Agnieszka Żurek: "Kiedyś było jakoś fajniej". Skąd tęsknota za latami dziewięćdziesiątymi?

Facebookowy profil „Kiedyś było jakoś fajniej” obserwuje 1,4 miliona ludzi. Czy jest to jedynie typowa nostalgia za czasami, kiedy „byliśmy piękni i młodzi”, czy jednak coś więcej?
Bazar - zdjęcie poglądowe Agnieszka Żurek:
Bazar - zdjęcie poglądowe / fot. pixabay.com

Co musisz wiedzieć:

  • Popularność profilu „Kiedyś było jakoś fajniej” odzwierciedla nostalgię za czasami dzieciństwa i młodości, gdy życie było prostsze, relacje bardziej bezpośrednie, a wyobraźnia i autentyczność odgrywały większą rolę niż dziś.
  • Okres ten wspominany jest jako wyjątkowy ze względu na większy luz społeczny, brak cyfrowej kontroli i możliwość wyrażania siebie bez nadmiernych ograniczeń.
  • Mimo pozytywnego obrazu lat 90., były to również czasy przemocy, biedy i społecznych tabu.

 

Prostota

Zapewne obie odpowiedzi są prawidłowe. Tęsknimy za czasami młodości, często je idealizując, ale też instynktownie czujemy, że kilka dziesięcioleci temu w wielu sferach naszego życia było chyba więcej normalności.

„Jesteśmy pokoleniem, które już nie wróci. Dorastaliśmy z kurzem na butach, zdartymi kolanami i sercem, które się spieszyło – nie do ekranów, lecz na podwórko, żeby jak najszybciej zjeść przekąskę i pobiec bawić się z przyjaciółmi. Wtedy najważniejsza była piłka i ci, którzy biegli obok. Wracaliśmy ze szkoły pieszo – śmiejąc się, żartując albo po prostu marząc w ciszy. Myślami byliśmy już w kolejnej przygodzie: gdzieś między piaskiem, kałużą a sekretem, który krył się za rogiem. Patyk stawał się mieczem, kałuża – morzem. Nasze skarby to były kulki, naklejki, papierowe statki. A jedyną granicą było niebo. Nie mieliśmy chmur. Tylko wspomnienia – w głowie i na kliszy. Zdjęcia się wywoływało, dotykało rękami, trzymało w pudełkach. Tam też leżały odręczne listy, pocztówki od babci i taty i rysunki, które mama przechowywała jak największe skarby. «Mamą» nazywało się tę, która tuliła, gdy bolało. A «tatą» – tego, który biegł obok, ucząc jazdy na rowerze. I to nam wystarczało. A wieczorem, już pod kołdrą, szeptało się z bratem czy siostrą z sąsiedniego łóżka, śmiało się z głupstw – i bało, żeby dorośli nie usłyszeli i nie zgasili naszego małego, ciepłego świata. To pokolenie powoli odchodzi – jak fotografia, która z czasem blaknie, ale której nikt nie chce wyrzucić. Odchodzimy cicho, niosąc ze sobą niewidzialną walizkę: ze śmiechem dzieci na podwórku, z zapachem świeżego chleba, z beztroskimi gonitwami i z tą wolnością, w której nie było jeszcze żadnego «powiadomienia». Byliśmy dziećmi – wtedy gdy naprawdę można było nimi być. I chyba właśnie w tym tkwi nasze największe szczęście” – pisze autor [nie znalazłam niestety jego danych – przyp. A.Ż.] popularnego w internecie nieformalnego „Manifestu 50-latków”. Zapisana jest w nim tęsknota za „analogowością” w rozmaitych jej przejawach – w nawiązywaniu i budowaniu relacji, w uruchamianiu wyobraźni, ćwiczeniu cierpliwości w oczekiwaniu na coś, w istnieniu tajemnicy, niespodzianek, a przede wszystkim – jej prostotą.

Co było wyjątkowego w latach 90. i dlaczego chętnie wracamy do nich myślami? Był to chyba niepowtarzalny czas, kiedy już wyszliśmy (mniej więcej) z komuny, a zarazem nie zderzyliśmy się jeszcze z niesionymi przez zachodnią kulturę bardziej zawoalowanymi zniewoleniami. Był to czas wolności, luzu, nadziei, czas fantazji i lekkich (a czasem ciężkich!) – wariactw. Na dodatek pozostających wyłącznie w sferze pamięci i nieuwiecznionych cyfrowo. W latach 90. nie doświadczaliśmy jeszcze poprawności politycznej, toteż nie uważaliśmy tak bardzo na słowa – ze wszystkimi tego konsekwencjami. Był to także czas, kiedy Polacy – poza nielicznymi wyjątkami – żyli raczej skromnie, ale umieli cieszyć się drobnymi przyjemnościami dnia codziennego – np. szklaneczką denaturatu. Dzieciaki tamtych lat miały podobne dresy – „szelesty”, podobne fryzury albo dzwony z „India shopów”. Szczytem obciachu było wówczas „dresiarstwo” rozumiane jako chamstwo i ograniczenie umysłowe, a w sferze mody i urody – tipsy. „Tipsiara” był to synonim dresiary i nie oznaczał niczego pozytywnego. Gdyby jednak ówczesna „tipsiara” zobaczyła współczesnego „glonojada” (dziewczynę, która przesadziła z ilością wstrzykiwanego w usta botoksu), zapewne uciekłaby z krzykiem.

 

Bunt

Lata 90. były czasem, kiedy bunt był jeszcze możliwy, kiedy ludziom „o coś chodziło”. Obciachem było nieposiadanie zainteresowań, a czytanie książek było nie tyle czymś modnym, co oczywistym. Ceniliśmy oryginalne osobowości i wartości niematerialne. Dla wielu nadal większym autorytetem był wówczas szwendający się z gitarą po „cudnych manowcach” „Majster Bieda” niż „Master Chef”. Nie było jeszcze wówczas tylu kamer, zakazów i nakazów hamujących nie tylko łamanie prawa i wariackie pomysły, ale stanowiących także tamę dla fantazji i improwizacji. Być może co druga przygoda ówczesnych nastolatków byłaby dzisiaj nielegalna, nie sądzę jednak, żeby dzisiejsze czyhające na nich zagrożenia – choć często niestety legalne – były mniej niebezpieczne.

Lata 90. to czas bez świata cyfrowego, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jeśli zgubisz się w lesie – musisz sobie poradzić, nie odnajdziesz drogi przy pomocy Google Maps. Jeśli uczysz się jeździć autem – nie możesz pomóc sobie nawigacją, musisz skorzystać z papierowej mapy. Jeśli zabłądzisz w górach, musisz nadawać latarką sygnały alfabetem Morse’a, krzyczeć albo czekać na zmiłowanie boskie, nie wezwiesz pomocy przy użyciu aplikacji „Ratunek”. Z kolei nie spotka Cię zaawansowany, psychodeliczny cyberbullying, a najwyżej stara, poczciwa „solówa po szkole”. W wielu życiowych sytuacjach musisz sobie po prostu poradzić – czasem w zdrowy, czasem w mniej zdrowy sposób. Nie możesz skorzystać z gotowych recept ChataGPT. Gdyby ktoś z mojej klasy z lat 90. obejrzał krążący ostatnio po necie filmik przedstawiający dwóch bezradnych nastolatków w nieskazitelnie białych butach stojących na brzegu zalanego wodą po ulewie (nie sięgającą jednak nawet kostek) przejścia dla pieszych i co jakiś czas dotykających nieśmiało jej tafli czubkiem buta, „śmiechom nie byłoby końca”. Bieganie boso po kałużach było czymś normalnym, podobnie jak siedzenie godzinami na podwórku, budowanie „baz”, granie w „króla skoczka”, a w starszym wieku – spanie w czasie wakacji na dachach garaży na karimatach przyklejonych do roztopionej papy. Nie istniał wówczas (chyba), a przynajmniej nie był popularny, typ roszczeniowości narzekający na „problemy pierwszego świata” i nikt nie popadał w depresję ani nie dostawał ataku furii z powodu podania mu wody o pojemności 0,5 zamiast 0,33 litra. W pociągach ludzie na siebie nie syczeli i nie posyłali pełnych wyższości spojrzeń, ale raczej bawili się dobrze, jadąc nad morze w upale, tłoku, owiani „kiblową bryzą” bądź w najlepszym wypadku – zapachem kabanosa, usiłując ułożyć „Tetris” z walizek, kół pływackich, materacy, gitar i namiotów. Więcej było w nas dystansu i luzu oraz autoironii. Nie chcę jednak przez to powiedzieć, że „kiedyś to były czasy, a dziś nie ma czasów”. Nie chcę też winić współczesnego młodego pokolenia uzależnionego od świata cyfrowego. Ani nie jest to ich wina, ani też świat cyfrowy nie niesie przecież samych zagrożeń.

 

Przemoc

Opisywany przeze mnie weselszy aspekt lat 90. (last but not least – jaka fajna była wtedy polska muzyka!) dotyczy sporej części społeczeństwa, ale przecież nie wszystkich. Te lata to w wielu obszarach Polski ogromna bieda, bezrobocie, alkoholizm, samobójstwa, przestępczość i przemoc. Tu akurat cyfryzacja i związana z nią edukacja, a także możliwość dokumentowania patologicznych zjawisk odegrały pozytywną rolę. Choć system prawny nie jest rzecz jasna idealny, to jednak społeczne przyzwolenie np. na stosowanie zasady „nie mów nikomu o tym, co w domu”, zapewniającej bezkarność sprawcom przemocy, znacznie się zmniejszyło. Podobnie rzecz ma się z kwestią proszenia o pomoc. Kiedyś kojarząca się ze wstydem, dziś staje się sprawą coraz bardziej normalną i powszechną.

To samo dotyczy wiedzy psychologicznej i społecznej akceptacji do korzystania z terapii. Współczesne czasy wychyliły mocno wahadło w drugą stronę i tak jak kiedyś korzystanie z pomocy psychologa było czymś wstydliwym, obecnie staje się wręcz czymś modnym. Czy stanowi to dowód na to, że kapitalizm, tak jak kiedyś socjalizm, „bohatersko walczy z problemami, które sam stworzył”? Po części zapewne tak. Wiele problemów psychologicznych ma swoje źródła w zaniku poczucia bezpieczeństwa wynikającego z tworzenia wspólnoty, z kryzysu pozytywnych więzi, z braku głębszych życiowych celów, z zaniku religijności, z uzależnień – także tych cyfrowych, z porównywania własnej szarej codzienności z instagramowym życiem na pokaz etc. Przesyt wirtualem i tęsknota za „żywotem człowieka poczciwego” przejawia się nawet w, o paradoksie!, internetowych „trendach”.

„Trendem na rok 2025 jest powrót do analogowych metod poznawania się i randkowania, zwany «meet cute». Oznacza on spontaniczne, urocze spotkania, które mogą zapoczątkować romantyczną relację, nawiązując do czasów, gdy ludzie poznawali się w naturalny sposób, np. na ulicy, w parku czy przez znajomych. Ten trend zyskuje na popularności, szczególnie wśród młodych osób, które szukają autentyczności i chcą uciec od presji idealnego wizerunku w aplikacjach randkowych” – podpowiada… sztuczna inteligencja. Czy ten trend ma szansę powodzenia? Być może tylko do czasu, kiedy pokusa podzielenia się na Instagramie ze światem tym, jak urocza może być normalność, okaże się zbyt silna, by się jej oprzeć. Samo jednak istnienie mody na życie analogowe i „detoks cyfrowy” jest czymś wartym odnotowania. Świadczy bowiem o głodzie prawdziwych relacji i świata nie na pokaz. Możemy za tym pójść i znormalnieć z własnej woli. Możemy też nakręcać spiralę rozmaitych absurdów do momentu, kiedy to wszystko pęknie, a potem nastanie cisza i ciemność. Jeśli nie sięgniemy po rzeczywistość analogową dobrowolnie, w którymś momencie przyjdzie ona do nas sama. Wszak, jak głosi przypisywane Albertowi Einsteinowi „proroctwo”: „Kolejna, po atomowej, wojna światowa będzie wojną na patyki i kamienie”.

 


 

POLECANE
z ostatniej chwili
Jarosław Kaczyński w historycznej Sali BHP. Symboliczne spotkanie w kolebce "Solidarności"

W poniedziałek, 25 sierpnia 2025 roku, prezes Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński, spotkał się z sympatykami w historycznej Sali BHP Stoczni Gdańskiej. To miejsce, nierozerwalnie związane z narodzinami "Solidarności" i walką o wolną Polskę, stało się sceną ważnego wydarzenia politycznego, podkreślającego przywiązanie do ideałów Sierpnia '80.

PKP Intercity wydał pilny komunikat z ostatniej chwili
PKP Intercity wydał pilny komunikat

W systemie e-IC2.0 występują czasowe utrudnienia w płatności za bilet za pomocą Apple Pay – informuje w poniedziałek PKP Intercity.

Byli niemieccy naziści i ich kolaboranci tworzyli Unię Europejską gorące
Byli niemieccy naziści i ich kolaboranci tworzyli Unię Europejską

Od samego początku integracja europejska nie była spontanicznym zjednoczeniem wolnych narodów, lecz celową konstrukcją ponadnarodowej machiny stworzonej przez ludzi, których przeszłość polityczna była często zakorzeniona w systemach autorytarnych.

Pułapka na prezydenta tylko u nas
Pułapka na prezydenta

Już niedługo, bo 9 września przekonamy się, czy rządzącej koalicji zależy na tym, żeby Polacy płacili mniej za energię elektryczną, czy też politycy i media wrogie prezydentowi Nawrockiemu nadal będą wykorzystywać temat cen energii do propagandowej wojny.

NSA krytykuje zwłokę premiera. Wybucha kolejny bunt z ostatniej chwili
NSA krytykuje zwłokę premiera. "Wybucha kolejny bunt"

Kolegium NSA krytykuje zwłokę premiera Donalda Tuska z kontrasygnatą aktów powołania asesorów WSA. Według NSA brak podpisu premiera narusza prawo do szybkiego rozpoznania spraw – informuje w poniedziałek "Rzeczpospolita"

Trump: Bardzo poważne konsekwencje, jeśli nie dojdzie do spotkania Zełenski–Putin z ostatniej chwili
Trump: Bardzo poważne konsekwencje, jeśli nie dojdzie do spotkania Zełenski–Putin

Prezydent USA Donald Trump ostrzegł w poniedziałek, że jeśli nie dojdzie do spotkania przywódców Rosji i Ukrainy, Władimira Putina i Wołodymyra Zełenskiego, mogą pojawić się "bardzo poważne konsekwencje".

Ukraina ostrzega Polskę: Będzie reakcja, jeśli Sejm zrówna banderowskie symbole z nazistowskimi z ostatniej chwili
Ukraina ostrzega Polskę: Będzie reakcja, jeśli Sejm zrówna banderowskie symbole z nazistowskimi

''Władze w Kijowie uprzedziły Polskę, że zareagują, jeśli Sejm zrówna czerwono-czarną symbolikę z nazistowską'' – napisał w poniedziałek dobrze poinformowany ukraiński portal Europejska Prawda, powołując się na źródło w ukraińskiej dyplomacji.

UODO wszczyna postępowanie ws. ujawnienia danych sygnalistki w Instytucie Pileckiego z ostatniej chwili
UODO wszczyna postępowanie ws. ujawnienia danych sygnalistki w Instytucie Pileckiego

Prezes UODO Mirosław Wróblewski zapowiedział podjęcie z urzędu sprawy możliwego naruszenia danych sygnalistki w Instytucie Pileckiego. To efekt publikacji Wirtualnej Polski.

Jest lista beneficjentów KPO dla kultury. Środki otrzymała m.in. Fundacja Krystyny Jandy z ostatniej chwili
Jest lista beneficjentów "KPO dla kultury". Środki otrzymała m.in. Fundacja Krystyny Jandy

Resort kultury opublikował wyniki II naboru KPO dla kultury. Po skandalu wokół KPO związanym z branżą HoReCa, internauci niemal natychmiastowo zajęli się listą przedsięwzięć z obszaru kultury objętych wsparciem z Krajowego Planu Odbudowy.

Komunikat dla mieszkańców Poznania z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Poznania

Port Lotniczy Poznań-Ławica obsłużył w lipcu tego roku 504,7 tys. pasażerów, co oznacza wzrost o 9 proc. w porównaniu z lipcem ubiegłego roku – poinformowało w poniedziałek lotnisko.

REKLAMA

Agnieszka Żurek: "Kiedyś było jakoś fajniej". Skąd tęsknota za latami dziewięćdziesiątymi?

Facebookowy profil „Kiedyś było jakoś fajniej” obserwuje 1,4 miliona ludzi. Czy jest to jedynie typowa nostalgia za czasami, kiedy „byliśmy piękni i młodzi”, czy jednak coś więcej?
Bazar - zdjęcie poglądowe Agnieszka Żurek:
Bazar - zdjęcie poglądowe / fot. pixabay.com

Co musisz wiedzieć:

  • Popularność profilu „Kiedyś było jakoś fajniej” odzwierciedla nostalgię za czasami dzieciństwa i młodości, gdy życie było prostsze, relacje bardziej bezpośrednie, a wyobraźnia i autentyczność odgrywały większą rolę niż dziś.
  • Okres ten wspominany jest jako wyjątkowy ze względu na większy luz społeczny, brak cyfrowej kontroli i możliwość wyrażania siebie bez nadmiernych ograniczeń.
  • Mimo pozytywnego obrazu lat 90., były to również czasy przemocy, biedy i społecznych tabu.

 

Prostota

Zapewne obie odpowiedzi są prawidłowe. Tęsknimy za czasami młodości, często je idealizując, ale też instynktownie czujemy, że kilka dziesięcioleci temu w wielu sferach naszego życia było chyba więcej normalności.

„Jesteśmy pokoleniem, które już nie wróci. Dorastaliśmy z kurzem na butach, zdartymi kolanami i sercem, które się spieszyło – nie do ekranów, lecz na podwórko, żeby jak najszybciej zjeść przekąskę i pobiec bawić się z przyjaciółmi. Wtedy najważniejsza była piłka i ci, którzy biegli obok. Wracaliśmy ze szkoły pieszo – śmiejąc się, żartując albo po prostu marząc w ciszy. Myślami byliśmy już w kolejnej przygodzie: gdzieś między piaskiem, kałużą a sekretem, który krył się za rogiem. Patyk stawał się mieczem, kałuża – morzem. Nasze skarby to były kulki, naklejki, papierowe statki. A jedyną granicą było niebo. Nie mieliśmy chmur. Tylko wspomnienia – w głowie i na kliszy. Zdjęcia się wywoływało, dotykało rękami, trzymało w pudełkach. Tam też leżały odręczne listy, pocztówki od babci i taty i rysunki, które mama przechowywała jak największe skarby. «Mamą» nazywało się tę, która tuliła, gdy bolało. A «tatą» – tego, który biegł obok, ucząc jazdy na rowerze. I to nam wystarczało. A wieczorem, już pod kołdrą, szeptało się z bratem czy siostrą z sąsiedniego łóżka, śmiało się z głupstw – i bało, żeby dorośli nie usłyszeli i nie zgasili naszego małego, ciepłego świata. To pokolenie powoli odchodzi – jak fotografia, która z czasem blaknie, ale której nikt nie chce wyrzucić. Odchodzimy cicho, niosąc ze sobą niewidzialną walizkę: ze śmiechem dzieci na podwórku, z zapachem świeżego chleba, z beztroskimi gonitwami i z tą wolnością, w której nie było jeszcze żadnego «powiadomienia». Byliśmy dziećmi – wtedy gdy naprawdę można było nimi być. I chyba właśnie w tym tkwi nasze największe szczęście” – pisze autor [nie znalazłam niestety jego danych – przyp. A.Ż.] popularnego w internecie nieformalnego „Manifestu 50-latków”. Zapisana jest w nim tęsknota za „analogowością” w rozmaitych jej przejawach – w nawiązywaniu i budowaniu relacji, w uruchamianiu wyobraźni, ćwiczeniu cierpliwości w oczekiwaniu na coś, w istnieniu tajemnicy, niespodzianek, a przede wszystkim – jej prostotą.

Co było wyjątkowego w latach 90. i dlaczego chętnie wracamy do nich myślami? Był to chyba niepowtarzalny czas, kiedy już wyszliśmy (mniej więcej) z komuny, a zarazem nie zderzyliśmy się jeszcze z niesionymi przez zachodnią kulturę bardziej zawoalowanymi zniewoleniami. Był to czas wolności, luzu, nadziei, czas fantazji i lekkich (a czasem ciężkich!) – wariactw. Na dodatek pozostających wyłącznie w sferze pamięci i nieuwiecznionych cyfrowo. W latach 90. nie doświadczaliśmy jeszcze poprawności politycznej, toteż nie uważaliśmy tak bardzo na słowa – ze wszystkimi tego konsekwencjami. Był to także czas, kiedy Polacy – poza nielicznymi wyjątkami – żyli raczej skromnie, ale umieli cieszyć się drobnymi przyjemnościami dnia codziennego – np. szklaneczką denaturatu. Dzieciaki tamtych lat miały podobne dresy – „szelesty”, podobne fryzury albo dzwony z „India shopów”. Szczytem obciachu było wówczas „dresiarstwo” rozumiane jako chamstwo i ograniczenie umysłowe, a w sferze mody i urody – tipsy. „Tipsiara” był to synonim dresiary i nie oznaczał niczego pozytywnego. Gdyby jednak ówczesna „tipsiara” zobaczyła współczesnego „glonojada” (dziewczynę, która przesadziła z ilością wstrzykiwanego w usta botoksu), zapewne uciekłaby z krzykiem.

 

Bunt

Lata 90. były czasem, kiedy bunt był jeszcze możliwy, kiedy ludziom „o coś chodziło”. Obciachem było nieposiadanie zainteresowań, a czytanie książek było nie tyle czymś modnym, co oczywistym. Ceniliśmy oryginalne osobowości i wartości niematerialne. Dla wielu nadal większym autorytetem był wówczas szwendający się z gitarą po „cudnych manowcach” „Majster Bieda” niż „Master Chef”. Nie było jeszcze wówczas tylu kamer, zakazów i nakazów hamujących nie tylko łamanie prawa i wariackie pomysły, ale stanowiących także tamę dla fantazji i improwizacji. Być może co druga przygoda ówczesnych nastolatków byłaby dzisiaj nielegalna, nie sądzę jednak, żeby dzisiejsze czyhające na nich zagrożenia – choć często niestety legalne – były mniej niebezpieczne.

Lata 90. to czas bez świata cyfrowego, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jeśli zgubisz się w lesie – musisz sobie poradzić, nie odnajdziesz drogi przy pomocy Google Maps. Jeśli uczysz się jeździć autem – nie możesz pomóc sobie nawigacją, musisz skorzystać z papierowej mapy. Jeśli zabłądzisz w górach, musisz nadawać latarką sygnały alfabetem Morse’a, krzyczeć albo czekać na zmiłowanie boskie, nie wezwiesz pomocy przy użyciu aplikacji „Ratunek”. Z kolei nie spotka Cię zaawansowany, psychodeliczny cyberbullying, a najwyżej stara, poczciwa „solówa po szkole”. W wielu życiowych sytuacjach musisz sobie po prostu poradzić – czasem w zdrowy, czasem w mniej zdrowy sposób. Nie możesz skorzystać z gotowych recept ChataGPT. Gdyby ktoś z mojej klasy z lat 90. obejrzał krążący ostatnio po necie filmik przedstawiający dwóch bezradnych nastolatków w nieskazitelnie białych butach stojących na brzegu zalanego wodą po ulewie (nie sięgającą jednak nawet kostek) przejścia dla pieszych i co jakiś czas dotykających nieśmiało jej tafli czubkiem buta, „śmiechom nie byłoby końca”. Bieganie boso po kałużach było czymś normalnym, podobnie jak siedzenie godzinami na podwórku, budowanie „baz”, granie w „króla skoczka”, a w starszym wieku – spanie w czasie wakacji na dachach garaży na karimatach przyklejonych do roztopionej papy. Nie istniał wówczas (chyba), a przynajmniej nie był popularny, typ roszczeniowości narzekający na „problemy pierwszego świata” i nikt nie popadał w depresję ani nie dostawał ataku furii z powodu podania mu wody o pojemności 0,5 zamiast 0,33 litra. W pociągach ludzie na siebie nie syczeli i nie posyłali pełnych wyższości spojrzeń, ale raczej bawili się dobrze, jadąc nad morze w upale, tłoku, owiani „kiblową bryzą” bądź w najlepszym wypadku – zapachem kabanosa, usiłując ułożyć „Tetris” z walizek, kół pływackich, materacy, gitar i namiotów. Więcej było w nas dystansu i luzu oraz autoironii. Nie chcę jednak przez to powiedzieć, że „kiedyś to były czasy, a dziś nie ma czasów”. Nie chcę też winić współczesnego młodego pokolenia uzależnionego od świata cyfrowego. Ani nie jest to ich wina, ani też świat cyfrowy nie niesie przecież samych zagrożeń.

 

Przemoc

Opisywany przeze mnie weselszy aspekt lat 90. (last but not least – jaka fajna była wtedy polska muzyka!) dotyczy sporej części społeczeństwa, ale przecież nie wszystkich. Te lata to w wielu obszarach Polski ogromna bieda, bezrobocie, alkoholizm, samobójstwa, przestępczość i przemoc. Tu akurat cyfryzacja i związana z nią edukacja, a także możliwość dokumentowania patologicznych zjawisk odegrały pozytywną rolę. Choć system prawny nie jest rzecz jasna idealny, to jednak społeczne przyzwolenie np. na stosowanie zasady „nie mów nikomu o tym, co w domu”, zapewniającej bezkarność sprawcom przemocy, znacznie się zmniejszyło. Podobnie rzecz ma się z kwestią proszenia o pomoc. Kiedyś kojarząca się ze wstydem, dziś staje się sprawą coraz bardziej normalną i powszechną.

To samo dotyczy wiedzy psychologicznej i społecznej akceptacji do korzystania z terapii. Współczesne czasy wychyliły mocno wahadło w drugą stronę i tak jak kiedyś korzystanie z pomocy psychologa było czymś wstydliwym, obecnie staje się wręcz czymś modnym. Czy stanowi to dowód na to, że kapitalizm, tak jak kiedyś socjalizm, „bohatersko walczy z problemami, które sam stworzył”? Po części zapewne tak. Wiele problemów psychologicznych ma swoje źródła w zaniku poczucia bezpieczeństwa wynikającego z tworzenia wspólnoty, z kryzysu pozytywnych więzi, z braku głębszych życiowych celów, z zaniku religijności, z uzależnień – także tych cyfrowych, z porównywania własnej szarej codzienności z instagramowym życiem na pokaz etc. Przesyt wirtualem i tęsknota za „żywotem człowieka poczciwego” przejawia się nawet w, o paradoksie!, internetowych „trendach”.

„Trendem na rok 2025 jest powrót do analogowych metod poznawania się i randkowania, zwany «meet cute». Oznacza on spontaniczne, urocze spotkania, które mogą zapoczątkować romantyczną relację, nawiązując do czasów, gdy ludzie poznawali się w naturalny sposób, np. na ulicy, w parku czy przez znajomych. Ten trend zyskuje na popularności, szczególnie wśród młodych osób, które szukają autentyczności i chcą uciec od presji idealnego wizerunku w aplikacjach randkowych” – podpowiada… sztuczna inteligencja. Czy ten trend ma szansę powodzenia? Być może tylko do czasu, kiedy pokusa podzielenia się na Instagramie ze światem tym, jak urocza może być normalność, okaże się zbyt silna, by się jej oprzeć. Samo jednak istnienie mody na życie analogowe i „detoks cyfrowy” jest czymś wartym odnotowania. Świadczy bowiem o głodzie prawdziwych relacji i świata nie na pokaz. Możemy za tym pójść i znormalnieć z własnej woli. Możemy też nakręcać spiralę rozmaitych absurdów do momentu, kiedy to wszystko pęknie, a potem nastanie cisza i ciemność. Jeśli nie sięgniemy po rzeczywistość analogową dobrowolnie, w którymś momencie przyjdzie ona do nas sama. Wszak, jak głosi przypisywane Albertowi Einsteinowi „proroctwo”: „Kolejna, po atomowej, wojna światowa będzie wojną na patyki i kamienie”.

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe