Miejsce wykonywania pracy a podróż służbowa

Sporo wątpliwości, zwłaszcza w przypadkach, gdy normalnym sposobem świadczenia pracy przez pracownika jest jej wykonywanie nie w jednym konkretnym punkcie, budzi określenie, kiedy mamy do czynienia z podróżą służbową, a co za tym idzie, ze szczególnymi obowiązkami pracodawcy (np. wypłata diety, zwrot kosztów przemieszczania się pracownika).
 Miejsce wykonywania pracy a podróż służbowa
/ Pixabay.com/CC0
O doniosłości przedstawionego zagadnienia może świadczyć liczne orzecznictwo – zarówno Sądu Najwyższego, jak i sądów apelacyjnych.
W wyroku z 22 lutego 2008 r., I PK 208/07 SN uznał: „Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana: 1) poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, 2) na polecenie pracodawcy, 3) w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie”. Warto jeszcze dodać, że za cechę podróży służbowej przyjmuje się jej incydentalność. Przedstawiona konstrukcja znajdowała zastosowanie także we wcześniejszym orzecznictwie. Np. w wyroku z 3 kwietnia 2001 r., I PKN 765/00 SN skupił się na ocenie przesłanki drugiej i trzeciej, przyjmując: „Do pracownika, który z mocy umowy o pracę wykonuje stale pracę w określonym miejscu (miejscowości) za granicą, bez osobnego wyznaczenia mu przez pracodawcę zadania i terminu jego wykonania w tym miejscu (nie stosuje się przepisów o podróży służbowej – przyp. J. Sz.) gdyż regularne udawanie się przez niego do tego miejsca i wykonywanie w nim pracy nie mieści się w pojęciu odbywania wielokrotnych podróży służbowych za granicą”.

W kwestii pierwszej przesłanki wątpliwości budzi przede wszystkim sytuacja osób wykonujących pracę nie w jednym konkretnym punkcie, ale w inny sposób. Po pierwsze strony mogą bowiem jako miejsce pracy wskazać określony obszar, przykładowo taka sytuacja dotyczy przedstawicieli handlowych albo kierowców zawodowych. W takim wypadku orzecznictwo przyjęło, że: „Kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 k.p.” (uchwała SN z dnia 19 listopada 2008, II PZP 11/08).
Jeszcze inną sytuację rozpatrywał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., III AUa 1296/15. Ze względu na szczegółowość i wagę uzasadnienia warto je przytoczyć w obszernym fragmencie: „Spełnienie wymagania przewidzianego w art. 29 § 1 pkt 2 k.p. może polegać na wskazaniu stałego miejsca pracy, na wskazaniu obok stałego miejsca pracy także niestałego miejsca (miejsc) wykonywania pracy bądź na wskazaniu niestałych (zmiennych) miejsc pracy w dostateczny wszakże sposób określonych.

Należy przyjąć, że istotą tak zwanego ruchomego (zmiennego) miejsca pracy, odróżniającą go od obszarowego miejsca pracy, jest jego punktowość, z tym jednak, że punkt ten może być zmieniany. Zakres możliwych zmian w tym względzie - w uzgodnionych granicach - musi być determinowany rodzajem pracy świadczonej przez pracownika oraz naturą działalności prowadzonej przez pracodawcę i związaną z nią rzeczywistą potrzebą gospodarczą. Ruchome (zmienne) miejsce pracy może na przykład zostać określone wówczas, gdy pracodawca prowadzi budowy lub podobnego rodzaju działalność. Jeżeli ruchome miejsce pracy zostało właściwie określone w umowie, to stałymi miejscami pracy w rozumieniu art. 775 § 1 k.p. będą wówczas poszczególne, konkretne miejsca, do których (w granicach umowy o pracę i ramach określonego w niej ruchomego miejsca pracy) pracownik zostaje skierowany w celu stałego świadczenia, umówionego rodzaju pracy. Pracownik taki będzie w podróży służbowej, gdy otrzyma krótkotrwałe zadanie wykonania pracy poza takim stałym miejscem pracy, a także w czasie dojazdu do tego miejsca i powrotu z niego”.

Co interesujące w wyroku tym SA uznał, że: „Zakres wyrażenia »miejsce wykonywania pracy« (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) jest szerszy niż zakres pojęciowy nazwy »stałe miejsce pracy« (art. 775 § 1 k.p.), czyli miejsce, w którym pracownik przez dłuższy czas systematycznie świadczy pracę”, podczas gdy w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r., III UK 54/11 SN uznał odwrotnie, tzn. „Umówione miejsce pracy w rozumieniu art. 29 § 1 pkt 2 k.p. nie różni się od stałego miejsca pracy z art. 775 § 1 k.p. Innymi słowy jeżeli pracownik umówił się z pracodawcą na wykonywanie pracy w określonym miejscu, to nie jest to niestałe (a contrario do stałego z art. 775 § 1 k.p.) miejsce pracy”.
Wydaje się, że stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny jest uzasadnione i z pewną dozą ostrożności w razie powstania jakiś wątpliwości można oprzeć się na wykładni zaprezentowanej w cytowanym wyroku.

dr Jakub Szmit to starszy specjalista w Zespole Prawnym KK NSZZ „Solidarność”

Wersja cyfrowa artykułu, który ukazał się w najnowszym numerze "TS" (45/2016). Cały numer do kupienia tutaj

Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Nie żyje polska mistrzyni świata. Miała zaledwie 20 lat z ostatniej chwili
Nie żyje polska mistrzyni świata. Miała zaledwie 20 lat

Nie żyje polska mistrzyni świata i Europy Wiktoria Sieczka. Utalentowana trójboistka siłowa miała zaledwie 20 lat.

KAS odmraża środki rosyjskich firm w Polsce. Ogromne kwoty z ostatniej chwili
KAS odmraża środki rosyjskich firm w Polsce. Ogromne kwoty

1,3 mld zł uwolnionych spod sankcji – Krajowa Administracja Skarbowa odmraża środki rosyjskich firm w Polsce, które zablokowano im w 2022 r. – podaje w piątkowym wydaniu "Rzeczpospolita".

Katarzyna Cichopek: Jestem po kolejnych badaniach z ostatniej chwili
Katarzyna Cichopek: "Jestem po kolejnych badaniach"

Katarzyna Cichopek podzieliła się w mediach społecznościowych ze swoimi obserwatorami ważną wiadomością.

Inflacja w marcu ostro w dół. Najniższy poziom od pięciu lat z ostatniej chwili
Inflacja w marcu ostro w dół. Najniższy poziom od pięciu lat

Inflacja w marcu wyniosła w Polsce 1,9 proc. rok do roku – podał Główny Urząd Statystyczny. To najniższy poziom inflacji od pięciu lat.

Ekspert TVN grozi: od czasu do czasu dziennikarz powinien oberwać 'po łbie' Wiadomości
Ekspert TVN grozi: "od czasu do czasu dziennikarz powinien oberwać 'po łbie'"

Redaktor naczelny Onetu Bartosz Węglarczyk opublikował na platformie "X" (dawniej "Twitter") post z linkiem do artykułu Onetu pt. "Jacek Dubois sam siedział na ławie oskarżonych. Stworzył duet z Romanem Giertychem". Natychmiast odezwali się obrońcy "mecenasa Koalicji 13 grudnia".

Niepokojące doniesienia z granicy. Straż Graniczna wydała komunikat z ostatniej chwili
Niepokojące doniesienia z granicy. Straż Graniczna wydała komunikat

Straż Graniczna regularnie publikuje raporty dotyczące wydarzeń na granicy polsko-białoruskiej.

Tajemniczy wpis Tuska: Wiecie, o czym mówię z ostatniej chwili
Tajemniczy wpis Tuska: "Wiecie, o czym mówię"

Donald Tusk opublikował na platformie enigmatyczny wpis. Wielu internautów zastanawia się do czego odnosi się premier.

Trzęsienie ziemi w Pałacu Buckingham. Król Karol III rezygnuje z ostatniej chwili
Trzęsienie ziemi w Pałacu Buckingham. Król Karol III rezygnuje

W ostatnim czasie brytyjskie media obiegły niepokojące doniesienia w sprawie stanu zdrowia króla Karola III. Tabloid „In Touch” donosił, że jest coraz gorzej. Monarcha musiał zrezygnować.

Tusk: Nie chcę nikogo straszyć, ale wojna nie jest już pojęciem z przeszłości z ostatniej chwili
Tusk: "Nie chcę nikogo straszyć, ale wojna nie jest już pojęciem z przeszłości"

Nie chcę nikogo straszyć, ale wojna nie jest już pojęciem z przeszłości. Jest realna, w gruncie rzeczy zaczęła się ponad dwa lata temu. To, co obecnie najbardziej niepokoi, to fakt, że możliwy jest dosłownie każdy scenariusz. Takiej sytuacji nie mieliśmy od 1945 roku – uważa szef polskiego rządu Donald Tusk.

Wojsko poderwało samoloty. Dowództwo Operacyjne wydało komunikat z ostatniej chwili
Wojsko poderwało samoloty. Dowództwo Operacyjne wydało komunikat

Dzisiejszej nocy obserwowana jest intensywna aktywność lotnictwa dalekiego zasięgu Federacji Rosyjskiej, związana z uderzeniami rakietowymi wykonywanymi na obiekty znajdujące się na terytorium Ukrainy – przekazało na platformie X Dowództwo Operacyjne.

REKLAMA

Miejsce wykonywania pracy a podróż służbowa

Sporo wątpliwości, zwłaszcza w przypadkach, gdy normalnym sposobem świadczenia pracy przez pracownika jest jej wykonywanie nie w jednym konkretnym punkcie, budzi określenie, kiedy mamy do czynienia z podróżą służbową, a co za tym idzie, ze szczególnymi obowiązkami pracodawcy (np. wypłata diety, zwrot kosztów przemieszczania się pracownika).
 Miejsce wykonywania pracy a podróż służbowa
/ Pixabay.com/CC0
O doniosłości przedstawionego zagadnienia może świadczyć liczne orzecznictwo – zarówno Sądu Najwyższego, jak i sądów apelacyjnych.
W wyroku z 22 lutego 2008 r., I PK 208/07 SN uznał: „Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana: 1) poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, 2) na polecenie pracodawcy, 3) w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie”. Warto jeszcze dodać, że za cechę podróży służbowej przyjmuje się jej incydentalność. Przedstawiona konstrukcja znajdowała zastosowanie także we wcześniejszym orzecznictwie. Np. w wyroku z 3 kwietnia 2001 r., I PKN 765/00 SN skupił się na ocenie przesłanki drugiej i trzeciej, przyjmując: „Do pracownika, który z mocy umowy o pracę wykonuje stale pracę w określonym miejscu (miejscowości) za granicą, bez osobnego wyznaczenia mu przez pracodawcę zadania i terminu jego wykonania w tym miejscu (nie stosuje się przepisów o podróży służbowej – przyp. J. Sz.) gdyż regularne udawanie się przez niego do tego miejsca i wykonywanie w nim pracy nie mieści się w pojęciu odbywania wielokrotnych podróży służbowych za granicą”.

W kwestii pierwszej przesłanki wątpliwości budzi przede wszystkim sytuacja osób wykonujących pracę nie w jednym konkretnym punkcie, ale w inny sposób. Po pierwsze strony mogą bowiem jako miejsce pracy wskazać określony obszar, przykładowo taka sytuacja dotyczy przedstawicieli handlowych albo kierowców zawodowych. W takim wypadku orzecznictwo przyjęło, że: „Kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 k.p.” (uchwała SN z dnia 19 listopada 2008, II PZP 11/08).
Jeszcze inną sytuację rozpatrywał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., III AUa 1296/15. Ze względu na szczegółowość i wagę uzasadnienia warto je przytoczyć w obszernym fragmencie: „Spełnienie wymagania przewidzianego w art. 29 § 1 pkt 2 k.p. może polegać na wskazaniu stałego miejsca pracy, na wskazaniu obok stałego miejsca pracy także niestałego miejsca (miejsc) wykonywania pracy bądź na wskazaniu niestałych (zmiennych) miejsc pracy w dostateczny wszakże sposób określonych.

Należy przyjąć, że istotą tak zwanego ruchomego (zmiennego) miejsca pracy, odróżniającą go od obszarowego miejsca pracy, jest jego punktowość, z tym jednak, że punkt ten może być zmieniany. Zakres możliwych zmian w tym względzie - w uzgodnionych granicach - musi być determinowany rodzajem pracy świadczonej przez pracownika oraz naturą działalności prowadzonej przez pracodawcę i związaną z nią rzeczywistą potrzebą gospodarczą. Ruchome (zmienne) miejsce pracy może na przykład zostać określone wówczas, gdy pracodawca prowadzi budowy lub podobnego rodzaju działalność. Jeżeli ruchome miejsce pracy zostało właściwie określone w umowie, to stałymi miejscami pracy w rozumieniu art. 775 § 1 k.p. będą wówczas poszczególne, konkretne miejsca, do których (w granicach umowy o pracę i ramach określonego w niej ruchomego miejsca pracy) pracownik zostaje skierowany w celu stałego świadczenia, umówionego rodzaju pracy. Pracownik taki będzie w podróży służbowej, gdy otrzyma krótkotrwałe zadanie wykonania pracy poza takim stałym miejscem pracy, a także w czasie dojazdu do tego miejsca i powrotu z niego”.

Co interesujące w wyroku tym SA uznał, że: „Zakres wyrażenia »miejsce wykonywania pracy« (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) jest szerszy niż zakres pojęciowy nazwy »stałe miejsce pracy« (art. 775 § 1 k.p.), czyli miejsce, w którym pracownik przez dłuższy czas systematycznie świadczy pracę”, podczas gdy w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r., III UK 54/11 SN uznał odwrotnie, tzn. „Umówione miejsce pracy w rozumieniu art. 29 § 1 pkt 2 k.p. nie różni się od stałego miejsca pracy z art. 775 § 1 k.p. Innymi słowy jeżeli pracownik umówił się z pracodawcą na wykonywanie pracy w określonym miejscu, to nie jest to niestałe (a contrario do stałego z art. 775 § 1 k.p.) miejsce pracy”.
Wydaje się, że stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny jest uzasadnione i z pewną dozą ostrożności w razie powstania jakiś wątpliwości można oprzeć się na wykładni zaprezentowanej w cytowanym wyroku.

dr Jakub Szmit to starszy specjalista w Zespole Prawnym KK NSZZ „Solidarność”

Wersja cyfrowa artykułu, który ukazał się w najnowszym numerze "TS" (45/2016). Cały numer do kupienia tutaj


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe