Rząd chce wypuścić 20 tysięcy więźniów. Przewodniczący Solidarności Służby Więziennej przestrzega

O zapowiedzi zwolnienia 20 tys. więźniów z zakładów karnych, rozszerzeniu dozoru elektronicznego, problemach kadrowych, wyznaczeniu ścieżki rozwoju zawodowego i ucywilnianiu Służby Więziennej mówił przewodniczący Krajowej Sekcji Służby Więziennej NSZZ „Solidarność” Andrzej Kołodziejski w rozmowie z Marcinem Krzeszowcem.
Służba Więzienna  Rząd chce wypuścić 20 tysięcy więźniów. Przewodniczący Solidarności Służby Więziennej przestrzega
Służba Więzienna / https://nszzfipw.org.pl/

– Wiceminister sprawiedliwości Maria Ejchart w rozmowie z „Rzeczpospolitą” powiedziała, że polskie więzienia są przeludnione, dlatego jej celem jest zmniejszenie liczby więźniów o 20 tys. w ciągu tej kadencji, a więc czterech lat. Miały już nawet nastąpić pierwsze przedterminowe zwolnienia. Jak Pan ocenia tę decyzję?

– Jeżeli po tej zapowiedzi w ciągu czterech lat udałoby się obniżyć liczbę więźniów z 75 do 55 tysięcy, to generalnie dla Służby Więziennej byłoby to korzystne, bo zmieniłby się stosunek liczby osadzonych do funkcjonariuszy. W tej chwili w Polsce mamy jednego funkcjonariusza, który pracuje bezpośrednio z czterema osadzonymi. Dla porównania w bardziej cywilizowanych krajach jest to dwóch osadzonych na jednego funkcjonariusza. Dlatego jak najbardziej popieramy takie działania. Tym bardziej że obecnie w aresztach śledczych i zakładach karnych przebywa około 20 tysięcy osób, które mają bardzo krótkie wyroki i jeśli spełniają one przesłanki, to może warto zmienić im karę na dozór elektroniczny.

Czytaj także: Ciepła posada za bycie szturmowcami Tuska? Plan na Bodnara i Sienkiewicza jest prosty

– Rozszerzenie dozoru elektronicznego to lepsze rozwiązanie niż „wsadzenie do ciupy”?

– W niektórych przypadkach jak najbardziej. Osoba, która popełniła przestępstwo, może odpokutować również przez to, że ma założoną tzw. obrożę. Tacy ludzie mogą normalnie chodzić do pracy, zajmować się rodziną i nie muszą od razu lądować w więzieniu. Więzienie to najbardziej ekstremalny środek ograniczenia wolności.

– Minister Ejchart potwierdziła również, że zlikwidowano już wszystkie z 580 cel, w których przebywało powyżej 10 osadzonych. Słyszał Pan skargi ze strony więźniów na niehumanitarne traktowanie z powodu osadzania ich w takich wieloosobowych celach?

– Na takie duże cele generalnie mówiło się, że są to „stodoły”. One istniały głównie z powodów architektonicznych, a nie dlatego że dyrektorzy chcieli je mieć w swoich jednostkach. Pojemność zakładu karnego jest ustalana w zarządzeniach wydawanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości i jeśli dyrektor zakładu miał w nim zmieścić określoną liczbę więźniów, to musiał to bezdyskusyjnie wykonać. Te cele nie zostały teraz zmniejszone, tylko po prostu część więźniów została rozwieziona do innych zakładów. To też jest dobra rzecz na przykład dla oddziałowego, który prowadzi kontrole w celach. Generalnie prowadzenie jakichkolwiek działań resocjalizacyjnych w celi, która liczy 12 czy 18 łóżek, jest słabe. Zdecydowanie lepiej pracuje się funkcjonariuszom czy wychowawcom w miejscach, gdzie jest mniejsze skupisko osadzonych.

– Nowy dyrektor generalny Służby Więziennej płk Andrzej Pecka w wywiadzie dla portalu InfoSecurity24.pl powiedział, że w tej chwili w SW jest 1802 wakatów. „Nie odczuwamy wyraźnych braków. Sytuacja kadrowa jest ustabilizowana na takim poziomie, który zabezpiecza wykonywanie obowiązków służbowych” – ocenił. Zgadza się Pan z taką opinią? Nie ma w tej chwili tragedii z zatrudnieniem?

– Nie podpiszę się pod tym stwierdzeniem. Uważam, że co do zasady wakaty nie powinny występować. Gdyby uzupełnić te brakujące 1800 stanowisk, to przykładowo przy stu zakładach karnych mielibyśmy dodatkowo 18 funkcjonariuszy na każdą jednostkę. Problem polega na tym, że od wielu lat budżet Służby Więziennej – pomimo wzrostu – nie zamyka się do końca. Część wakatów jest utrzymywana tylko po to, aby zapewnić Służbie środki finansowe na odprawy, nagrody jubileuszowe i tak dalej. Te pieniądze pochodzą ze środków przeznaczonych na uzupełnienie wakatów.

Co więcej, w budżecie brakuje pieniędzy na nadgodziny dla funkcjonariuszy. W 2019 roku Zjednoczona Prawica uchwaliła ustawę dotyczącą nadgodzin, ale nie przeznaczyła na to dodatkowych środków. My jako Solidarność zwracaliśmy wielokrotnie na to uwagę, że tych środków finansowych na Służbę Więzienną wciąż jest za mało. A przecież ani wspomniane wakaty, ani nadgodziny w służbie nie są pożądane. Trudno jest mówić o normalnej pracy, gdy ktoś przychodzi ósmy dzień z rzędu na 12-godzinną dniówkę.

Jeżeli kierownictwo uważa, że te brakujące wakaty nie są dużym obciążeniem dla służby, to proponowałbym, aby w takim samym procencie zwakatowane były Okręgowe Inspektoraty Służby Więziennej i Centralny Zarząd Służby Więziennej, bo w tej chwili brakuje ludzi w jednostkach podstawowych, a nie w centrali i okręgowych inspektoratach. Jeżeli mamy 5 czy 10 procent wakatów w zakładach karnych i aresztach śledczych, to utrzymujmy taki sam procent wakatów w Centralnym Zarządzie SW i Okręgowych Inspektoratach.

Czytaj także: Rząd próbuje mydlić oczy Polakom. Brudna gra w sprawie CPK

– Jakie trudności powodują w Państwa służbie braki kadrowe?

– Ludzi brakuje w jednostkach podstawowych, czyli tam, gdzie wykonywana jest najtrudniejsza praca w bezpośrednim kontakcie z osadzonymi. Brakuje nam zarówno oddziałowych, jak i wychowawców. Na każdym oddziale powinno dyżurować co najmniej dwóch oddziałowych. Z wiadomych względów nie możemy na służbie pozostawić samotnie w celi osadzonego, bo może na przykład popełnić samobójstwo. Oddziałowy musi się dwoić i troić, żeby do tego nie doszło. Gdybyśmy mieli więcej ludzi, to nie doszłoby do dramatu z Rzeszowa, gdzie zamordowana została nasza koleżanka, pani psycholog, która została w pomieszczeniu sam na sam z oprawcą. Niestety, jest nas stosunkowo mało, a służba jest trudna i niewidoczna.

– A czy zgadza się Pan ze zdaniem płk. Pecka, że niektóre piony Służby Więziennej powinny być obsadzone przez pracowników cywilnych zamiast funkcjonariuszy SW? Chodzi o stanowiska prawnicze, administracyjne, finansowe czy kadrowe.

– Myślę, że można o tym rozmawiać, ale takie zmiany należy wprowadzać ewolucyjnie, a nie rewolucyjne. I tylko pod warunkiem, że wynagrodzenia pracowników cywilnych nie będą odbiegać od tych, które otrzymywali na tych stanowiskach funkcjonariusze Służby Więziennej. Wzmocnienie cywilne stanowisk administracyjnych jak najbardziej tak, ale na normalnych, zdrowych zasadach finansowych. Solidarność jest zwolennikiem włączenia Korpusu Służby Cywilnej do Służby Więziennej.

– Czego najbardziej potrzebuje teraz Służba Więzienna? Zmian w Kodeksie karnym, likwidacji Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej czy uzupełnienia wspomnianych wakatów?

– Dla mnie priorytetem jest przede wszystkim doetatyzowanie Służby Więziennej, a więc uzupełnienie brakujących wakatów. Po drugie, wprowadzenie tego rozwiązania, o którym mówił płk Pecka, czyli Korpusu Służby Cywilnej w liczbie 3–4 tys. etatów. Dzięki temu nasza Służba wzmocniłaby się i łatwiej byłoby funkcjonariuszom wykonywać zadania, których ciągle przybywa. Co do Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej to Solidarność od samego początku kwestionowała to, ile pieniędzy jest przeznaczanych na tę instytucję. Utrzymywanie tak dużej jednostki organizacyjnej jest naszym zdaniem mało zasadne.

Chcielibyśmy także wprowadzenia przejrzystej ścieżki rozwoju zawodowego dla funkcjonariuszy. Mogę powiedzieć, że kolejne ustawy modernizacyjne dołożyły nam środków: wymieniliśmy flotę samochodów, łączność, jednostki zostały unowocześnione – korzystają na przykład z fotowoltaiki – ale nadal jesteśmy jedną nogą w PRL-u. Brakuje wśród funkcjonariuszy tego przeświadczenia, że warto się starać, bo ich rozwój zawodowy uzależniony jest wyłącznie od ich zaangażowania, kompetencji, wykształcenia i ciężkiej pracy. Żadne pozamerytoryczne elementy nie powinny decydować o ich awansie. To należy zmienić.

Kontekst: kim jest rozmówca? 

Andrzej Kołodziejski to przewodniczący Krajowej Sekcji Funkcjonariuszy i Pracowników Służby Więziennej NSZZ „Solidarność”

Nowy numer

Tekst ukazał się w nowym numerze „Tygodnika Solidarność” dostępnym już od środy w kioskach. 

Chcesz otrzymywać „Tygodnik Solidarność” prosto do swojego domu lub zakładu pracy? Zamów prenumeratę <TUTAJ>

 

 


 

POLECANE
Historyczny dzień dla Szczecina. Jest komunikat z ostatniej chwili
Historyczny dzień dla Szczecina. Jest komunikat

Statek MV Tokugawa dostarczył do portu w Szczecinie blisko 50 tys. ton śruty sojowej. Przyjęcie masowca z zanurzeniem około 11 m było możliwe dzięki pogłębieniu toru wodnego – poinformował w komunikacie zarząd portu.

Wiadomości
Najczęstsze przyczyny pożarów domowych i jak im zapobiec

Wystarczy iskra, by domowe zacisze zamieniło się w chaos. Choć myślimy, że „nam się to nie przydarzy”, statystyki są nieubłagane. Najczęściej winne są drobne zaniedbania, o których nie myślimy na co dzień. Dlatego warto poznać główne zagrożenia i dowiedzieć się, jak można się przed nimi zabezpieczyć.

Nie żyje znany polski biznesmen z ostatniej chwili
Nie żyje znany polski biznesmen

Nie żyje Jan Rabiega, założyciel firmy Mirjan. W wieku 57 lat, po dwuletniej walce z nowotworem, odszedł ceniony przedsiębiorca z Wielkopolski.

Wiadomości
Jak dopasować małą czarną do swojej sylwetki?

Mała czarna od lat uchodzi za najbardziej uniwersalną i elegancką sukienkę w damskiej garderobie. To kreacja, która pasuje niemal na każdą okazję - spotkania biznesowe, uroczyste kolacje czy rodzinne uroczystości. Jej siła tkwi w prostocie i klasyce, ale także w tym, że można ją nosić na wiele różnych sposobów. Aby w pełni wykorzystać jej potencjał, warto dopasować fason do swojej sylwetki. Odpowiednio dobrana mała czarna nie tylko podkreśli atuty figury, ale również sprawi, że doda pewności siebie.

Tragedia na S7. Druzgocące słowa burmistrza Mysłowic z ostatniej chwili
Tragedia na S7. Druzgocące słowa burmistrza Mysłowic

W poniedziałek czterech mężczyzn zginęło na drodze ekspresowej S7 w Mierzawie po zderzeniu busa z ciągnikiem. Do tragicznego wypadku na S7 odniósł się prezydent Mysłowic – miasta, z którego pochodziły dwie ofiary.

Ministerstwo kultury tłumaczy się z kosztów podróży Cienkowskiej. Wszystko przez uraz kręgosłupa z ostatniej chwili
Ministerstwo kultury tłumaczy się z kosztów podróży Cienkowskiej. Wszystko przez "uraz kręgosłupa"

Dziennik „Super Express” przyjrzał się zagranicznym delegacjom nowej minister kultury Marty Cienkowskiej. W ciągu dwóch ostatnich lat, jeszcze jako wiceminister, odbyła 27 podróży służbowych. Najdroższą z nich okazała się lutowa delegacja do Australii, która kosztowała prawie 50 tys. zł i stanowiła jedną czwartą łącznych kosztów wszystkich wyjazdów pani minister. 

Chciał wepchnąć kobietę pod pociąg. Nie trafi do aresztu z ostatniej chwili
Chciał wepchnąć kobietę pod pociąg. Nie trafi do aresztu

Warszawska prokuratura nie wniosła o areszt 42-latka po próbie wepchnięcia kobiety pod pociąg na Młocinach – informuje w czwartek Interia.

IMGW wydał pilny komunikat z ostatniej chwili
IMGW wydał pilny komunikat

W czwartek Polska temperatura na południu kraju może sięgnąć nawet 32°C – informuje synoptyk IMGW Michał Kowalczuk. Na Pomorzu prognozowane są przelotne burze z opadami do 20 mm. W związku z prognozowanymi upałami Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał alerty pierwszego i drugiego stopnia.

Pobicie Adama Niedzielskiego. Nowe fakty ws. ujęcia sprawców z ostatniej chwili
Pobicie Adama Niedzielskiego. Nowe fakty ws. "ujęcia" sprawców

Prokuratura w Siedlcach zajmie się pobiciem byłego ministra zdrowia Adama Niedzielskiego. Sprawcy zgłosili się na policję. Mężczyźni byli pijani – poinformowała w czwartek PAP mł. asp. Barbara Jastrzębska z siedleckiej policji.

Atak ukraińskich dronów. Płoną rosyjskie rafinerie z ostatniej chwili
Atak ukraińskich dronów. Płoną rosyjskie rafinerie

Po nocnym ataku ukraińskich dronów wybuchł pożar w rafinerii Afipski w Kraju Krasnodarskim na południowym zachodzie Rosji – poinformował w czwartek rosyjski portal Lenta, powołując się na władze lokalne. Obiekt był już wcześniej – w sierpniu oraz w ubiegłych latach – celem ataków bezzałogowców.

REKLAMA

Rząd chce wypuścić 20 tysięcy więźniów. Przewodniczący Solidarności Służby Więziennej przestrzega

O zapowiedzi zwolnienia 20 tys. więźniów z zakładów karnych, rozszerzeniu dozoru elektronicznego, problemach kadrowych, wyznaczeniu ścieżki rozwoju zawodowego i ucywilnianiu Służby Więziennej mówił przewodniczący Krajowej Sekcji Służby Więziennej NSZZ „Solidarność” Andrzej Kołodziejski w rozmowie z Marcinem Krzeszowcem.
Służba Więzienna  Rząd chce wypuścić 20 tysięcy więźniów. Przewodniczący Solidarności Służby Więziennej przestrzega
Służba Więzienna / https://nszzfipw.org.pl/

– Wiceminister sprawiedliwości Maria Ejchart w rozmowie z „Rzeczpospolitą” powiedziała, że polskie więzienia są przeludnione, dlatego jej celem jest zmniejszenie liczby więźniów o 20 tys. w ciągu tej kadencji, a więc czterech lat. Miały już nawet nastąpić pierwsze przedterminowe zwolnienia. Jak Pan ocenia tę decyzję?

– Jeżeli po tej zapowiedzi w ciągu czterech lat udałoby się obniżyć liczbę więźniów z 75 do 55 tysięcy, to generalnie dla Służby Więziennej byłoby to korzystne, bo zmieniłby się stosunek liczby osadzonych do funkcjonariuszy. W tej chwili w Polsce mamy jednego funkcjonariusza, który pracuje bezpośrednio z czterema osadzonymi. Dla porównania w bardziej cywilizowanych krajach jest to dwóch osadzonych na jednego funkcjonariusza. Dlatego jak najbardziej popieramy takie działania. Tym bardziej że obecnie w aresztach śledczych i zakładach karnych przebywa około 20 tysięcy osób, które mają bardzo krótkie wyroki i jeśli spełniają one przesłanki, to może warto zmienić im karę na dozór elektroniczny.

Czytaj także: Ciepła posada za bycie szturmowcami Tuska? Plan na Bodnara i Sienkiewicza jest prosty

– Rozszerzenie dozoru elektronicznego to lepsze rozwiązanie niż „wsadzenie do ciupy”?

– W niektórych przypadkach jak najbardziej. Osoba, która popełniła przestępstwo, może odpokutować również przez to, że ma założoną tzw. obrożę. Tacy ludzie mogą normalnie chodzić do pracy, zajmować się rodziną i nie muszą od razu lądować w więzieniu. Więzienie to najbardziej ekstremalny środek ograniczenia wolności.

– Minister Ejchart potwierdziła również, że zlikwidowano już wszystkie z 580 cel, w których przebywało powyżej 10 osadzonych. Słyszał Pan skargi ze strony więźniów na niehumanitarne traktowanie z powodu osadzania ich w takich wieloosobowych celach?

– Na takie duże cele generalnie mówiło się, że są to „stodoły”. One istniały głównie z powodów architektonicznych, a nie dlatego że dyrektorzy chcieli je mieć w swoich jednostkach. Pojemność zakładu karnego jest ustalana w zarządzeniach wydawanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości i jeśli dyrektor zakładu miał w nim zmieścić określoną liczbę więźniów, to musiał to bezdyskusyjnie wykonać. Te cele nie zostały teraz zmniejszone, tylko po prostu część więźniów została rozwieziona do innych zakładów. To też jest dobra rzecz na przykład dla oddziałowego, który prowadzi kontrole w celach. Generalnie prowadzenie jakichkolwiek działań resocjalizacyjnych w celi, która liczy 12 czy 18 łóżek, jest słabe. Zdecydowanie lepiej pracuje się funkcjonariuszom czy wychowawcom w miejscach, gdzie jest mniejsze skupisko osadzonych.

– Nowy dyrektor generalny Służby Więziennej płk Andrzej Pecka w wywiadzie dla portalu InfoSecurity24.pl powiedział, że w tej chwili w SW jest 1802 wakatów. „Nie odczuwamy wyraźnych braków. Sytuacja kadrowa jest ustabilizowana na takim poziomie, który zabezpiecza wykonywanie obowiązków służbowych” – ocenił. Zgadza się Pan z taką opinią? Nie ma w tej chwili tragedii z zatrudnieniem?

– Nie podpiszę się pod tym stwierdzeniem. Uważam, że co do zasady wakaty nie powinny występować. Gdyby uzupełnić te brakujące 1800 stanowisk, to przykładowo przy stu zakładach karnych mielibyśmy dodatkowo 18 funkcjonariuszy na każdą jednostkę. Problem polega na tym, że od wielu lat budżet Służby Więziennej – pomimo wzrostu – nie zamyka się do końca. Część wakatów jest utrzymywana tylko po to, aby zapewnić Służbie środki finansowe na odprawy, nagrody jubileuszowe i tak dalej. Te pieniądze pochodzą ze środków przeznaczonych na uzupełnienie wakatów.

Co więcej, w budżecie brakuje pieniędzy na nadgodziny dla funkcjonariuszy. W 2019 roku Zjednoczona Prawica uchwaliła ustawę dotyczącą nadgodzin, ale nie przeznaczyła na to dodatkowych środków. My jako Solidarność zwracaliśmy wielokrotnie na to uwagę, że tych środków finansowych na Służbę Więzienną wciąż jest za mało. A przecież ani wspomniane wakaty, ani nadgodziny w służbie nie są pożądane. Trudno jest mówić o normalnej pracy, gdy ktoś przychodzi ósmy dzień z rzędu na 12-godzinną dniówkę.

Jeżeli kierownictwo uważa, że te brakujące wakaty nie są dużym obciążeniem dla służby, to proponowałbym, aby w takim samym procencie zwakatowane były Okręgowe Inspektoraty Służby Więziennej i Centralny Zarząd Służby Więziennej, bo w tej chwili brakuje ludzi w jednostkach podstawowych, a nie w centrali i okręgowych inspektoratach. Jeżeli mamy 5 czy 10 procent wakatów w zakładach karnych i aresztach śledczych, to utrzymujmy taki sam procent wakatów w Centralnym Zarządzie SW i Okręgowych Inspektoratach.

Czytaj także: Rząd próbuje mydlić oczy Polakom. Brudna gra w sprawie CPK

– Jakie trudności powodują w Państwa służbie braki kadrowe?

– Ludzi brakuje w jednostkach podstawowych, czyli tam, gdzie wykonywana jest najtrudniejsza praca w bezpośrednim kontakcie z osadzonymi. Brakuje nam zarówno oddziałowych, jak i wychowawców. Na każdym oddziale powinno dyżurować co najmniej dwóch oddziałowych. Z wiadomych względów nie możemy na służbie pozostawić samotnie w celi osadzonego, bo może na przykład popełnić samobójstwo. Oddziałowy musi się dwoić i troić, żeby do tego nie doszło. Gdybyśmy mieli więcej ludzi, to nie doszłoby do dramatu z Rzeszowa, gdzie zamordowana została nasza koleżanka, pani psycholog, która została w pomieszczeniu sam na sam z oprawcą. Niestety, jest nas stosunkowo mało, a służba jest trudna i niewidoczna.

– A czy zgadza się Pan ze zdaniem płk. Pecka, że niektóre piony Służby Więziennej powinny być obsadzone przez pracowników cywilnych zamiast funkcjonariuszy SW? Chodzi o stanowiska prawnicze, administracyjne, finansowe czy kadrowe.

– Myślę, że można o tym rozmawiać, ale takie zmiany należy wprowadzać ewolucyjnie, a nie rewolucyjne. I tylko pod warunkiem, że wynagrodzenia pracowników cywilnych nie będą odbiegać od tych, które otrzymywali na tych stanowiskach funkcjonariusze Służby Więziennej. Wzmocnienie cywilne stanowisk administracyjnych jak najbardziej tak, ale na normalnych, zdrowych zasadach finansowych. Solidarność jest zwolennikiem włączenia Korpusu Służby Cywilnej do Służby Więziennej.

– Czego najbardziej potrzebuje teraz Służba Więzienna? Zmian w Kodeksie karnym, likwidacji Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej czy uzupełnienia wspomnianych wakatów?

– Dla mnie priorytetem jest przede wszystkim doetatyzowanie Służby Więziennej, a więc uzupełnienie brakujących wakatów. Po drugie, wprowadzenie tego rozwiązania, o którym mówił płk Pecka, czyli Korpusu Służby Cywilnej w liczbie 3–4 tys. etatów. Dzięki temu nasza Służba wzmocniłaby się i łatwiej byłoby funkcjonariuszom wykonywać zadania, których ciągle przybywa. Co do Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej to Solidarność od samego początku kwestionowała to, ile pieniędzy jest przeznaczanych na tę instytucję. Utrzymywanie tak dużej jednostki organizacyjnej jest naszym zdaniem mało zasadne.

Chcielibyśmy także wprowadzenia przejrzystej ścieżki rozwoju zawodowego dla funkcjonariuszy. Mogę powiedzieć, że kolejne ustawy modernizacyjne dołożyły nam środków: wymieniliśmy flotę samochodów, łączność, jednostki zostały unowocześnione – korzystają na przykład z fotowoltaiki – ale nadal jesteśmy jedną nogą w PRL-u. Brakuje wśród funkcjonariuszy tego przeświadczenia, że warto się starać, bo ich rozwój zawodowy uzależniony jest wyłącznie od ich zaangażowania, kompetencji, wykształcenia i ciężkiej pracy. Żadne pozamerytoryczne elementy nie powinny decydować o ich awansie. To należy zmienić.

Kontekst: kim jest rozmówca? 

Andrzej Kołodziejski to przewodniczący Krajowej Sekcji Funkcjonariuszy i Pracowników Służby Więziennej NSZZ „Solidarność”

Nowy numer

Tekst ukazał się w nowym numerze „Tygodnika Solidarność” dostępnym już od środy w kioskach. 

Chcesz otrzymywać „Tygodnik Solidarność” prosto do swojego domu lub zakładu pracy? Zamów prenumeratę <TUTAJ>

 

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe