Brak witaminy D3 sprzyja powstawaniu nowotworów
Z najnowszych publikacji wynika, że stosowanie wyższych dawek tej witaminy zmniejsza ryzyko zgonu, a także pogłębiania się chorób nowotworowych. Jak informują badacze, przyjmowanie witaminy D zapobiega w pewnym stopniu wznowie nowotworu po uprzednim jego leczeniu operacyjnym.
Czwarta na liście
Odkrycie witaminy D zawdzięczamy amerykańskiemu biochemikowi Elmerowi Vernerowi McCollumowi, który badał wpływ diety na zdrowie na początku minionego stulecia. Prowadząc badania nad powszechną wśród dzieci żyjących w miastach w okresie rewolucji przemysłowej krzywicą – dziecięcą chorobą kośćca, wykrył w tranie ważny czynnik przeciwkrzywiczy, który początkowo uznał za witaminę A. Jednak po usunięciu z oleju tranowego frakcji rzeczywistej witaminy A olej wciąż zachowywał swoje właściwości lecznicze. Po serii badań naukowiec określił w 1921 roku nową, nieznaną dotąd witaminę. A ponieważ była czwarta, po witaminach A, B i C, otrzymała w nazwie literę D.
Czym jest witamina D?
Tak naprawdę to grupa witamin, w której mieści się cholekalcyferol, czyli witamina D3. W organizmie ludzkim witamina D przekształcana jest w postać aktywną, pełniącą rolę hormonów. Witamina D istnieje w dwóch formach: witaminy D2 (ergokalcyferol), występującej w organizmach roślinnych i grzybach, oraz witaminy D3 (cholekalcyferol) powstającej w organizmach zwierzęcych w wyniku syntezy skórnej pod wpływem promieniowania słonecznego UVB. Dla ludzi najważniejszym źródłem witaminy D jest światło słoneczne; powstaje ona w naszych organizmach w wyniku przekształceń cholesterolu, które następują pod wpływem promieniowania słonecznego. Dlatego witamina D jest nazywana również „witaminą słońca”.
Jak wpływa na organizm?
Witamina D utrzymuje właściwe stężenie wapnia we krwi, zwiększając wchłanianie w jelitach wapnia i fosforu i hamując ich nadmierne wydalanie. Jest niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego, „buduje” zdrowe kości i zęby. Wpływa też pozytywnie na system nerwowy i pracę układu mięśniowego, wspiera działanie układu odpornościowego, a także zmniejsza stany zapalne skóry. Niedobór witaminy D ma ogromny wpływ na pracę naszego układu kostnego i mięśniowego. Właściwy i regularny poziom jej podaży zmniejsza ryzyko osłabienia mięśni czy też upadków, co jest związane z niestabilnością postawy. Witamina D3 reaguje na zwiększoną aktywność osteoklastów w kościach. A to one właśnie odpowiadają za resorpcję, czyli wchłanianie składników mineralnych kości. Efektem interwencji witaminy D jest zwiększenie poziomu wapnia we krwi, ale i pobudzenie prawidłowego tworzenia kości i ich mineralizacja.
Zbyt niski poziom witaminy D może obniżać naszą odporność i zwiększać ryzyko zapadalności na wiele chorób, m.in. grypę, gruźlicę, choroby autoimmunologiczne, nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia neurodegeneracyjne i choroby psychiczne. Skutkiem jej braku w organizmie osób dorosłych może być spadek odporności organizmu, ogólne osłabienie i szybkie przemęczanie się, bóle kości i mięśni, bezsenność, nawracające biegunki, choroby przyzębia, nadciśnienie, nadwaga oraz swoiste „bóle skóry”. U dzieci z niedoborem witaminy D obserwuje się zbyt wolne zrastanie ciemiączka, krzywicę żeber i kości, płasko ukształtowaną główkę, guzy czołowe, powolny wzrost ciała, a także zaparcia. Niedobór witaminy D u dorosłych objawia się: osteomalacją, czyli rozmiękaniem kości, oraz osteoporozą – zanikaniem masy kostnej. Osteomalacja powoduje słabą gęstość kości i osłabienie mięśni, natomiast osteoporoza zmniejsza gęstość kości, narażając je na złamania, co najczęściej dotyka kobiety po menopauzie. Z tego względu bardzo ważna jest profilaktyka.
Zimowa obrona przed chorobami
Zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym pamiętajmy, że niewystarczająca podaż witaminy D może powodować spadek odporności organizmu, przez co często chorujemy na sezonowe infekcje bakteryjne i wirusowe. Witamina D korzystnie wpływa na układ immunologiczny, którego zadaniem jest zwalczanie tych infekcji. Dzieje się tak, ponieważ zwiększa ona produkcję przeciwciał i substancji o charakterze bakteriobójczym i wirusobójczym. Oznacza to, że osoby mające odpowiedni poziom witaminy D w organizmie chorują rzadziej niż te, którym jej brakuje.
Witamina z nieba i morza
Podstawowym źródłem witaminy D dla naszych organizmów jest synteza określonej substancji – 7-dehydrocholesterolu – w skórze pod wpływem promieniowania UVB. Przebywając w słoneczne dni na świeżym powietrzu, możemy w pełni zaspokoić zapotrzebowanie naszego organizmu na tę witaminę. Wystarczy przebywać codziennie na słońcu od 15 do 20 minut między godziną 10 a 15, odsłoniwszy możliwie dużą powierzchnię skóry.
Trzeba również zadbać o właściwą dietę; główne źródła witaminy D to ryby, ale tłuste, gdyż witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W rankingu ryb, które zawierają jej najwięcej, przoduje węgorz, przed łososiem i śledziem. Dobrym źródłem pożądanej substancji jest żółtko jaja, masło i pełnotłuste produkty mleczne, a także mięso. Niestety, uzupełnienie niedoborów witaminy D może być tylko częściowo pokryte z pożywienia.
Konieczna suplementacja
Jedynym skutecznym sposobem na podanie witaminy D do organizmu jest suplementacja w dawkach i okresie zaleconym przez lekarza. Zamiast sięgać po preparaty z witaminą D na własną rękę, warto skonsultować się najpierw z lekarzem, by zaordynował właściwy preparat i dawkę witaminy D oraz ocenił, czy nie jesteśmy w grupie ryzyka. Dotyczy to osób z wysokim niedoborem witaminy D: chorujących na osteoporozę, krzywicę, nadczynność przytarczyc, zespoły zaburzenia wchłaniania, nerki, wątrobę i nowotwory. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi profilaktyczna suplementacja witaminy D powinna trwać przez cały rok i być dobrana do wieku, masy ciała, diety, trybu życia i stanu zdrowia danej osoby. Na rynku dostępne są leki oraz suplementy diety zawierające tę witaminę w postaci tabletek, kapsułek, tabletek do ssania, kropli oraz aerozoli. Pozytywne efekty przyjmowania witaminy D możemy dostrzec już po dwóch tygodniach.
Co za dużo, to niezdrowo
Do przedawkowania witaminy D może dojść podczas stosowania preparatów doustnych w momencie, gdy dostarczymy organizmowi dawkę cztery razy większą od dawki zalecanej. Przedawkowanie jest niebezpieczne, ponieważ prowadzi do zatrucia organizmu i sprzyja odkładaniu się wapnia w tętnicach, nerkach oraz sercu, co może prowadzić do poważnego zaburzenia pracy serca, układu nerwowego, krwionośnego i wydalniczego. W przypadku kobiet w ciąży przedawkowanie może doprowadzić do deformacji płodu, a także chorób kości u noworodka. Do objawów przedawkowania witaminy D należy ogólne złe samopoczucie, uczucie osłabienia i otępienia, ale też nadpobudliwość, zaburzenia ze strony układu nerwowego, drgawki, wzmożone pragnienie, bóle brzucha, nudności i wymioty, zaparcia, utrata apetytu, ból głowy, oczu i skóry, świąd skóry, powiększenie wątroby i śledziony.
Zadbajmy o dobre towarzystwo
Witaminę D3 warto przyjmować razem z witaminą K. Wspomaga ona działanie witaminy D3 i kompleksowo wpływa na ochronę kości. Naturalne suplementy z witaminą K będą zapobiegać złamaniom i osteoporozie. Bardzo dobrze łączą się też ze sobą witamina D i C oraz wapń. Wchłanianie „słonecznej” witaminy wspomaga również witamina B6. Kolejnym składnikiem, który powinien być przyjmowany w towarzystwie witaminy D, jest cynk. Suplementacja zawierająca połączenie tych dwóch elementów może potęgować działanie zdrowotne, między innymi lepiej chronić organizm przed wirusami. Witaminę D lepiej przyjmować rano lub w ciągu dnia, ponieważ może ona wpływać na poziom melatoniny. W postaci tabletek najlepiej przyjmować ją wraz z posiłkiem.
Z czym nie łączyć witaminy D?
Nie należy przyjmować witaminy D3 z lekami moczopędnymi oraz zawierającymi magnez lekami zobojętniającymi sok żołądkowy. Skuteczność witaminy obniżają również: fenytoina, barbiturany, a także leki hamujące aktywność enzymów, rozkładające tłuszcze. Na słabsze wchłanianie witaminy D3 mają wpływ alkohol, kawa i herbata.
Łyżka tranu na zdrowie
Być może starsi Czytelnicy portalu pamiętają przymusowe podawanie tranu w szkołach i przedszkolach w czasach ich dzieciństwa. Zimą, podczas przerwy lekcyjnej dzieci otrzymywały łyżkę tranu, a przykrość wynikającą z połykania ciekłego tłuszczu łagodziła kromka chleba (powszechna profilaktyka, już całoroczna, dotyczyła również picia mleka). Ta dawka miała budować odporność organizmu i wzmacniać młode kości. Czy tran faktycznie pomagał? Jako tłuszcz pochodzący z wątroby dorsza atlantyckiego (i innych dorszowatych) albo z tkanki tłuszczowej niektórych ssaków morskich, choćby wielorybów i fok, zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy D3, A i E. Niestety, ma intensywny, rybny smak i zapach, a w kontakcie z tlenem szybko jełczeje, co powoduje rozpad zawartych w nim witamin. Dlatego butelki z tranem zwykle były ciemne i należało je przechowywać w chłodnym miejscu.
W XIX w. tran podawano osobom wyniszczonym lub osłabionym jako środek wzmacniający. Odkąd w 1922 r. odkryto w nim wysoką zawartość witaminy A i D, stosowano go również w leczeniu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz takich schorzeń, jak krzywica, osteomalacja i tężyczka dziecięca. Obecnie jest on traktowany wyłącznie jako surowiec do produkcji preparatów witaminowych i suplement diety. Jego „apetyczność” znacznie poprawiło dawkowanie w formie kapsułek, często o wzbogaconym smaku. Naukowcy nie zapomnieli jednak o tranie i badania nad nim trwają; stwierdzono m.in., że pomaga w redukcji objawów ADHD u dzieci.