[Tylko u nas] Marek Budzisz: Arabia Saudyjska stawia Rosji ultimatum
Niezależnie od tego czy do porozumienia Rosji i krajów arabskich zrzeszonych w OPEC rzeczywiście w najbliższy czwartek dojdzie ekonomiczne, ale co ważniejsze również psychologiczne skutki wojny cenowej z innymi producentami ropy naftowej Rosja już zaczęła odczuwać. Utrzymywanie się przez dłuższy czas ceny baryłki ropy naftowej na poziomie 20 dolarów z punktu widzenia rosyjskiego budżetu oznacza tylko w II kwartale br. stratę dochodów liczoną w dziesiątkach miliardów dolarów. A precyzyjnie rzecz ujmując, tak jak policzyli to ekonomiści z jednej z rosyjskich agencji ratingowych wpływy na poziomie 19 mld dolarów, w miejsce 64,9 mld zaplanowanych w tegorocznym budżecie. Jednak straty w wyniku nazwijmy to „oddziaływania psychologicznego” mogą być o niebo większe. Przede wszystkim z tego względu, że nie chodzi tu o stan psychiczny całej populacji zamieszkującej Federację Rosyjską a jednego człowieka, Władimira Władimirowicza Putina od decyzji, którego zależy kiedy Rosja zacznie i czy w ogóle zacznie wykorzystywać na szerszą skalę zgromadzone przez siebie rezerwy. Obecnie robi to bardzo ostrożnie, co zdaniem rosyjskich ekonomistów jeszcze pogłębia negatywne skutki ekonomiczne związane z epidemią Covid-19. Zdaniem wypowiadających się dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że Putin, którego polityczną karierę w pewnym sensie ukształtował kryzys finansowy roku 1998, kiedy Rosja ogłosiła czasową niewypłacalność nie będąc w stanie spłacić, za czasów Jelcyna swoich zobowiązań panicznie boi się powtórzenia sytuacji i dlatego skala wsparcia dla unieruchomionej rosyjskiej gospodarki jest mała. Jak obliczyli analitycy banku ING Kreml zdecydował się wyasygnować w rozmaitych formach na wspomożenie gospodarki, która zaczęła gwałtownie zwalniać 2 % PKB, czyli około 30 – 32 mld dolarów, co w zestawieniu z posiadanymi rezerwami na poziomie 550 mld dolarów, w tym płynnymi 165 mld dolarów zgromadzonymi w tzw. Funduszu Dobrobytu Narodowego wydaje się niewielkim wsparciem, tym bardziej na tle tego co robią państwa Unii Europejskiej i Stany Zjednoczone. Dzisiejsza postawa Kremla odbiega też dość znacznie, co zresztą stało się już w Rosji powodem do krytycznych uwag pod adresem władz, od polityki z czasów poprzedniego kryzysu finansowego lat 2008 – 2009. Wówczas na ochronę krajowego systemu bankowego, łatanie dziury budżetowej oraz wspieranie krajowego biznesu wydano niemal 10 % rosyjskiego PKB. W efekcie w całości skonsumowano zgromadzone w czasie naftowej prosperity rezerwy, które przez najbliższe, po 2009 roku lata, odbudowywano. Podobna sytuacja powtórzyła się po roku 2014, kiedy znów rezerwy zużyto i dopiero porozumienie zawarte w ramach OPEC+ w 2016 roku, pozwoliło je w wyniku wzrostu cen węglowodorów w następnych latach odtworzyć. Teraz jednak, jak się wydaje, mamy odmienną sytuację. Kreml zdaje się uważać, że porozumienia może nie być albo, co też trzeba brać pod uwagę jeśli zostanie osiągnięte, to podjęte działania będą w obliczu głębokości światowej recesji niewystarczające. I dlatego trzeba posiadanymi pieniędzmi gospodarować ostrożnie, roztropnie je wydając, bo być może nie będzie z czego tych rezerw odbudowywać. Tym bardziej, że propozycje Moskwy, aby w obliczu kryzysu wywołanego pandemią odstąpić od polityki sankcji i wrócić do formuły bussines as usual skończyły się fiaskiem. Ani Unia Europejska ani tym bardziej Stany Zjednoczone nie zareagowały pozytywnie na płynące z Moskwy zachęty.
Dotychczasowa powściągliwość Kremla, jeśli idzie o skalę wsparcia dla rodzimego biznesu wywołana jest jak można przypuszczać brakiem pewności czy porozumienie z Arabią Saudyjską cokolwiek zmieni na światowych rynkach ropy. Jeżeli ceny się ustabilizują na akceptowalnym przez Moskwę poziomie, wyższym niż obecne 20 dolarów za baryłkę, to, zapewne zmieni się też nastawienie rosyjskich władz do kryzysu. Rozpocznie się energiczna z nim walka, co zresztą wpisuje się w polityczne plany formułowane na Kremlu. Portal informacyjny Znak powołując się na przecieki z administracji rosyjskiego prezydenta napisał wczoraj, że nowa wersja najbardziej prawdopodobnego scenariusza wygląda następująco – referendum w sprawie zatwierdzenia zmian w rosyjskiej konstytucji zostaje przeprowadzone na pod koniec maja albo na początku czerwca. Data ta zbiec się ma z oficjalnie ogłoszonym przez Putina „zwycięstwem nad pandemią” a następnie, pod koniec czerwca odbywa się wielka defilada rosyjskiej armii na Placu Czerwonym, przeniesiona z 9 maja. Ewentualne porozumienie w sprawie stabilizowania cen ropy naftowej umożliwiłoby, rozpoczęcie polityki wspierania biznesu na większą skalę. Ten polityczny scenariusz rozgrywany obecnie przez Kremla ma wszakże jeden słaby punkt. Może się okazać mocno spóźniony, a przez to niezwykle ryzykowny. Kondycja rosyjskich firm wydaje się bowiem gorsza niźli się to pierwotnie wydawało. Jak wynika z właśnie opublikowanego badania rosyjskiego Centrum Analiz Strategicznych już 29 % rosyjskich przedsiębiorstw wysłało swych pracowników, wobec braku popytu na bezpłatne urlopy, a w najbliższym czasie kolejne 22 % ma zamiar zrobić podobny krok. Jest to o tyle istotne, że w swym wystąpieniu w mediach, Putin ogłosił czterotygodniowe „wakacje” w związku z pandemią z prawem do zachowania wynagrodzenia. Wydaje się, że jest po prostu nie słuchany, zapewne z tego powodu, że firmy nie mają rezerw. Managerowie i właściciele 28 % ankietowanych firm powiedzieli, że już znajdują się na granicy upadłości. Wydaje się zatem, że zaplanowane na Kremlu „zwycięstwo nad pandemią” może przypominać bankiet na cmentarzu.
Marek Budzisz