok temu. W czerwcu frekwencję powyżej 50 proc. zanotowało 4/5 ankietowanych hoteli, czyli tyle samo co w maju. Wyniki minionego miesiąca były lepsze od majowych dla hoteli biznesowych i nieco słabsze dla obiektów wypoczynkowych. Jednak to wciąż słabiej w ujęciu rocznym. 

Prawdę mówiąc, hotelarze właśnie tego się spodziewali już po wynikach za tegoroczny styczeń. Wówczas, choć w części Polski rozpoczęły się ferie zimowe, w hotelach w całej Polsce było mniej gości niż zwykle o tej porze roku. Mniejsze obłożenie zdecydowało o wstrzymaniu wzrostu cen, choć przecież inne ceny – w tym energii (a co za tym idzie żywności) i paliw – rosły coraz mocniej. Podobnie spadała liczba rezerwacji, która również teraz – w sezonie – odbiega od poprzednich sezonów letnich. To jeszcze nie oznacza kryzysu w branży, choć zapowiada już zamrożenie wynagrodzeń i wstrzymanie inwestycji.

Kłopoty w rodzimej turystyce i hotelarstwie pojawiają się, kiedy Polacy przestają ufać przyszłości. Nie wydajemy wówczas na wakacje – raczej staramy się oszczędzać, bo czasy mogą być niepewne. Rząd – to już wiadomo – nie planuje wsparcia branży. Planuje za to cięcia w wydatkach – będzie musiał, bo Komisja Europejska przyjęła wobec Polski procedurę przekroczonego deficytu budżetowego. 

Mali i średni gracze rynku turystycznego już dzisiaj z lękiem spoglądają na sezon zimowy – podobne kłopoty mogą czekać beskidzkich i tatrzańskich animatorów sportów zimowych – a z jeszcze większym na przyszły rok. Ciężkie lata, czyli te sprzed 2015 roku, nauczyły ich, że zachwianie tego sektora w niewielkich społecznościach zawsze odbija się echem na pozostałych.
 


 

POLECANE
Stanisław Gawłowski skazany. Jest oświadczenie senatora KO z ostatniej chwili
Stanisław Gawłowski skazany. Jest oświadczenie senatora KO

W czwartek Sąd Okręgowy w Szczecinie skazał senatora KO Stanisława Gawłowskiego na 5 lat więzienia w tzw. aferze melioracyjnej. Wyrok nie jest prawomocny. Dopiero dziś polityk wydał oświadczenie w tej sprawie; zapowiada apelację, mówi o „krzywdzącym wyroku” i „politycznych motywach” sprawy.

TSUE przyznał rację I prezes SN. Decyzja Małgorzaty Manowskiej była uzasadniona z ostatniej chwili
TSUE przyznał rację I prezes SN. Decyzja Małgorzaty Manowskiej była uzasadniona

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł w piątek, że wyznaczenie sędziów Sądu Najwyższego do orzekania w dwóch izbach jest zgodne z prawem Unii. Uznał w ten sposób, że przenoszenie sędziów pomiędzy izbami tego sądu przez jego I prezes Małgorzatę Manowską było uzasadnione.

Nagły zwrot ws. Roberta Bąkiewicza. Zaskakująca decyzja prokuratora z ostatniej chwili
Nagły zwrot ws. Roberta Bąkiewicza. Zaskakująca decyzja prokuratora

Prokurator, któremu polecono przedstawienie zarzutów Robertowi Bąkiewiczowi, złożył wniosek o wyłącznie go z wykonania tej czynności - poinformował w piątek rano rzecznik Prokuratury Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim.

Prezydent elekt wprost o sensie Powstania Warszawskiego. Oddajmy cześć naszym Bohaterom! z ostatniej chwili
Prezydent elekt wprost o sensie Powstania Warszawskiego. "Oddajmy cześć naszym Bohaterom!"

Karol Nawrocki napisał w kilku zdaniach, jaki był sens Powstania Warszawskiego. Prezydent elekt, stwierdził m.in. "Chodziło o sprawczość, suwerenność, o prawo do decydowania o własnym losie". Jednocześnie zaapelował: Dziś zatrzymując się w zadumie o godzinie 17.00 na ulicach polskich miast, oddajmy cześć naszym Bohaterom!

Będzie niebezpiecznie. IMGW wydał alerty dla 7 województw z ostatniej chwili
Będzie niebezpiecznie. IMGW wydał alerty dla 7 województw

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał alerty pogodowe pierwszego stopnia dla części aż siedmiu województw. Od godzin południowych w piątek spodziewane są burze z intensywnymi opadami, silnym wiatrem, a nawet gradem. Najbardziej narażone na dynamiczną pogodę będą regiony południowo-zachodniej Polski.

Ważny komunikat dla mieszkańców Krakowa z ostatniej chwili
Ważny komunikat dla mieszkańców Krakowa

Ważna informacja dla mieszkańców Krakowa. Już w najbliższą sobotę 2 sierpnia, w centrum miasta rusza duży remont torowiska na ulicach Straszewskiego i Piłsudskiego. Kierowców i pasażerów komunikacji miejskiej czekają zmiany w organizacji ruchu i trasach tramwajów. Sprawdź, co się zmieni. 

Waldemar Żurek wycofał projekty segregacji sędziów z Komisji Weneckiej. Bodnar: Opinia KW i tak powstanie z ostatniej chwili
Waldemar Żurek wycofał projekty "segregacji sędziów" z Komisji Weneckiej. Bodnar: Opinia KW i tak powstanie

"Żurek wycofał projekt ustawy o weryfikacji sędziów powołanych po 2018 , by ukryć jego niezgodność z Konstytucją i prawem UE – ale to nic nie da. Brak współpracy z Komisją Wenecką utrudni, ale nie zatrzyma procesu oceny" – pisze na platformie X sędzia Kamila Borszowska-Moszowska, komentując jedną z pierwszych decyzji nowego ministra sprawiedliwości, Waldemara Żurka. Podobne wątpliwości wobec decyzji Żurka wyraził były szef resortu, Adam Bodnar.

81 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie. Cześć i chwała Bohaterom! z ostatniej chwili
81 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie. Cześć i chwała Bohaterom!

1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00 na mocy decyzji dowództwa Armii Krajowej w Warszawie rozpoczęło się Powstanie Warszawskie. Przez 63 dni trwała heroiczna i osamotniona walka z Niemcami. Celem była w pełni niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i sowieckiej dominacji. Skutki były tragiczne; kosztowało życie 180 tys. cywilów i 18 tys. powstańców i skończyło się - na rozkaz Hitlera - wysiedleniem całej ludności i zburzeniem miasta.

Nawet 7 lat za transowanie dzieci tylko u nas
Nawet 7 lat za transowanie dzieci

W styczniu tego roku Trump zakazał transowania dzieci w USA. Niektóre szpitale jednak nadal oferują „zmiany płci” najmłodszym Amerykanom. Departament Sprawiedliwości wszczął więc przeciwko nim śledztwo, które dla wielu lekarzy eksperymentujących na dzieciach może skończyć się więzieniem. Ideologia gender kończy się wreszcie w Ameryce.

Lange vel Gontarczyk pozbawiona odznaczenia. Kwaśniewski zabrał głos z ostatniej chwili
Lange vel Gontarczyk pozbawiona odznaczenia. Kwaśniewski zabrał głos

29 lipca 2025 prezydent Andrzej Duda pozbawił Jolantę Małgorzatę Lange Srebrnego Krzyża Zasługi. – Rozumiem decyzję prezydenta Andrzeja Dudy. Jeżeli doszły do niego informacje, które nie były znane w momencie przyznawania odznaczenia, to ja to rozumiem – stwierdził były prezydent Aleksander Kwaśniewski.

REKLAMA

Właściciele restauracji: To najgorszy sezon od lat

To najgorszy od lat sezon – przyznają niemal jednogłośnie właściciele restauracji, marin i jachtów gotowych do czarteru w Krainie Wielkich Jezior. Nie lepiej jest na Podlasiu, gdzie wielotygodniowe zapowiedzi wprowadzenia strefy buforowej przy granicy skutecznie odstraszyły Polaków od wczasów w najpiękniejszej (jak twierdzą mieszkańcy północno-wschodniej Polski) części Europy. Turystyka zaczyna kuleć nawet nad morzem, co zaskakuje w dobie tropikalnych klimatów, a hotelarze już dzisiaj zapowiadają, że w związku ze słabszym niż oczekiwany sezonem będą rezygnować z inwestycji.
Mazury Właściciele restauracji: To najgorszy sezon od lat
Mazury / Ghalas, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons

Turystyka w takim kraju jak Polska jest doskonałym papierkiem lakmusowym przyszłej kondycji gospodarki narodowej. Jej kondycja pokazuje nie tylko to, jak gospodarka będzie reagować na zmiany w przyrodzie i polityce, ale także zaufanie Polaków do bliższej i dalszej przyszłości ich portfeli. Krótko mówiąc, spodziewając się kryzysu, w pierwszej kolejności rezygnujemy z wakacji i dóbr luksusowych.

Tak zdobywaliśmy Europę

Polska to nie Portugalia, Włochy czy Chorwacja – nigdy nie była mekką i obowiązkowym punktem na liście miejsc do odwiedzenia zagranicznych turystów, o których będą mogli rozmawiać jesienią ze znajomymi. Odczarowanie naszego „turystycznego wykluczenia” mocno zawdzięczamy nielubianym – szczególnie w Gdańsku i Krakowie – młodym Anglikom, którzy ponad dekadę temu odkryli nasz kraj z jego wspaniałymi zabytkami dzięki kilkunastokrotnie tańszemu piwu. Przylatywali do Polski nie po to, żeby cieszyć się naszymi krajobrazami czy czerpać z bogatej historii, ale żeby się niemal za darmo – z perspektywy Londynu czy Liverpoolu – napić i zasnąć na Starym Mieście, wszystko jedno, w którym dużym mieście. To właśnie oni odkryli, że Polska w wielu obszarach wyprzedza kraje Europy Zachodniej, że tu łatwiej posługiwać się kartą i telefonem komórkowym, łatwiej (i taniej – to nie bez znaczenia!) podróżować czy wynająć pokój w niewielkim hotelu. C

hoć delikatnie mówiąc, ta grupa turystów zasłynęła z robienia bałaganu i niszczenia wszystkiego, jej pełne zachwytu opisy dotyczące Polski w serwisach społecznościowych na całym świecie przyniosły nam wiele popularności, wynosząc Kraków, Gdańsk czy Warszawę na pozycję „must have” w kalendarzach europejskich turystów. Pandemia oczywiście pokrzyżowała coraz bardziej dynamiczny rozwój turystyki, ale już po niej na rynku polskich usług turystycznych pojawił się masowy klient... z Polski. 

Dzięki programom społecznym Zjednoczonej Prawicy Polacy pierwszy raz od dekad odważyli się podróżować więcej, a przede wszystkim planować swoje wakacje. Wielu po raz pierwszy w życiu ruszyło za granicę, choć również rodzimy rynek odczuł poprawę koniunktury. Poprawę na tyle silną, że turysta z Polski stał się liczącym się argumentem w rozwoju branży turystycznej w naszym kraju.

Było dobrze, a jest coraz gorzej

Turystyka, choć przeciętnemu podatnikowi kojarzy się z odpoczynkiem, jest jednym z najważniejszych segmentów gospodarki – nie tylko polskiej. Jej znaczenie, obok przemysłu ciężkiego, badań i rozwoju czy usług publicznych, można wymiernie wyrazić w udziale w PKB czy wpływu na wielkość zatrudnienia i bezrobocia. W przypadku naszego kraju jeszcze w ubiegłym roku sektor turystyczny stanowił grubo ponad 6 proc. PKB, pobudzając również inne sektory gospodarki – przede wszystkim budownictwo, transport czy rolnictwo. W ostatnich latach zatrudnienie w tym sektorze znalazło ponad 700 tys. Polaków, którzy dzięki pracy w rodzimej branży i godnym zarobkom pierwszy raz od lat przestali rozważać wyjazd z Polski za pracą – właśnie w turystyce, wszystko jedno, dokąd: do Niemiec, Grecji czy Hiszpanii

To jedna z zalet – ta branża z natury rzeczy wspiera rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, co w przypadku nie dość rozwiniętego nad Wisłą przemysłu ciężkiego pozwala naszej gospodarce na osiąganie coraz lepszej pozycji na gospodarczej mapie Europy. Mieszkańcy północno-wschodniej i wschodniej Polski szybko zauważyli, że po reformach Leszka Balcerowicza z początku przemian ustrojowych, które zdewastowały nie tylko gospodarkę, ale również rodziny i społeczeństwo, mają szansę na podniesienie swojego statusu materialnego i społecznego. Kiedy w połowie lat 90. na Podlasiu, Lubelszczyźnie, Podkarpaciu czy Warmii i Mazurach pojawiły się pierwsze gospodarstwa agroturystyczne, dynamiczny wzrost ich popularności pokazał, że to właśnie w nich – a nie w hotelach należących do amerykańskich sieci – chcemy odpoczywać i spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi. Z czasem ich właściciele – szczególnie że coraz częściej owe gospodarstwa oferowały wypoczynek aktywny i ciekawy – zaczęli zarabiać coraz więcej. 

Z biegiem lat wewnętrzna turystyka okazała się również doskonałym wskaźnikiem opisującym tendencje całej gospodarki, po który chętnie sięgali analitycy pracujący w bankach czy wielkich korporacjach finansowych. To właśnie tzw. paragony grozy pokazujące wyśrubowane pod niebiosa ceny za obiady w nadmorskich (i nie tylko) barach i restauracjach zapowiadały wysoką inflację, która miała się pojawić po kilku miesiącach. Dzisiaj serwisy społecznościowe i media już ich nie pokazują. Wcale nie dlatego, że nieoczekiwanie potaniały – sektor wciąż stara się odpracować straty z dwóch lat pandemii na początku tej dekady. Po prostu ceny w gastronomii poszły w górę wszędzie, przede wszystkim w wielkich miastach, więc paragony z kurortów nie są już tak szokujące. Poza tym tegoroczny sezon wyraźnie pokazuje, że zainteresowanie ofertą turystyczną zauważalnie maleje – przy czym nie chodzi wyłącznie o ofertę krajową. 

Jeziora prawie puste

W połowie lipca w EkoMarinie w Giżycku – doskonale widocznej zarówno z jeziora Niegocin, jak z niedziałającego dzisiaj dworca PKP (wymiana torów) – zawsze ustawiała się kolejka gości do stolików. Elegancka, jak na warunki kojarzące się z Mazurami, restauracja od rana do nocy serwuje od zawsze mazurskie ryby, ale także wyszukane potrawy. Widok oczekujących na wolny stolik był czymś oczywistym, a turyści czy żeglarze cieszyli się, gdy przyszli na chwilę przed tym, zanim zwolnił się stolik po poprzednich gościach. 

Tym razem – a jest właśnie połowa lipca – z zaskoczeniem zauważam, że goście siedzą tylko przy kilku z nich. Co najmniej dziesięć stolików świeci pustkami.

To miłe zaskoczenie, ale daje mi do myślenia, bo przecież giżyckie popołudnie nie tak powinno wyglądać. Szybki rzut oka na jezioro zaskakuje jeszcze bardziej, bo zamiast kilkudziesięciu żagli, na wodzie widzę jedynie kilka. Za to port przy marinie jest pełen łódek. Większość z nich z flagami firm czarterujących jachty – a to oznacza, że stojące przy kejach i pomostach nie zostały wyczarterowane.

Obsługująca mój stolik 23-letnia Ewa – choć jest młoda, w EkoMarinie pracuje już szósty rok. Oczywiście to praca sezonowa, ale zarabiała tu niemało. Dla studentki urodzonej na Mazurach miesięczna pensja oraz idące – w poprzednich sezonach – w tysiące złotych napiwki zapewniały jej komfortowe studiowanie niemal przez cały rok akademicki.

– Mam wrażenie, że tu jest pusto. – Zatrzymuję ją, kiedy kładzie na stoliku cztery karty menu dla mnie i trzech innych osób, z którymi wybrałem się na mazurski rejs w tym roku. 

– Tak – przyznaje z uśmiechem. – Jest najgorzej od sześciu lat, tyle lat tu pracuję. Nie sądzę, żeby przyjechało więcej ludzi, po prostu tak będzie wyglądać ten sezon.

– Ale przecież jest gorąco, w mieście nie do wytrzymania – zauważam, dodając, że mam na myśli wielkie miasto, w którym biurowce potęgują uczucie i tak trudnego upału.

W miastach mazurskich sytuacja wygląda zupełnie inaczej, bo bliskość wody znacznie łagodzi dojmujące uczucie gorąca, a noce są naprawdę przyjemne – temperatura powietrza spada tu do 15 stopni. 

– Może i tak, ale ludzie nie przyjeżdżają. – Wzrusza ramionami Ewa. – Może boją się, że zabraknie im pieniędzy później, może chcą przyoszczędzić. Podobno ma być trudniej.

Nie dowiaduję się od Ewy, skąd przekonanie o trudnościach. Później podsłucham niechcący jej rozmowę z innymi kelnerami – właśnie o zbliżających się trudnych czasach. Wszyscy spodziewają się kryzysu, choć niespecjalnie wiedzą, skąd miałby przyjść. Wiadomo, że słaby tegoroczny sezon odczuje również Ewa. Mniejsze dochody restauracji to mniejsze wynagrodzenie i – przede wszystkim – mniejsze napiwki. – A bilety coraz droższe, podobnie jak energia… – konkluduje kelnerka.

Kiedy dostaję rachunek za obiad dla czterech osób jeszcze raz ogarnia mnie zdumienie. Dzisiaj zapłacę 147 złotych – to czterokrotnie mniej niż za podobny obiad w sercu Warszawy czy Krakowa. Różnica – na korzyść kurortów turystycznych, które jeszcze podczas tego sezonu odwiedzę – tłumaczy, dlaczego w tym roku w internecie nie pojawiły się „paragony grozy”. 
Mazury rzeczywiście zaskakują ciszą i pustką. Jeziora, na których co roku było pełno jachtów, motorówek czy skuterów wodnych, świecą pustkami, w czym utwierdza mnie bosman jednej z marin nad jeziorem Dargin. Tu również jest restauracja, a jej pracownicy – wszyscy są mieszkańcami nieodległych wiosek – dwoją się i troją, żeby zatrzymać u siebie żeglarzy jak najdłużej. Porcje są gigantyczne, a jedzenie świeże i wyjątkowo smaczne.

– O tu, widzisz, powinna być biała ściana żagli – palcem roztacza krąg, pokazując drugi brzeg jeziora. Zamiast tego, żagli jest… siedem. – Policzyliśmy razem.

– To kwestia pogody?

– Gdzie tam – odpowiada. – Po prostu ludzie nie przyjechali. I to nie chodzi o ceny, bo czarter jachtu może i sumarycznie wydaje się drogi, kiedy za dwa tygodnie musisz zapłacić 10 tysięcy złotych. Tylko że na tym jachcie pływa pięć, sześć, siedem osób, w komfortowych warunkach. Znajdź mi hotel nad wodą, w którym zatrzymasz się na dwa tygodnie i zapłacisz niecałą dwójkę. Mieliśmy tu sezony, że nie było czego czarterować już w maju, takie było obłożenie. Teraz jest po prostu pusto. Ludzie się boją. Nie wydają pieniędzy, bo spodziewają się, że będzie ciężko – mówi bosman.

Telewizja dobiła rynek

Dalej na wschód także są jeziora, chociaż już nie tak wielkie. Podlasie to przede wszystkim mniejsze akweny, lasy, rozlewiska rzek, bagna i – przede wszystkim – cudowna architektura rozrzucona po niemal całym regionie. Można tu znaleźć wszystko: niewielkie kościółki, cerkwie, ale również synagogi i meczety. Niektóre z tych ostatnich zakładali potomkowie Tatarów, którzy wspierali Jana III Sobieskiego w walce z Wielką Hordą i podczas Wiktorii Wiedeńskiej. 

Tutaj też jest wyjątkowo pusto, choć zwykle latem ten region tętni życiem. Mieszkańcy Podlasia – inaczej niż Mazurzy czy Warmiacy – uważają, że to wina działań rządu w związku z sytuacją na polsko-białoruskiej granicy.

– Chodzi o to gadanie, że na granicy jest niebezpiecznie, i że będzie strefa buforowa, więc ludzie się przestraszyli i jeżdżą gdzie indziej. A przecież tu jest bezpiecznie, a strefa to mniej więcej 200 metrów w lesie – mówi mi Darek, właściciel jednego z gospodarstw. Znamy się od dawna, ale tym razem nie chce, żeby ujawniać jego pełne imię i nazwisko (po co mi kłopoty?). – Kiedy zaczęło się lato, to na granicę przyjechało 250 policjantów, oddziały antyterrorystyczne, armatki wodne, sprzęt do walki z tłumem, więc ludzie się boją tutaj przyjeżdżać. Nawet dzwonią coraz rzadziej. Telewizja nie pomaga, bo nas się pokazuje teraz jak strefę niebezpieczną. Wyłącznie tak – mówi. 

Rząd próbował ratować sytuację, przeznaczając na promocję turystyki na Podlasiu ponad milion złotych.
– Fajnie, ale liczyliśmy, że te pieniądze pomogą nam pokryć straty – opowiada Darek. – Promować to my się potrafimy i bez tego. A jaka promocja zadziała, skoro w rządowej telewizji i w TVN bez przerwy są zdjęcia znad granicy? Nie możemy prowadzić turystyki, skoro w tle cały czas słychać słowa „atak”, „wojsko”, „zasieki”.

– Czy prawie puste Podlasie to efekt również większej ostrożności ekonomicznej Polaków? 

– Kto wie, podobno hotele też mają się nie najlepiej w tym roku. A to oznacza, że zimę będziemy mieli cięższą niż zwykle. No i nie ma mowy o inwestycjach czy rozbudowie bazy.

Czytaj także: Niemcy nie dotrzymują obietnic klimatycznych

Czytaj także: Nie żyje trener wielkich skoczków narciarskich

Branża w defensywie

Hotele rzeczywiście mówią o zwalniającej koniunkturze. Izba Gospodarcza Hotelarstwa Polskiego, podsumowując tegoroczny czerwiec, mówi o obłożeniu na poziomie zauważalnie niższym niż rok temu. W czerwcu frekwencję powyżej 50 proc. zanotowało 4/5 ankietowanych hoteli, czyli tyle samo co w maju. Wyniki minionego miesiąca były lepsze od majowych dla hoteli biznesowych i nieco słabsze dla obiektów wypoczynkowych. Jednak to wciąż słabiej w ujęciu rocznym. 

Prawdę mówiąc, hotelarze właśnie tego się spodziewali już po wynikach za tegoroczny styczeń. Wówczas, choć w części Polski rozpoczęły się ferie zimowe, w hotelach w całej Polsce było mniej gości niż zwykle o tej porze roku. Mniejsze obłożenie zdecydowało o wstrzymaniu wzrostu cen, choć przecież inne ceny – w tym energii (a co za tym idzie żywności) i paliw – rosły coraz mocniej. Podobnie spadała liczba rezerwacji, która również teraz – w sezonie – odbiega od poprzednich sezonów letnich. To jeszcze nie oznacza kryzysu w branży, choć zapowiada już zamrożenie wynagrodzeń i wstrzymanie inwestycji.

Kłopoty w rodzimej turystyce i hotelarstwie pojawiają się, kiedy Polacy przestają ufać przyszłości. Nie wydajemy wówczas na wakacje – raczej staramy się oszczędzać, bo czasy mogą być niepewne. Rząd – to już wiadomo – nie planuje wsparcia branży. Planuje za to cięcia w wydatkach – będzie musiał, bo Komisja Europejska przyjęła wobec Polski procedurę przekroczonego deficytu budżetowego. 

Mali i średni gracze rynku turystycznego już dzisiaj z lękiem spoglądają na sezon zimowy – podobne kłopoty mogą czekać beskidzkich i tatrzańskich animatorów sportów zimowych – a z jeszcze większym na przyszły rok. Ciężkie lata, czyli te sprzed 2015 roku, nauczyły ich, że zachwianie tego sektora w niewielkich społecznościach zawsze odbija się echem na pozostałych.
 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe