Prof. Andrzej Nowak: Sędziowie nie mogą stać ponad prawem.

Prof. Andrzej Nowak w krótkim, przeprowadzonym online wykładzie pt. „Czym są prawo, praworządność i sprawiedliwość?” odniósł się do bardzo aktualnych zagadnień, które w kontekście obecnej debaty wokół Polski i naszej roli w UE stają się niezwykle ważne. Autor „Dziejów Polski” zastanawia się bowiem, czy rzeczywiście jest tak, że inni, nawet więksi czy gospodarczo bardziej rozwinięci, mogą nam narzucać swoją wolę, jeżeli taki jest ich interes. I znajduje na to jednoznaczną odpowiedź.
prof. Andrzej Nowak Prof. Andrzej Nowak: Sędziowie nie mogą stać ponad prawem.
prof. Andrzej Nowak / fot. Wydawnictwo Biały Kruk

„Porządek naszych relacji nie może opierać się tylko i wyłącznie na naszym indywidualnym poczuciu interesu czy poczuciu naszego jednostkowego dobra, bo to doprowadzi do chaosu. Jeżeli prawo ma się opierać na tym, czego sobie tu i teraz życzymy i nie ma żadnego zewnętrznego miernika, który pozwoliłby odróżnić dobro od zła, to poprzestajemy na zasadzie, że dobre jest to, co służy mojemu interesowi. Takie prawo będzie odzwierciedlało wyłącznie wolę silniejszych. Słabsi przegrają i nie będą mieli głosu,”

- ostrzega prof. Andrzej Nowak.

 

Następnie prof. Nowak zwraca uwagę na to, że wiele można nauczyć się czytając klasycznych myślicieli, którzy już od wieków zastanawiają się nad tym, jak stanowić dobre prawo, na czym ono powinno się opierać i czym jest tzw. praworządność. W dzisiejszym sporze z UE wydaje się to szczególnie istotne, na co zwraca zresztą uwagę prof. Andrzej Nowak. Odwołuje się przy tym do myśli św. Tomasza z Akwinu, który jak nikt inny poświęcił się zbadaniu tych pojęć.

„Aby prawo było skuteczne to przede wszystkim musi być zgodne ze wspólnym fundamentem rozumowym wszystkich ludzi,”

- tłumaczy prof. Andrzej Nowak.
 

„A więc prawo powinno być najpierw znane. Jeżeli ktoś nas rozlicza z prawa, o którym nic nie wiemy, na przykład z 50 tys. przepisów prawnych w Unii Europejskiej, to niewątpliwie każdy z nas może te przepisy łamać niemal na każdym kroku, bo nie możemy być ich świadomi. Tak skonstruowane prawo jest pułapką, tymczasem powinno być jasno sformułowane, tak żeby się go dało ogarnąć rozumem przeciętnego człowieka. Co więcej, prawo powinno być także ogłoszone, a więc dostępne, inaczej jest nieprzejrzyste i znów – jedynie pułapką. Wreszcie prawo powinno pozostawać w stosunku zgodnym z prawem naturalnym, tzn. z tym, które jest wszczepione w nasze sumienie.”

Na koniec prof. Andrzej Nowak sięga jeszcze do przykładów historycznych, aby pokazać, że w przebogatej polskiej historii już przed wiekami nasi rodacy borykali się z problem „kasty”, a więc korporacją sędziowską przypisującą sobie daleko idące prerogatywy. Nawiązując do myśli Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Monteskiusza mówi prof. Andrzej Nowak:

„Prawo musi chronić się przed korupcją, która wynika ze środowiska prawników. Sędziowie nie mogą stać ponad prawem. Monteskiusz podkreśla, tak samo jak wcześniej Andrzej Frycz Modrzewski, że koncentracja władzy w ręku jednej jej gałęzi, na przykład sądowniczej, będzie równie niszcząca i niebezpieczna dla wolności ludzi jak koncentracja tej władzy w ręku gałęzi nazywanej władzą wykonawczą czy ustawodawczą. Jest możliwy także despotyzm sędziów, jeżeli nie są to ludzie, którzy są regularnie wymieniani. Nie mogą to także być sędziowie, którzy są osobną zawodową grupą – kastą; nie, oni muszą zachować związek ze społeczeństwem i wywodzić się z różnych jego grup. Jeżeli będzie inaczej, jeżeli będą grupą zawodową stojącą ponad resztą społeczeństwa, będą tak samo niebezpieczni, a być może nawet bardziej jeszcze niebezpieczni, wyposażeni w swą specyficzną wiedzę prawniczą, niż jakikolwiek premier, prezydent, sejm czy parlament. Te krótkie uwagi, które dokładniej przedstawiam w swojej książce ‘Między nieładem a niewolą’, zachowują nie tylko znaczenie historyczne, ale są także przestrogą przed nadużywaniem prawa w wieku XXI.”

 

Całą wypowiedź prof. Andrzeja Nowaka można zobaczyć tutaj:

 

 


 

POLECANE
Awaryjne lądowanie samolotu LOT w Warszawie z ostatniej chwili
Awaryjne lądowanie samolotu LOT w Warszawie

Z powodu sygnału o możliwej usterce lecący z Warszawy do Sofii samolot linii LOT musiał awaryjnie lądować na Lotnisku Chopina. - Lądowanie odbyło się w asyście służb. Maszyna wylądowała bezpiecznie - poinformował rzecznik prasowy Polskich Linii Lotniczych LOT Krzysztof Moczulski.

Wielki słup dymu nad Katowicami. Trwa dogaszanie Wiadomości
Wielki słup dymu nad Katowicami. Trwa dogaszanie

W sobotnie popołudnie, 26 lipca, w Katowicach doszło do pożaru w rejonie ul. Sądowej i Raciborskiej. Paliły się podkłady kolejowe składowane w pobliżu torowiska, w bezpośrednim sąsiedztwie budowy przy dworcu głównym PKP.

Niebezpieczny incydent w Krakowie. Kilkanaście osób poszkodowanych Wiadomości
Niebezpieczny incydent w Krakowie. Kilkanaście osób poszkodowanych

W piątkowy wieczór doszło do niebezpiecznego incydentu na przystanku tramwajowym przy ul. Bronowickiej w Krakowie. Z okna przejeżdżającego tramwaju ktoś rozpylił gaz pieprzowy w stronę grupy osób czekających na peronie. Jak informują poszkodowani, sytuacja miała miejsce około godziny 19:30.

Komunikat dla mieszkańców Rzeszowa z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Rzeszowa

Prawie 250 tys. zł kosztować będzie dokumentacja projektowa nowego domu kultury, który powstanie w Rzeszowie na osiedlu Krakowska Południe przy ul. Stojałowskiego. Dokumentacja gotowa ma być w ciągu 10 miesięcy.

Czerwona flaga na Pomorzu i w Zachodniopomorskiem. GIS zakazuje kąpieli Wiadomości
Czerwona flaga na Pomorzu i w Zachodniopomorskiem. GIS zakazuje kąpieli

Czerwone flagi zakazujące wejścia do wody wiszą w sobotę w dwunastu kąpieliskach w województwach pomorskim i zachodniopomorskim. Powodem jest zakwit sinic.

Klub sportowy w żałobie. Nie żyje piłkarz Wiadomości
Klub sportowy w żałobie. Nie żyje piłkarz

W wieku 42 lat zmarł Ryszard Bagnicki - wieloletni piłkarz i aktywny członek zarządu klubu sportowego Ogniwo Piwniczna-Zdrój. Informacja o jego nagłym odejściu wstrząsnęła środowiskiem sportowym oraz lokalną społecznością Piwnicznej-Zdroju.

Tusk zmienia zdanie ws. wyborów. Silni Razem niezadowoleni z ostatniej chwili
Tusk zmienia zdanie ws. wyborów. "Silni Razem" niezadowoleni

W sobotę premier Donald Tusk zdystansował się od pomysłu "przeliczania głosów przez służby”, choć jeszcze w czerwcu pytał o "prawdziwe wyniki" wyborów prezydenckich.

Św. Michał Archanioł nad Bieszczadami tylko u nas
Św. Michał Archanioł nad Bieszczadami

6 lipca w Ustrzykach Dolnych odsłonięto największy w Polsce pomnik św. Michała Archanioła wykonany z brązu. Monumentalna figura nie tylko przyciąga uwagę rozmachem i artystyczną jakością, ale – co podkreślali organizatorzy uroczystości – niesie ze sobą silne przesłanie duchowe

Londyn uderza w przemytników ludzi. Pierwsze sankcje nałożone Wiadomości
Londyn uderza w przemytników ludzi. Pierwsze sankcje nałożone

446 osób usłyszało zarzut nielegalnego pokonania łodziami kanału La Manche w okresie od lipca 2024 r. do czerwca 2025 r. - podał portal dziennika „Times”, powołując się na dane brytyjskiego ministerstwa spraw wewnętrznych. To mniej niż 1 proc. wszystkich migrantów przybyłych w tym czasie na Wyspy.

Policja otoczyła restaurację w Wałbrzychu, w której zebrali się członkowie Ruchu Obrony Granic z ostatniej chwili
Policja otoczyła restaurację w Wałbrzychu, w której zebrali się członkowie Ruchu Obrony Granic

– W jednej z restauracji przebywa Robert Bąkiewicz z organizatorami zgromadzenia. Wraz z nimi około 7-8 osób w podeszłym wieku. Około 70 funkcjonariuszy policji w tym momencie pilnuje restauracji – informuje Telewizja Republika i pokazuje to, co dzieje się w sobotę w Wałbrzychu.

REKLAMA

Prof. Andrzej Nowak: Sędziowie nie mogą stać ponad prawem.

Prof. Andrzej Nowak w krótkim, przeprowadzonym online wykładzie pt. „Czym są prawo, praworządność i sprawiedliwość?” odniósł się do bardzo aktualnych zagadnień, które w kontekście obecnej debaty wokół Polski i naszej roli w UE stają się niezwykle ważne. Autor „Dziejów Polski” zastanawia się bowiem, czy rzeczywiście jest tak, że inni, nawet więksi czy gospodarczo bardziej rozwinięci, mogą nam narzucać swoją wolę, jeżeli taki jest ich interes. I znajduje na to jednoznaczną odpowiedź.
prof. Andrzej Nowak Prof. Andrzej Nowak: Sędziowie nie mogą stać ponad prawem.
prof. Andrzej Nowak / fot. Wydawnictwo Biały Kruk

„Porządek naszych relacji nie może opierać się tylko i wyłącznie na naszym indywidualnym poczuciu interesu czy poczuciu naszego jednostkowego dobra, bo to doprowadzi do chaosu. Jeżeli prawo ma się opierać na tym, czego sobie tu i teraz życzymy i nie ma żadnego zewnętrznego miernika, który pozwoliłby odróżnić dobro od zła, to poprzestajemy na zasadzie, że dobre jest to, co służy mojemu interesowi. Takie prawo będzie odzwierciedlało wyłącznie wolę silniejszych. Słabsi przegrają i nie będą mieli głosu,”

- ostrzega prof. Andrzej Nowak.

 

Następnie prof. Nowak zwraca uwagę na to, że wiele można nauczyć się czytając klasycznych myślicieli, którzy już od wieków zastanawiają się nad tym, jak stanowić dobre prawo, na czym ono powinno się opierać i czym jest tzw. praworządność. W dzisiejszym sporze z UE wydaje się to szczególnie istotne, na co zwraca zresztą uwagę prof. Andrzej Nowak. Odwołuje się przy tym do myśli św. Tomasza z Akwinu, który jak nikt inny poświęcił się zbadaniu tych pojęć.

„Aby prawo było skuteczne to przede wszystkim musi być zgodne ze wspólnym fundamentem rozumowym wszystkich ludzi,”

- tłumaczy prof. Andrzej Nowak.
 

„A więc prawo powinno być najpierw znane. Jeżeli ktoś nas rozlicza z prawa, o którym nic nie wiemy, na przykład z 50 tys. przepisów prawnych w Unii Europejskiej, to niewątpliwie każdy z nas może te przepisy łamać niemal na każdym kroku, bo nie możemy być ich świadomi. Tak skonstruowane prawo jest pułapką, tymczasem powinno być jasno sformułowane, tak żeby się go dało ogarnąć rozumem przeciętnego człowieka. Co więcej, prawo powinno być także ogłoszone, a więc dostępne, inaczej jest nieprzejrzyste i znów – jedynie pułapką. Wreszcie prawo powinno pozostawać w stosunku zgodnym z prawem naturalnym, tzn. z tym, które jest wszczepione w nasze sumienie.”

Na koniec prof. Andrzej Nowak sięga jeszcze do przykładów historycznych, aby pokazać, że w przebogatej polskiej historii już przed wiekami nasi rodacy borykali się z problem „kasty”, a więc korporacją sędziowską przypisującą sobie daleko idące prerogatywy. Nawiązując do myśli Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Monteskiusza mówi prof. Andrzej Nowak:

„Prawo musi chronić się przed korupcją, która wynika ze środowiska prawników. Sędziowie nie mogą stać ponad prawem. Monteskiusz podkreśla, tak samo jak wcześniej Andrzej Frycz Modrzewski, że koncentracja władzy w ręku jednej jej gałęzi, na przykład sądowniczej, będzie równie niszcząca i niebezpieczna dla wolności ludzi jak koncentracja tej władzy w ręku gałęzi nazywanej władzą wykonawczą czy ustawodawczą. Jest możliwy także despotyzm sędziów, jeżeli nie są to ludzie, którzy są regularnie wymieniani. Nie mogą to także być sędziowie, którzy są osobną zawodową grupą – kastą; nie, oni muszą zachować związek ze społeczeństwem i wywodzić się z różnych jego grup. Jeżeli będzie inaczej, jeżeli będą grupą zawodową stojącą ponad resztą społeczeństwa, będą tak samo niebezpieczni, a być może nawet bardziej jeszcze niebezpieczni, wyposażeni w swą specyficzną wiedzę prawniczą, niż jakikolwiek premier, prezydent, sejm czy parlament. Te krótkie uwagi, które dokładniej przedstawiam w swojej książce ‘Między nieładem a niewolą’, zachowują nie tylko znaczenie historyczne, ale są także przestrogą przed nadużywaniem prawa w wieku XXI.”

 

Całą wypowiedź prof. Andrzeja Nowaka można zobaczyć tutaj:

 

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe