„Wołyń”, „Zaćma” i „Smoleńsk” na filmowym festiwalu w Gdyni

16 filmów, spośród zgłoszonych 45 obrazów, będzie rywalizowało o Złote Lwy w Konkursie Głównym podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Co może okazać się szczególnie ważne, to fakt, iż na najbliższym festiwalu zaprezentowanych będzie kilka filmów historycznych.
 „Wołyń”, „Zaćma” i „Smoleńsk” na filmowym festiwalu w Gdyni
/ mat. prasowe
Otóż w Konkursie Głównym widzowie obejrzą filmy dotykające naszej najnowszej trudnej historii. Wojciech Smarzowski pokaże „Wołyń”, którego akcja rozgrywa się w wiosce położonej w południowo-zachodniej części Wołynia. Zaczyna się w roku 1939. Bohaterka Zosia Głowacka jest zakochana w ukraińskim chłopcu z tej samej wsi. Jednak ojciec postanawia wydać ją za najbogatszego gospodarza, Polaka Macieja Skibę.
Życie społeczności wioski odmienia okupacja sowiecka. A dwa lata później atak Niemiec na Związek Sowiecki.  Budzą się w ludziach złowrogie demony. Trwają mordy na Żydach. Rośnie napięcie między polskimi i ukraińskimi sąsiadami. Dochodzi do zatargów. Znikają ludzie.
Od lutego 1943 r. do pory żniw w 1944 r. na terenie Wołynia oraz na innych obszarach kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej doszło wtedy do jednej z najokrutniejszych zbrodni II wojny światowej, dokonanej na Polakach przez sotnie „hierojów” z UPA oraz gromadnie – przez ukraińskich sąsiadów.

Apogeum zbrodni nastąpiło w niedzielę 11 lipca 1943 r. Zaatakowano wówczas blisko 100 polskich miejscowości, w tym naszych rodaków zgromadzonych na mszach świętych. Z map na zawsze starte zostały polskie wsie.

Także do „filmowej” wsi docierają wieści o krwawych zdarzeniach na wschodzie i północy Wołynia. W końcu, latem 1943 roku, wybucha pożoga mordów i okrucieństwa. Oddziały UPA i ukraińscy sąsiedzi atakują polskie osady.  Polacy próbują zemsty i sięgają po odwet. Pośród morza nienawiści Zosia próbuje ocalić swoje dzieci.

Podczas festiwalu reż. Ryszard Bugajski zaprezentuje „Zaćmę”. Film traktujący o stalinowskiej zbrodniarce, sadystce, pułkowniku Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego Julii Prajs-Brystiger (Luna, Krwawa Luna, Daria). Nazywano ją Krwawą Luną, gdyż w czasie przesłuchań pastwiła się nad aresztowanymi.  

Kierowała kadrowym, społeczno-politycznym V Departamentem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz w 1954 r. Departamentem III MBP do zwalczania podziemia.

Brystigerowa brała czynny udział w prowokacjach i zwalczaniu Kościoła, m.in. nadzorowała politycznie uwięzienie Prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Wydała instrukcję na temat przekształcenia mentalności funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. UB prowadził wówczas równolegle dwie strategie walki z Kościołem. Pierwsza polegała na budowaniu agentury, by przejąć stanowiska w hierarchii kościelnej. Druga strategia sprowadzała się do działań dezintegracyjnych , realizowanych w kuriach, zakonach i wśród świeckich.

W początkach lat 60. Brystygierowa pojawia się w podwarszawskim Zakładzie dla Ociemniałych w Laskach. Tam też po rozmowach z siostrami zakonnymi nawróciła się. Zmarła jako wierząca katoliczka.

Wpływy ludzi służb specjalnych dawnego reżimu pokażą „Sługi Boże” w reżyserii Mariusza Gawrysia.
Akcja filmu zaczyna się, gdy z wieży wrocławskiego kościoła rzuca się młoda Niemka. Śledztwo prowadzi doświadczony komisarz Warski. Ku jego niezadowoleniu do sprawy zostaje przydzielona także Ana Wittesch, niemiecka policjantka. Warski nie wie, że Ana przyjechała do Wrocławia prowadzić jeszcze inne, tajne dochodzenie. Ale nie całą – tę zna ktoś inny – proboszcz Witecki.  Tymczasem we Wrocławiu pojawia się wysłannik Watykanu, dr Kuntz.

Bartłomiej Topa, wcielający się w postać komisarza Waldemara Warskiego, tak mówi o filmie:  Wątki kryminalne, które zataczają szerokie kręgi, składają się na nieoczywistą fabułę i zagadkę, której rozwiązania trudno się domyślić. Służby specjalne, Bank Watykański, agenci Stasi to tematy, które stale goszczą w mediach, a rzadko, mimo swej aktualności, są poruszane w filmach. 

Podczas specjalnego pokazu goście festiwalu zobaczą „Smoleńsk” w reżyserii Antoniego Krauze. To film zrealizowany wbrew wpływowemu środowisku filmowemu. Bez państwowej dotacji. Traktuje o tym, co działo się 10 kwietnia 2010 roku, gdy rządowy samolot Tupolew 154 z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim i towarzyszącymi mu członkami oficjalnej delegacji zmierzającej do Katynia, rozbił się w Smoleńsku.  To film o roli mediów. Nina (Beata Fido), dziennikarka dużej komercyjnej stacji telewizyjnej, próbuje się dowiedzieć, jakie były przyczyny katastrofy. Tropy prowadzą między innymi do dramatycznej wyprawy Lecha Kaczyńskiego do Gruzji, której celem było powstrzymanie inwazji wojsk rosyjskich na Tbilisi w 2008 roku. Z każdą godziną dziennikarskiego śledztwa Nina się przekonuje, że prawda jest o wiele bardziej złożona niż mogłoby się wydawać…

Z tego zestawienia widać, że polskie kino sięga po tematy historyczne, ale z nieodległej przeszłości.  Czy trafią one do szerszej publiczności?
Przypomnijmy, że gdyński (a właściwie wówczas jeszcze gdański) festiwal miał i swoje „polityczne” chwile.
W 1981 roku i pod koniec lat 80 niektóre tytuły zdjęto z „półek”. Złote Lwy Gdańskie zdobyła w 1981 roku Agnieszka Holland za „Gorączkę”, a wśród nagród znalazły się dwie nagrody honorowe  NSZZ „Solidarność” dla Andrzeja Piekutowskiego za „Chłopów ’81”, pełnometrażowy zapis strajków chłopskich zakończonych rejestracją NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych oraz Andrzeja Wajdy za „Człowieka z żelaza”.

Wcześniejszy o pięć lat, jeden z najlepszych filmów lat 70-tych „Człowiek z marmuru” choć nakręcony to wylądował, po kilkunastu pokazach, na półce. Powstał bo patronował filmowi sekretarz KC PZPR odpowiedzialny za odcinek „kultury” Józef Tejchma.

- Całą odpowiedzialność za film ”Człowiek z marmuru” wziął na siebie Józef Tejchma - i tylko jemu zawdzięczam, że film ten powstał i, co ważniejsze, wszedł na ekrany. Józef Tejchma, pomimo sprzeciwu na różnych szczeblach decyzyjnej drabiny, wprowadził ”Człowieka z marmuru” na ekrany 

- wspominał Andrzej Wajda.

Wprowadzenie stanu wojennego spowodowało, że w latach 1982-1983 festiwal nie odbył się. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych został reaktywowany w 1984 roku.

Pod koniec lat 80. na festiwalu wyróżniono „Matkę Królów” Janusza Zaorskiego, który zdobył również Nagrodę Dziennikarzy. Na XII Festiwalu debiutował Robert Gliński z „Niedzielnymi igraszkami”, ale ówczesne władze zablokowały mu dostęp do nagród. W 1989 roku Nagrodę Publiczności oraz Dziennikarzy przyznano Ryszardowi Bugajskiemu za „półkownika” – film „Przesłuchanie”.
Jednym z najważniejszych wydarzeń Festiwalu jest wręczenie Platynowych Lwów, czyli nagrody za osiągnięcia życia. W tym roku otrzyma je Janusz Majewski, twórca takich filmów, jak „Lekcja martwego języka”, „C.K. Dezerterzy”, „Zaklęte rewiry”, „Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy”, „Zazdrość i medycyna”.

41. Festiwal Filmowy w Gdyni potrwa od 19 do 24 września.

ASG

www.solidarnosc.gda.pl
 

 

POLECANE
Szczęsny blisko transferu? Sensacyjne doniesienia z Barcelony Wiadomości
Szczęsny blisko transferu? Sensacyjne doniesienia z Barcelony

Wojciech Szczęsny może zostać nowym bramkarzem FC Barcelony - donosi portal Meczyki, według którego Polak jest o krok od podpisania kontraktu z hiszpańskim gigantem. Umowa miałaby obowiązywać do 2027 roku.

Interwencja policji w Bolkowie. KGP komentuje: To nie była profesjonalna akcja z ostatniej chwili
Interwencja policji w Bolkowie. KGP komentuje: "To nie była profesjonalna akcja"

Policja i Prokuratura Okręgowa w Jeleniej Górze wyjaśniają okoliczności interwencji w Bolkowie, gdzie policjanci próbowali zatrzymać złodzieja samochodu. Podczas zdarzenia jeden z policjantów został raniony rykoszetem.

Komunikat dla mieszkańców Warszawy Wiadomości
Komunikat dla mieszkańców Warszawy

W weekend 6-8 czerwca w stolicy odbędą się imprezy biegowe, pierwsza - w piątek. Kierowcy i pasażerowie komunikacji miejskiej muszą się liczyć z utrudnieniami w ruchu.

Przetarg w NFOŚiGW wygrała kancelaria męża minister z Polski 2050. Droższa, ale bardziej doświadczona Wiadomości
Przetarg w NFOŚiGW wygrała kancelaria męża minister z Polski 2050. "Droższa, ale bardziej doświadczona"

Jak donosi Wp.pl, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozstrzygnął przetarg na obsługę prawną, wybierając kancelarię Rö Radwan-Röhrenschef Petruczenko, której wspólnikiem jest Marcin Radwan-Röhrenschef – mąż wiceminister spraw zagranicznych Anny Radwan-Röhrenschef z Polski 2050.

Kompromitacja redaktora naczelnego ''Rzeczpospolitej'' Michała Szułdrzyńskiego gorące
Kompromitacja redaktora naczelnego ''Rzeczpospolitej'' Michała Szułdrzyńskiego

Redaktor naczelny dziennika "Rzeczpospolita" kontrolowanego przez imperium finansowe George'a Sorosa Michał Szułdrzyński doznał w mediach społecznościowych bolesnej kompromitacji.

Jest oświadczenie Jacka Kurskiego po tekście Onetu Wiadomości
Jest oświadczenie Jacka Kurskiego po tekście Onetu

W piątek, 6 czerwca 2025 r., Onet i Radio ZET opublikowały materiał uderzający w Jacka Kurskiego. Artykuł dotyczy rzekomych nieprawidłowości w finansowaniu jego kampanii do Parlamentu Europejskiego. Sam Kurski w mocnym oświadczeniu odpiera zarzuty i mówi wprost: to polityczna prowokacja inspirowana przez obecną władzę.

Anulowano kontrakt na śmigłowce Black Hawk dla polskiej armii z ostatniej chwili
Anulowano kontrakt na śmigłowce Black Hawk dla polskiej armii

Agencja Uzbrojenia unieważniła przetarg na zakup 32 wielozadaniowych śmigłowców S-70i Black Hawk dla Wojsk Lądowych, co spotkało się z ostrą reakcją związkowców z zakładów PZL Mielec. Decyzja została uzasadniona zmianą okoliczności, które sprawiają, że kontynuowanie postępowania nie leży w interesie publicznym. Związkowcy domagają się wyjaśnień i dialogu z Ministerstwem Obrony Narodowej

Nie mam wątpliwości! Wałęsa grzmi po II turze wyborów prezydenckich z ostatniej chwili
"Nie mam wątpliwości!" Wałęsa grzmi po II turze wyborów prezydenckich

Rezultat drugiej tury wyborów prezydenckich, w której zwyciężył Karol Nawrocki, nie został bez echa. Choć Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła już oficjalne wyniki, były prezydent Lech Wałęsa kwestionuje ich wiarygodność i wzywa do podjęcia zdecydowanych kroków – przeliczenia głosów lub ponownego głosowania.

Bejda siłą doprowadzony – tak działa nielegalna komisja Tuska polityka
Bejda siłą doprowadzony – tak działa nielegalna komisja Tuska

6 czerwca 2025 roku doszło do bezprecedensowego wydarzenia: były szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego Ernest Bejda został siłą doprowadzony przez policję na przesłuchanie przed sejmową komisją śledczą ds. Pegasusa.

Burza w Pałacu Buckingham. To planowali Harry i Meghan z ostatniej chwili
Burza w Pałacu Buckingham. To planowali Harry i Meghan

Brytyjski dziennik „The Guardian” ujawnił nowe szczegóły dotyczące księcia Harry’ego i księżnej Meghan, które rzucają światło na narastające napięcia z rodziną królewską. Według źródeł para rozważała zmianę nazwiska rodowego swoich dzieci na Spencer, czyli nazwisko panieńskie księżnej Diany.

REKLAMA

„Wołyń”, „Zaćma” i „Smoleńsk” na filmowym festiwalu w Gdyni

16 filmów, spośród zgłoszonych 45 obrazów, będzie rywalizowało o Złote Lwy w Konkursie Głównym podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Co może okazać się szczególnie ważne, to fakt, iż na najbliższym festiwalu zaprezentowanych będzie kilka filmów historycznych.
 „Wołyń”, „Zaćma” i „Smoleńsk” na filmowym festiwalu w Gdyni
/ mat. prasowe
Otóż w Konkursie Głównym widzowie obejrzą filmy dotykające naszej najnowszej trudnej historii. Wojciech Smarzowski pokaże „Wołyń”, którego akcja rozgrywa się w wiosce położonej w południowo-zachodniej części Wołynia. Zaczyna się w roku 1939. Bohaterka Zosia Głowacka jest zakochana w ukraińskim chłopcu z tej samej wsi. Jednak ojciec postanawia wydać ją za najbogatszego gospodarza, Polaka Macieja Skibę.
Życie społeczności wioski odmienia okupacja sowiecka. A dwa lata później atak Niemiec na Związek Sowiecki.  Budzą się w ludziach złowrogie demony. Trwają mordy na Żydach. Rośnie napięcie między polskimi i ukraińskimi sąsiadami. Dochodzi do zatargów. Znikają ludzie.
Od lutego 1943 r. do pory żniw w 1944 r. na terenie Wołynia oraz na innych obszarach kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej doszło wtedy do jednej z najokrutniejszych zbrodni II wojny światowej, dokonanej na Polakach przez sotnie „hierojów” z UPA oraz gromadnie – przez ukraińskich sąsiadów.

Apogeum zbrodni nastąpiło w niedzielę 11 lipca 1943 r. Zaatakowano wówczas blisko 100 polskich miejscowości, w tym naszych rodaków zgromadzonych na mszach świętych. Z map na zawsze starte zostały polskie wsie.

Także do „filmowej” wsi docierają wieści o krwawych zdarzeniach na wschodzie i północy Wołynia. W końcu, latem 1943 roku, wybucha pożoga mordów i okrucieństwa. Oddziały UPA i ukraińscy sąsiedzi atakują polskie osady.  Polacy próbują zemsty i sięgają po odwet. Pośród morza nienawiści Zosia próbuje ocalić swoje dzieci.

Podczas festiwalu reż. Ryszard Bugajski zaprezentuje „Zaćmę”. Film traktujący o stalinowskiej zbrodniarce, sadystce, pułkowniku Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego Julii Prajs-Brystiger (Luna, Krwawa Luna, Daria). Nazywano ją Krwawą Luną, gdyż w czasie przesłuchań pastwiła się nad aresztowanymi.  

Kierowała kadrowym, społeczno-politycznym V Departamentem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz w 1954 r. Departamentem III MBP do zwalczania podziemia.

Brystigerowa brała czynny udział w prowokacjach i zwalczaniu Kościoła, m.in. nadzorowała politycznie uwięzienie Prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Wydała instrukcję na temat przekształcenia mentalności funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. UB prowadził wówczas równolegle dwie strategie walki z Kościołem. Pierwsza polegała na budowaniu agentury, by przejąć stanowiska w hierarchii kościelnej. Druga strategia sprowadzała się do działań dezintegracyjnych , realizowanych w kuriach, zakonach i wśród świeckich.

W początkach lat 60. Brystygierowa pojawia się w podwarszawskim Zakładzie dla Ociemniałych w Laskach. Tam też po rozmowach z siostrami zakonnymi nawróciła się. Zmarła jako wierząca katoliczka.

Wpływy ludzi służb specjalnych dawnego reżimu pokażą „Sługi Boże” w reżyserii Mariusza Gawrysia.
Akcja filmu zaczyna się, gdy z wieży wrocławskiego kościoła rzuca się młoda Niemka. Śledztwo prowadzi doświadczony komisarz Warski. Ku jego niezadowoleniu do sprawy zostaje przydzielona także Ana Wittesch, niemiecka policjantka. Warski nie wie, że Ana przyjechała do Wrocławia prowadzić jeszcze inne, tajne dochodzenie. Ale nie całą – tę zna ktoś inny – proboszcz Witecki.  Tymczasem we Wrocławiu pojawia się wysłannik Watykanu, dr Kuntz.

Bartłomiej Topa, wcielający się w postać komisarza Waldemara Warskiego, tak mówi o filmie:  Wątki kryminalne, które zataczają szerokie kręgi, składają się na nieoczywistą fabułę i zagadkę, której rozwiązania trudno się domyślić. Służby specjalne, Bank Watykański, agenci Stasi to tematy, które stale goszczą w mediach, a rzadko, mimo swej aktualności, są poruszane w filmach. 

Podczas specjalnego pokazu goście festiwalu zobaczą „Smoleńsk” w reżyserii Antoniego Krauze. To film zrealizowany wbrew wpływowemu środowisku filmowemu. Bez państwowej dotacji. Traktuje o tym, co działo się 10 kwietnia 2010 roku, gdy rządowy samolot Tupolew 154 z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim i towarzyszącymi mu członkami oficjalnej delegacji zmierzającej do Katynia, rozbił się w Smoleńsku.  To film o roli mediów. Nina (Beata Fido), dziennikarka dużej komercyjnej stacji telewizyjnej, próbuje się dowiedzieć, jakie były przyczyny katastrofy. Tropy prowadzą między innymi do dramatycznej wyprawy Lecha Kaczyńskiego do Gruzji, której celem było powstrzymanie inwazji wojsk rosyjskich na Tbilisi w 2008 roku. Z każdą godziną dziennikarskiego śledztwa Nina się przekonuje, że prawda jest o wiele bardziej złożona niż mogłoby się wydawać…

Z tego zestawienia widać, że polskie kino sięga po tematy historyczne, ale z nieodległej przeszłości.  Czy trafią one do szerszej publiczności?
Przypomnijmy, że gdyński (a właściwie wówczas jeszcze gdański) festiwal miał i swoje „polityczne” chwile.
W 1981 roku i pod koniec lat 80 niektóre tytuły zdjęto z „półek”. Złote Lwy Gdańskie zdobyła w 1981 roku Agnieszka Holland za „Gorączkę”, a wśród nagród znalazły się dwie nagrody honorowe  NSZZ „Solidarność” dla Andrzeja Piekutowskiego za „Chłopów ’81”, pełnometrażowy zapis strajków chłopskich zakończonych rejestracją NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych oraz Andrzeja Wajdy za „Człowieka z żelaza”.

Wcześniejszy o pięć lat, jeden z najlepszych filmów lat 70-tych „Człowiek z marmuru” choć nakręcony to wylądował, po kilkunastu pokazach, na półce. Powstał bo patronował filmowi sekretarz KC PZPR odpowiedzialny za odcinek „kultury” Józef Tejchma.

- Całą odpowiedzialność za film ”Człowiek z marmuru” wziął na siebie Józef Tejchma - i tylko jemu zawdzięczam, że film ten powstał i, co ważniejsze, wszedł na ekrany. Józef Tejchma, pomimo sprzeciwu na różnych szczeblach decyzyjnej drabiny, wprowadził ”Człowieka z marmuru” na ekrany 

- wspominał Andrzej Wajda.

Wprowadzenie stanu wojennego spowodowało, że w latach 1982-1983 festiwal nie odbył się. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych został reaktywowany w 1984 roku.

Pod koniec lat 80. na festiwalu wyróżniono „Matkę Królów” Janusza Zaorskiego, który zdobył również Nagrodę Dziennikarzy. Na XII Festiwalu debiutował Robert Gliński z „Niedzielnymi igraszkami”, ale ówczesne władze zablokowały mu dostęp do nagród. W 1989 roku Nagrodę Publiczności oraz Dziennikarzy przyznano Ryszardowi Bugajskiemu za „półkownika” – film „Przesłuchanie”.
Jednym z najważniejszych wydarzeń Festiwalu jest wręczenie Platynowych Lwów, czyli nagrody za osiągnięcia życia. W tym roku otrzyma je Janusz Majewski, twórca takich filmów, jak „Lekcja martwego języka”, „C.K. Dezerterzy”, „Zaklęte rewiry”, „Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy”, „Zazdrość i medycyna”.

41. Festiwal Filmowy w Gdyni potrwa od 19 do 24 września.

ASG

www.solidarnosc.gda.pl
 


 

Polecane
Emerytury
Stażowe