Krótki przewodnik po Europejskim filarze praw socjalnych, punkt 14: dochód minimalny
Filar składa się z trzech komponentów podzielonych na szczegółowe punkty:
- Równe szanse i dostęp do zatrudnienia
- Uczciwe warunki pracy
- Ochrona socjalna i integracja społeczna
Poniżej prezentujemy uwagi, zawierające także komentarz naukowców, które mają przybliżyć członkom Związku wiedzę na temat poszczególnych punktów Filaru.
komponent: Ochrona socjalna i integracja społeczna
14. Dochód minimalny
Każdy, kto nie dysponuje wystarczającymi zasobami, ma prawo do odpowiedniego dochodu minimalnego, zapewniającego godne życie na wszystkich jego etapach oraz skuteczny dostęp do towarów i usług wspierających. W przypadku osób zdolnych do pracy świadczenia związane z dochodem minimalnym powinny być powiązane z zachętami do (ponownego) włączenia się do rynku pracy.
Dochód minimalny ma na celu zapobieganie ubóstwu wśród osób, które nie kwalifikują się do otrzymania świadczeń z zabezpieczeń społecznych lub których uprawnienie do otrzymywania takich świadczeń wygasło, a zatem zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego. Takie świadczenia w połączeniu ze skutecznym dostępem do usług wspierających powinny również zapewniać godne życie na wszystkich jego etapach. Mają one charakter nieskładkowy, uniwersalny i są uzależnione od stanu majątkowego. Osoby otrzymujące je muszą być gotowe podjąć pracę lub uczestniczyć w działaniach społeczności, o ile są do tego zdolne.
Jak podkreśla dr hab. Ryszard Szarfenberg (UW), Punkt 17 Filaru dotyczy pomocy społecznej regulowanej w Polsce ustawą o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. Warto spojrzeć nań w świetle art. 13 Europejskiej Karty Społecznej, który dotąd nie został przez Polskę ratyfikowany. Art. 13 wskazuje, że w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do pomocy społecznej i medycznej, Strony zobowiązują się zapewnić, by każdej osobie, która nie posiada dostatecznych zasobów i która nie jest zdolna do zapewnienia ich sobie z innych źródeł, szczególnie przez świadczenia z systemu zabezpieczenia społecznego, została przyznana odpowiednia pomoc oraz, w razie choroby, opieka konieczna ze względu na jej stan.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej usprawiedliwia brak ratyfikacji tym, że pieniężna pomoc społeczna nie przysługuje w Polsce każdej osobie bez dostatecznych zasobów i niezdolnej do zapewnienia ich sobie z innych źródeł (spełnianie kryteriów dochodowych nie wystarcza do uzyskania pieniężnej pomocy społecznej) i nie jest odpowiednia (poziom pomocy jest niższy niż granica ubóstwa ustalona na poziomie 60% przeciętnego dochodu). W polskiej pomocy społecznej jest szczątkowa zachęta (art. 38 ust. 4a ustawy o pomocy społecznej) do włączenia się do rynku pracy dla osób, które podpisały kontrakt socjalny, pobierały zasiłek okresowy lub celowy i podjęły pracę: przez dwa miesiące mogą one łączyć zasiłek z wynagrodzeniem. Skala wykorzystania tego rozwiązania jest bardzo niewielka.
– Patrząc na praw do świadczeń z pomocy społecznej musimy pamiętać zawsze o dwóch aspektach: wysokości kryterium dochodowego, a wynosi ono obecnie: 634 zł w gospodarstwie jednoosobowym oraz 514 zł na członka rodziny oraz o wysokości świadczeń – podkreśla Barbara Surdykowska (Biuro Eksperckie KK NSZZ Solidarność). – Tymczasem maksymalna kwota zasiłku stałego wynosi 604 zł. W świetle Filaru widoczna jest potrzeba radykalnego podniesienia wysokości świadczeń z pomocy społecznej – dodaje ekspertka.
Tutaj można przeczytać o 13 punkcie Filaru
bs