Odd Nerdrum. Malarz Północy

Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski zaprasza na wystawę Odda Nerdruma Malarz Północy. Kurator: Jon Erik Lundberg. 11.08.23 - 10.12.23
Odd Nrdrum.
Odd Nrdrum. "Autoportret jako pies" / CSW. Materiały prasowe

Pozostający pod silnym wpływem klasycznych twórców, takich jak Rembrandt czy Caravaggio, Odd Nerdrum (ur. 1944) jest jednym z najlepszych malarzy norweskich od czasów Edwarda Muncha (1864–1944).

Wydarzeniem, które go ukształtowało było zobaczenie obrazu Rembrandta Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa w Narodowym Muzeum Sztuk Pięknych w Sztokholmie. Wrażenie, jakie ten obraz na nim wywarł określiło jego dalszą drogę artystyczną w opozycji do tego, jak sztukę pojmują jego współcześni. „Krótko mówiąc, wymalowałem sobie izolację”, przyznał później. Jednak izolacja od współczesnych oznacza jednocześnie bycie w towarzystwie dawnych mistrzów. I tak, na jego malarstwo wywarli wpływ także Masaccio, Tycjan, Pieter Bruegel, Jean-François Millet oraz, co mniej oczywiste, Johann Heinrich Füssli czy Lars Hertervig. 

Obecnie prace Odda Nerdruma znajdują się w najważniejszych kolekcjach świata – w Galerii Narodowej w Oslo, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej Astrupa Fearnleya w Oslo, w Muzeum i Ogrodzie Rzeźby Hirshhorna w Waszyngtonie, w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, w Nowoorleańskim Muzeum Sztuki, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w San Diego i w Centrum Sztuki Walkera w Minneapolis.

Twórczość Nerdruma jest próbą odbudowania relacji z tradycją malarstwa, przerwaną w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to w sztuce ogłoszono pochwałę nowości i zaczęto jej gorączkowo poszukiwać. Jednym z wymiarów tego poszukiwania było awangardowe zerwanie z tradycją i potępienie jej jako czegoś nieprzystającego do współczesnego czasu. Negując takie podejście, Nerdrum niejako naprawia awangardowe pęknięcie. W 1998 roku Nerdrum ogłosił „ruch kiczu” (ang. „Kitsch Movement”), nawiązując do koncepcji Hansa Reimanna, mówiącej o tym, że termin „kicz” powstał w połowie XIX wieku w pracowniach artystycznych w Monachium po to, by móc odrzucić  wcześniejszą kulturę i zrobić w ten sposób miejsce dla nowej sztuki. Identyfikując się z pojęciem kiczu, Nerdrum nie tyle deprecjonuje swoje malarstwo, co odrzuca istnienie przeciwstawnych kategorii kiczu i nowoczesności/awangardy jako fałszywych biegunów, które w powszechnym ujęciu określają dzisiejszy świat sztuki.

 

Od kuratora

W obrazach Nerdruma ludzkość znajduje się w otchłani mitologicznego świata; poza historią, czasem i przestrzenią. Patrzymy na kompletny świat, język znaków i symboli, naśladujący ten z mitów i opowieści. Ludzie ubrani są w skóry lub starodawne tkaniny, często są niemal nadzy. Wyposażeni są w proste przyrządy i narzędzia. Wydaje się, że żyją w cieniu drapieżnej przemocy i grożącego im niebezpieczeństwa. Widzimy ich przewożonych lub zebranych razem, wzajemnie się pocieszających. Lecz nie jest to jakaś wizja wczesnych etapów ludzkości; to my, współcześni Nerdrumowi, odarci jedynie z naszych nowoczesnych strojów. Czas nie istnieje. Ludzie ci zamieszkują „wieczne teraz”. Nie jest to post-apokaliptyczna wizja, ale istota naszej codzienności. 

W twórczości i w życiu Odda Nerdruma nie znajdziemy żadnego przywiązania do idei postępu. W jego wizji natura człowieka jest niezmienna. To przekonanie może być uważane w pewnych kręgach za wywrotowe i nonkonformistyczne. Nieokreślone krajobrazy i sposób ubierania przywołują na myśl termin „natura ludzka”, a sceneria – transcendencję. Co nas konstytuuje, co nas kształtuje, kim jesteśmy?
Ludzie ci są poza czasem i przestrzenią, tak jak my.

Od pracy Chmura (1985) do niepokojącego płótna Bez świadków (2012) wieczność i destrukcja mieszają się w metaforycznych komentarzach do świata obserwowanego z zewnątrz. 

Jon Eirik Lundberg
Kurator


O Oddzie Nerdrumie 

Norweski malarz, Odd Nerdrum urodził się 8 kwietnia 1944 roku w miejscowości Helsinborg w Szwecji, jego rodzice zaangażowani w norweski ruch oporu zmuszeni byli do ucieczki z okupowanej Norwegii do Szwecji. W latach 60-tych Odd Nerdrum studiował w Norweskiej Narodowej Akademii Sztuk Pięknych. Szybko rozczarował się programem nauczania w Akademii, który koncentrował się na sztuce nowoczesnej, naśladującej aktualne trendy w sztuce amerykańskie i na własną rękę rozpoczął studia malarskie kierując się techniką i pracą Rembrandta. Porzucając przyjętą ścieżkę sztuki nowoczesnej, Nerdrum postawił się w bezpośredniej opozycji do większości pedagogów szkoły i kolegów ze studiów. Jak sam powiedział, po dwóch latach został wyrzucony z akademii jak "parszywy kundel". Nerdrum kontynuował studia u Josepha Beuysa w Kunstakademie w Düsseldorfie. Jednak nadal czuł się odizolowany od innych studentów, którzy nadali mu przydomek "Zorn" od znanego, dziewiętnastowiecznego szwedzkiego malarza Andersa Zorna.

W latach 70-tych Nerdrum stał się znanych w Norwegii jako lider grupy młodych malarzy buntujących się przeciwko dogmatom modernizmu. Tematyka jego obrazów z tego czasu często była inspirowana ówczesnymi wydarzeniami i konfliktami społecznymi. Wśród jego najwybitniejszych dzieł z tego okresu są „Morderstwo Andreasa Baadera" oraz "Uchodźcy na morzu". 

W latach 80-tych tematyka malarstwa Nerdruma uległa zasadniczej zmianie. W tej dekadzie za pomocą klasycznych technik mistrzowskich wykreował on repertuar motywów daleki od współczesnych zagadnień, a także od ikonografii tradycyjnej. Jego sława zaczęła rozprzestrzeniać się ze Skandynawii do Europy, USA i Japonii. W tym czasie obrazy Nerdrum był często wystawiane na świecie, a dojrzałe prace, takie jak: „Śpiące bliźnięta”, „Mężczyzna ugryziony przez węża”, „Starzec z martwą panną”, „Autoportret z zamkniętymi oczami” zostały zakupione przez publiczne muzea i prywatnych kolekcjonerów.

W 1999 roku w swoim wykładzie na otwarciu retrospektywnej wystawy w The Astrup Fearnley Museum of Modern Art definitywnie zerwał ze współczesnym rozumieniem sztuki i określił się jako malarz kiczu. Zażądał, by oceniano go według standardów, które ustanowił jako obowiązujące w świecie kiczu. Na początku to rozróżnienie było uważane za artystyczną prowokację, ale po pewnym czasie publiczność zdała sobie sprawę, że Nerdrum był szczery.  Po owym wystąpieniu Nerdrum opublikował kilka artykułów i książek na ten temat i tym samym przedstawił być może najbardziej radykalną krytykę dzisiejszej kultury.
 


 

POLECANE
UE żąda od krajów granicznych budowy obozów dla imigrantów? gorące
UE żąda od krajów "granicznych" budowy obozów dla imigrantów?

- Sensacja z Brukseli: Po raz pierwszy od lat Niemcy nie są już liderem Unii Europejskiej w liczbie wniosków o azyl - pisze Christoph B. Schiltz na łamach internetowej wersji die Welt w artykule "Nagle Niemcy nie są już liderem w liczbie wniosków o azyl".

Wiceminister usłyszał zarzuty. Grożą mu 3 lata więzienia z ostatniej chwili
Wiceminister usłyszał zarzuty. Grożą mu 3 lata więzienia

Jacek Czerniak, obecny wiceminister rolnictwa i poseł Nowej Lewicy, usłyszał zarzut w sprawie wypadku drogowego, do którego doszło w maju 2023 roku w Lublinie. 

Marek Jakubiak: Musimy wyrwać Polskę z rąk Donalda Tuska Wiadomości
Marek Jakubiak: Musimy wyrwać Polskę z rąk Donalda Tuska

- Musimy wyrwać Polskę z rąk Donalda Tuska - powiedział w rozmowie w Telewizji Republika kandydat na prezydenta Marek Jakubiak. Zaznaczył także, że w nadchodzących wyborach prezydenckich "kandydat drugiej strony może liczyć na całą prawicę".

Porażka likwidatorów publicznego Radia Poznań. Sąd zdecydował gorące
Porażka likwidatorów publicznego Radia Poznań. Sąd zdecydował

Dziennikarz został zwolniony w zeszłym roku z poznańskiej rozgłośni w konsekwencji wprowadzonej przez rząd likwidacji mediów publicznych. Decyzją poznańskiego sądu Bartosz Garczyński ma zostać przywrócony do pracy w Radiu Poznań.

Hołownia atakuje koalicjantów. To zupełnie nieodpowiedzialne Wiadomości
Hołownia atakuje koalicjantów. "To zupełnie nieodpowiedzialne"

Komentując decyzję Stanów Zjednoczonych o przeniesieniu amerykańskich żołnierzy z Jasionki pod Rzeszowem do innych lokalizacji, marszałek Sejmu i kandydat w wyborach prezydenckich Szymon Hołownia pozwolił sobie na krytyczny komentarz wobec swoich koalicjantów.

Donald Trump zamierza negocjować ws. umów handlowych. Wydał polecenie polityka
Donald Trump zamierza negocjować ws. umów handlowych. Wydał polecenie

- Prezydent USA Donald Trump polecił swojemu zespołowi negocjowanie "szytych na miarę" umów handlowych z każdym z prawie 70 krajów, które zgłosiły chęć zawarcia układu - powiedziała we wtorek rzecznik Białego Domu Karoline Leavitt. Dodała, że Trump byłby "niesamowicie łaskawy", jeśli na układ pójdą też Chiny.

Ambasador USA przy ONZ do Rosji: Stany Zjednoczone nie będą miały cierpliwości Wiadomości
Ambasador USA przy ONZ do Rosji: Stany Zjednoczone nie będą miały cierpliwości

Stany Zjednoczone nie będą miały cierpliwości do negocjacji prowadzonych w złej wierze ani do łamania zobowiązań w czasie, gdy Waszyngton dąży do zakończenia wojny na Ukrainie - powiedziała we wtorek pełniąca obowiązki ambasador USA przy ONZ, Dorothy Shea, w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

Rosja z Iranem. Co na to Donald Trump? tylko u nas
Rosja z Iranem. Co na to Donald Trump?

Rosyjska Duma ratyfikowała dzisiaj umowę o partnerstwie strategicznym z Iranem, zaś w Moskwie spotkali się przedstawiciele Rosji, Chin i Iranu, aby rozmawiać na temat programu atomowego Teheranu. Kilka dni temu Moskwa potępiła amerykańską presję na Iran w sprawie rzeczonego programu.

W Polsce miał powstać najgłębszy na świecie odwiert geotermalny. Ale nie powstanie Wiadomości
W Polsce miał powstać najgłębszy na świecie odwiert geotermalny. Ale nie powstanie

Decyzją wspólnych specjalistycznych komisji działających w Ministerstwie Klimatu i Środowiska zaniechano dalszego przegłębiania otworu. Podczas prac napotkano na liczne niebezpieczeństwa i problemy techniczne. Odwiert w Szaflarach miał być najgłębszy na świecie. Planowano osiągnięcie głębokości 7 km i dotarcie do źródła o temperaturze powyżej 150 stopni Celsjusza.

Redbad Klynstra-Komarnicki odwołany ze stanowiska dyrektora Teatru Osterwy w Lublinie Wiadomości
Redbad Klynstra-Komarnicki odwołany ze stanowiska dyrektora Teatru Osterwy w Lublinie

Redbad Klynstra-Komarnicki żegna się ze stanowiskiem dyrektora Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Oficjalna decyzja zapadła po miesiącach spekulacji i napięć między nim a władzami województwa lubelskiego. 

REKLAMA

Odd Nerdrum. Malarz Północy

Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski zaprasza na wystawę Odda Nerdruma Malarz Północy. Kurator: Jon Erik Lundberg. 11.08.23 - 10.12.23
Odd Nrdrum.
Odd Nrdrum. "Autoportret jako pies" / CSW. Materiały prasowe

Pozostający pod silnym wpływem klasycznych twórców, takich jak Rembrandt czy Caravaggio, Odd Nerdrum (ur. 1944) jest jednym z najlepszych malarzy norweskich od czasów Edwarda Muncha (1864–1944).

Wydarzeniem, które go ukształtowało było zobaczenie obrazu Rembrandta Sprzysiężenie Claudiusa Civilisa w Narodowym Muzeum Sztuk Pięknych w Sztokholmie. Wrażenie, jakie ten obraz na nim wywarł określiło jego dalszą drogę artystyczną w opozycji do tego, jak sztukę pojmują jego współcześni. „Krótko mówiąc, wymalowałem sobie izolację”, przyznał później. Jednak izolacja od współczesnych oznacza jednocześnie bycie w towarzystwie dawnych mistrzów. I tak, na jego malarstwo wywarli wpływ także Masaccio, Tycjan, Pieter Bruegel, Jean-François Millet oraz, co mniej oczywiste, Johann Heinrich Füssli czy Lars Hertervig. 

Obecnie prace Odda Nerdruma znajdują się w najważniejszych kolekcjach świata – w Galerii Narodowej w Oslo, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej Astrupa Fearnleya w Oslo, w Muzeum i Ogrodzie Rzeźby Hirshhorna w Waszyngtonie, w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, w Nowoorleańskim Muzeum Sztuki, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w San Diego i w Centrum Sztuki Walkera w Minneapolis.

Twórczość Nerdruma jest próbą odbudowania relacji z tradycją malarstwa, przerwaną w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to w sztuce ogłoszono pochwałę nowości i zaczęto jej gorączkowo poszukiwać. Jednym z wymiarów tego poszukiwania było awangardowe zerwanie z tradycją i potępienie jej jako czegoś nieprzystającego do współczesnego czasu. Negując takie podejście, Nerdrum niejako naprawia awangardowe pęknięcie. W 1998 roku Nerdrum ogłosił „ruch kiczu” (ang. „Kitsch Movement”), nawiązując do koncepcji Hansa Reimanna, mówiącej o tym, że termin „kicz” powstał w połowie XIX wieku w pracowniach artystycznych w Monachium po to, by móc odrzucić  wcześniejszą kulturę i zrobić w ten sposób miejsce dla nowej sztuki. Identyfikując się z pojęciem kiczu, Nerdrum nie tyle deprecjonuje swoje malarstwo, co odrzuca istnienie przeciwstawnych kategorii kiczu i nowoczesności/awangardy jako fałszywych biegunów, które w powszechnym ujęciu określają dzisiejszy świat sztuki.

 

Od kuratora

W obrazach Nerdruma ludzkość znajduje się w otchłani mitologicznego świata; poza historią, czasem i przestrzenią. Patrzymy na kompletny świat, język znaków i symboli, naśladujący ten z mitów i opowieści. Ludzie ubrani są w skóry lub starodawne tkaniny, często są niemal nadzy. Wyposażeni są w proste przyrządy i narzędzia. Wydaje się, że żyją w cieniu drapieżnej przemocy i grożącego im niebezpieczeństwa. Widzimy ich przewożonych lub zebranych razem, wzajemnie się pocieszających. Lecz nie jest to jakaś wizja wczesnych etapów ludzkości; to my, współcześni Nerdrumowi, odarci jedynie z naszych nowoczesnych strojów. Czas nie istnieje. Ludzie ci zamieszkują „wieczne teraz”. Nie jest to post-apokaliptyczna wizja, ale istota naszej codzienności. 

W twórczości i w życiu Odda Nerdruma nie znajdziemy żadnego przywiązania do idei postępu. W jego wizji natura człowieka jest niezmienna. To przekonanie może być uważane w pewnych kręgach za wywrotowe i nonkonformistyczne. Nieokreślone krajobrazy i sposób ubierania przywołują na myśl termin „natura ludzka”, a sceneria – transcendencję. Co nas konstytuuje, co nas kształtuje, kim jesteśmy?
Ludzie ci są poza czasem i przestrzenią, tak jak my.

Od pracy Chmura (1985) do niepokojącego płótna Bez świadków (2012) wieczność i destrukcja mieszają się w metaforycznych komentarzach do świata obserwowanego z zewnątrz. 

Jon Eirik Lundberg
Kurator


O Oddzie Nerdrumie 

Norweski malarz, Odd Nerdrum urodził się 8 kwietnia 1944 roku w miejscowości Helsinborg w Szwecji, jego rodzice zaangażowani w norweski ruch oporu zmuszeni byli do ucieczki z okupowanej Norwegii do Szwecji. W latach 60-tych Odd Nerdrum studiował w Norweskiej Narodowej Akademii Sztuk Pięknych. Szybko rozczarował się programem nauczania w Akademii, który koncentrował się na sztuce nowoczesnej, naśladującej aktualne trendy w sztuce amerykańskie i na własną rękę rozpoczął studia malarskie kierując się techniką i pracą Rembrandta. Porzucając przyjętą ścieżkę sztuki nowoczesnej, Nerdrum postawił się w bezpośredniej opozycji do większości pedagogów szkoły i kolegów ze studiów. Jak sam powiedział, po dwóch latach został wyrzucony z akademii jak "parszywy kundel". Nerdrum kontynuował studia u Josepha Beuysa w Kunstakademie w Düsseldorfie. Jednak nadal czuł się odizolowany od innych studentów, którzy nadali mu przydomek "Zorn" od znanego, dziewiętnastowiecznego szwedzkiego malarza Andersa Zorna.

W latach 70-tych Nerdrum stał się znanych w Norwegii jako lider grupy młodych malarzy buntujących się przeciwko dogmatom modernizmu. Tematyka jego obrazów z tego czasu często była inspirowana ówczesnymi wydarzeniami i konfliktami społecznymi. Wśród jego najwybitniejszych dzieł z tego okresu są „Morderstwo Andreasa Baadera" oraz "Uchodźcy na morzu". 

W latach 80-tych tematyka malarstwa Nerdruma uległa zasadniczej zmianie. W tej dekadzie za pomocą klasycznych technik mistrzowskich wykreował on repertuar motywów daleki od współczesnych zagadnień, a także od ikonografii tradycyjnej. Jego sława zaczęła rozprzestrzeniać się ze Skandynawii do Europy, USA i Japonii. W tym czasie obrazy Nerdrum był często wystawiane na świecie, a dojrzałe prace, takie jak: „Śpiące bliźnięta”, „Mężczyzna ugryziony przez węża”, „Starzec z martwą panną”, „Autoportret z zamkniętymi oczami” zostały zakupione przez publiczne muzea i prywatnych kolekcjonerów.

W 1999 roku w swoim wykładzie na otwarciu retrospektywnej wystawy w The Astrup Fearnley Museum of Modern Art definitywnie zerwał ze współczesnym rozumieniem sztuki i określił się jako malarz kiczu. Zażądał, by oceniano go według standardów, które ustanowił jako obowiązujące w świecie kiczu. Na początku to rozróżnienie było uważane za artystyczną prowokację, ale po pewnym czasie publiczność zdała sobie sprawę, że Nerdrum był szczery.  Po owym wystąpieniu Nerdrum opublikował kilka artykułów i książek na ten temat i tym samym przedstawił być może najbardziej radykalną krytykę dzisiejszej kultury.
 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe